Πάτμος, η μυστηριακή!

Πάτμος! Γνωστή και ως «το νησί της Αποκάλυψης» ή «τα Ιεροσόλυμα του Αιγαίου»… Γνωστή αλλά και άγνωστη μαζί. Το νησί της Αποκάλυψης που όμως δύσκολα αποκαλύπτει τα μυστικά του στον ταξιδιώτη αλλά που πραγματικά αξίζει να προσπαθήσει κανείς να τα ανακαλύψει. Όταν πρωτοείπα σε φίλους ότι σκόπευα να επισκεφθώ το εν λόγω νησί των Δωδεκανήσων για τις καλοκαιρινές μου διακοπές, οι περισσότεροι απόρησαν. Δεν το είχαν ποτέ συμπεριλάβει στον νοητό χάρτη που είχαν φτιάξει στο μυαλό τους με τους πιθανούς προορισμούς που ήθελαν κάποια στιγμή να επισκεφθούν. Όλοι με κοιτούσαν με την ίδια απορία και όλοι είχαν την ίδια λανθασμένη εντύπωση ότι η Πάτμος είναι απλά και μόνο συνώνυμο του θρησκευτικού τουρισμού. 

Άποψη της Χώρας με το Κάστρο στην κορυφή του λόφου

Οι ελάχιστοι που είχαν ήδη πάει, με κοίταξαν με βλέμμα αλλιώτικο… Ήξεραν αυτοί! Είχαν προλάβει και είχαν ήδη ανακαλύψει πριν από εμένα τις τόσο ιδιαίτερες ομορφιές αυτού του τόπου με τη χαρακτηριστική ιταλιάνικη αύρα που του άφησε ως προίκα η ιταλική κατοχή. Όχι πως δεν αισθάνθηκα τα έντονα κατανυκτικά συναισθήματα που προκαλεί το Σπήλαιο της Αποκάλυψης, όχι πως δεν μαγεύτηκα από το Μοναστήρι και τους θησαυρούς του. Η Πάτμος όμως δεν είναι μόνο αυτό. Σεργιανάς τα πλακόστρωτά της και ξεχνάς σε ποιον αιώνα βρίσκεσαι, βουτάς στα πεντακάθαρα νερά της και νιώθεις την ακατανίκητη επιθυμία να μείνεις για πάντα εδώ, σκαρφαλώνεις στην Πέτρα της Καλικατσούς και αγναντεύεις την απεραντοσύνη του πελάγους. Πώς να το εξηγήσω; Πίσω από το θρησκευτικό της πρόσωπο, η Πάτμος κρύβει μια σχεδόν «αιρετική» αντίθεση που αυτό είναι και το διακριτικό γνώρισμα της γοητείας της. Οι οικισμοί της θυμίζουν έντονα κάτι από Κυκλάδες, χωρίς καν να βρίσκεσαι στις Κυκλάδες. Είναι τόσο μικρή για να μπορέσεις να τη γυρίσεις απ’ άκρη σ’ άκρη μέσα σε λίγες μόνο ώρες αλλά σου χαρίζει τόσο μεγάλο πλούτο εικόνων και συναισθημάτων που είναι σίγουρο πως θα την κουβαλάς για πάντα στην καρδιά σου. Σκύβεις ταπεινά το κεφάλι σαν αγγίζεις το βράχο που έζησε ο Ευαγγελιστής Ιωάννης και αισθάνεσαι να πλημμυρίζεις από όλη τη μυστηριακή αύρα της Πάτμου ενώ την ίδια στιγμή αφήνεσαι ελεύθερος να κολυμπήσεις γυμνός στις πιο ερημικές παραλίες της. Τα τελευταία χρόνια την Πάτμο την ανακάλυψαν και οι διάφοροι κοσμικοί, η ξαφνική ωστόσο έκθεση στα μέσα μαζικής ενημέρωσης που προκάλεσε η προσέλευσή τους, δεν έχει πλήξει –ευτυχώς- το προφίλ του νησιού που εξακολουθεί να είναι ταπεινό. Και έτσι θα παραμείνει άλλωστε… Το οφείλει αυτό στο Μοναστήρι που έχει καθορίσει σε μεγάλο βαθμό τη ζωή στο νησί καθ’ όλους τους αιώνες της λειτουργίας του…  

Τα top-5 αξιοθέατα της Πάτμου:

1. Το Σπήλαιο της Αποκάλυψης

 

Η είσοδος στο Σπήλαιο της Αποκάλυψης

Δεν πρόκειται να καταλάβει κάποιος απολύτως τίποτα από τη διάχυτη ατμόσφαιρα μυστικισμού και δέους που αποπνέει η Πάτμος, αν δεν αποφασίσει να επισκεφθεί το Σπήλαιο της Αποκάλυψης. Βρίσκεται στο δρόμο μεταξύ Σκάλας και Χώρας και η περιοχή είναι πολύ εύκολα προσβάσιμη με το αυτοκίνητο. Καθώς παρκάρουμε και αρχίζουμε να περπατάμε προς το χώρο του Σπηλαίου, με τρόπο μυστηριακό αισθανόμαστε μια παράξενη αύρα να μας κατακλύζει. Μόλις σαράντα τρία σκαλοπάτια μας χωρίζουν από το Σπήλαιο όπου, σύμφωνα με την παράδοση, ο Ευαγγελιστής Ιωάννης έλαβε από το Θεό το 95 π.Χ. την «Αποκάλυψη» και την υπαγόρευσε στον μαθητή του Πρόχορο. Ο Ευαγγελιστής Ιωάννης ή Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος γεννήθηκε στη Γαλιλαία, ήταν γιος του Ζεβεδαίου και αδερφός του Ιακώβου. Έγινε ένας από τους πρώτους μαθητές που ακολούθησαν τον Ιησού και θεωρείται ως ο πιο αγαπημένος του ενώ φέρεται να έγραψε δύο από τα σημαντικότερα θρησκευτικά κείμενα της χριστιανικής θρησκείας: το τέταρτο Ευαγγέλιο, γνωστό και ως «Πνευματικό Ευαγγέλιο» και την περίφημη «Αποκάλυψη», ένα έργο προφητικού χαρακτήρα. 

Στο εσωτερικό του Σπηλαίου

Στην Πάτμο έφτασε σε προχωρημένη ηλικία, ως εξόριστος, μαζί με άλλους χριστιανούς επί εποχής του Αυτοκράτορα Δομητιανού. Τότε το νησί ήταν έρημο και σχεδόν ακατοίκητο. Ο Ιωάννης επέλεξε μια σπηλιά στο βράχο και έζησε εκεί μέχρι το τέλος της ζωής του. Κατά το διάστημα της παραμονής του στην Πάτμο, άρχισε να βλέπει οράματα τα οποία υπαγόρευσε στον Πρόχορο και αυτά αποτέλεσαν το περιεχόμενο της «Αποκάλυψης» του Θεού προς τον ίδιο. Μπαίνοντας μέσα στο Σπήλαιο παρατηρούμε ότι έχει διαμορφωθεί σε λατρευτικό χώρο (αυτό συνέβη από τον Όσιο Χριστόδουλο, ιδρυτή του Μοναστηριού) και στο πιο πλατύ σημείο έχει δημιουργηθεί το παρεκκλήσι του Αγίου Ιωάννη ενώ είναι εμφανείς οι εσοχές στο βράχο όπου, σύμφωνα με την παράδοση, ο Ιωάννης ακουμπούσε το κεφάλι και το χέρι του. Αξίζει να προσέξετε τη σχισμή στο βράχο απ’ όπου λέγεται ότι ο Ιωάννης άκουσε το Λόγο του Θεού αλλά και το σημείο όπου τέμνονται τρία κομμάτια βράχου που θεωρείται ότι συμβολίζει την ένωση της Αγίας Τριάδας. Στην ίδια περιοχή βρίσκεται επίσης ο Ναός της Αγίας Άννας καθώς και τα παρεκκλήσια του Αγίου Νικολάου και του Αγίου Αρτεμίου που όμως δεν είναι επισκέψιμα. Από το 1999 το Σπήλαιο αλλά και το Μοναστήρι του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου συμπεριελήφθησαν στη Λίστα με τα Μνημεία Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO.      

2. Η Ιερά Μονή του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου

Η Ιερά Μονή της Πάτμου αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα μοναστικά κέντρα της Ανατολής και υπάγεται στο Οικουμενικό Πατριαρχείο. Το έρημο και άγονο νησί της Πάτμου παραχωρήθηκε στον Όσιο Χριστόδουλο τον Λατρηνό το 1088 με χρυσόβουλο του Αυτοκράτορα Αλεξίου Α΄ του Κομνηνού προκειμένου να ασκητεύσει εκεί και την ίδια χρονιά ξεκινούν οι εργασίες ανοικοδόμησης του Μοναστηριού το οποίο αφιερώθηκε στον Άγιο Ιωάννη τον Θεολόγο που το 95 π.Χ. έγραψε την «Αποκάλυψη» κατά τη διάρκεια της εξορίας του στο νησί. Το Μοναστήρι αυτό αποτέλεσε έργο ζωής για τον Όσιο Χριστόδουλο και ανέδειξε την παντελώς άγνωστη και άγονη Πάτμο σε Ιερή Νήσο παγκόσμιας πνευματικής και ιστορικής ακτινοβολίας. Μιλώντας με τους κατοίκους της Πάτμου, μάθαμε για τον πραγματικά σπουδαίο ρόλο που έπαιξε στην οικονομική και πνευματική ζωή του τόπου η ύπαρξη της Μονής, ακόμα και σε καιρούς δύσκολους και χαλεπούς. Όχι μόνο κατάφερε να κρατήσει σε ένα υψηλό επίπεδο το μορφωτικό και πνευματικό στοιχείο αλλά ενίσχυσε σημαντικά και την οικονομία του τόπου προσφέροντας εργασία και τροφή στην πλειοψηφία των κατοίκων. 

Άποψη του Κάστρου

Το μεγαλύτερο μέρος του νησιού ανήκε άλλωστε στο Μοναστήρι, το οποίο παραχωρούσε αγροτικούς κλήρους σε αγρότες με την προϋπόθεση να δουλεύουν τη γη για να ζουν οι ίδιοι και οι οικογένειές τους και να προσφέρουν ένα μέρος της παραγωγής στη Μονή. Τα δικαιώματα εκμετάλλευσης της γης συνήθως κληρονομούνταν από τον πατέρα στο γιο ενώ σε αρκετές περιπτώσεις οι αγρότες κατόρθωναν να γίνουν τελικά οι ίδιοι ιδιοκτήτες της γης που καλλιεργούσε για χρόνια η οικογένειά τους. Όλοι στην Πάτμο μιλούν με σεβασμό και αγάπη για το Μοναστήρι που έδωσε ζωή στο νησί και έθρεψε επί αιώνες τους προγόνους τους ακόμα και στα σκοτεινά χρόνια της Τουρκοκρατίας ή των πειρατικών επιδρομών. Η ισχυρή παρουσία του Μοναστηριού είναι λοιπόν ο λόγος που, όπως ανέφερα παραπάνω, η Πάτμος μέχρι και σήμερα καταφέρνει να διατηρεί ένα χαμηλό τουριστικό προφίλ και ένα ξεχωριστό πνευματικό επίπεδο που την κάνει να διαφέρει από κάθε άλλο νησί της Ελλάδας που πιθανόν έχει αλλοιωθεί από την έντονη τουριστική ανάπτυξη και το εύκολο κέρδος. Η επίσκεψη στη Μονή και το Μουσείο της διαρκεί περίπου δύο ώρες. Η είσοδος για τους Έλληνες είναι ελεύθερη (θεωρείται χώρος προσκυνήματος) ενώ οι ξένοι τουρίστες καλούνται να καταβάλλουν ένα μικρό αντίτιμο (για αυτούς θεωρείται περισσότερο ως μουσειακός τόπος). 

Το Κάστρο στη Χώρα της Πάτμου

Η επιβλητική Μονή είναι χτισμένη σε περίοπτη θέση πάνω στο λόφο της Χώρας και θυμίζει βυζαντινό Κάστρο ενώ περιβάλλεται από ένα εξίσου επιβλητικό τείχος ύψους 15 μέτρων. Στο Καθολικό της εντυπωσιάζουν οι τοιχογραφίες του 12^ου έως 19^ου αιώνα ενώ στο διώροφο Μουσείο φυλάσσονται πολύτιμες εικόνες, κειμήλια, αντικείμενα της θρησκευτικής τέχνης και τελετουργίας, έγγραφα και βιβλία που χρονολογούνται από την κλασική αρχαιότητα μέχρι τον 20^ο αιώνα. Ανάμεσα στα εκθέματα ξεχωρίζει το χρυσόβουλο του Αυτοκράτορα Αλέξιου Α΄ Κομνηνού με το οποίο παραχώρησε την Πάτμο στον Όσιο Χριστόδουλο και ο Πορφυρός Κώδικας που αποτέλεσε μία από τις πηγές του κειμένου της Καινής Διαθήκης. Το κτιριακό συγκρότημα περιλαμβάνει επίσης πολλά παρεκκλήσια (της Παναγίας, του Οσίου Χριστόδουλου όπου βρίσκεται το σκήνωμά του, του Αγίου Βασιλείου, του Αγίου Νικολάου, του Τιμίου Σταυρού, του Προδρόμου, των Αγίων Αποστόλων καθώς και του Αγίου Γεωργίου και του Αγίου Ονούφριου που βρίσκονται έξω από τον περίβολο της Μονής) ενώ εδώ φυλάσσονται και λείψανα Αγίων όπως η Κάρα του Αγίου Αποστόλου Θωμά. Εντός του συγκροτήματος βρίσκονται επίσης τα κελιά των μοναχών, κάποια εργαστήρια συντήρησης χειρογράφων και εικόνων καθώς και μία από τις σημαντικότερες και αρτιότερα οργανωμένες Βιβλιοθήκες του χριστιανικού κόσμου, όμως κανένας από αυτούς τους χώρους δεν είναι ανοιχτός στο κοινό παρά μόνο σε ερευνητές που έχουν ειδική άδεια εισόδου. Ένα τελευταίο πράγμα που αξίζει και με το παραπάνω να θαυμάσει κανείς είναι η απίστευτη θέα που προσφέρει η Μονή προς τη θάλασσα! 

Κοντά στη Μονή και στο Σπήλαιο βρίσκεται η «Πατμιάδα του Γένους Εκκλησιαστική Σχολή» που έπαιξε σημαντικό πνευματικό και εκπαιδευτικό ρόλο στα χρόνια της Τουρκοκρατίας ενώ μέχρι το τέλος του 18^ου αιώνα κατάφερε να αναδειχθεί σε μια από τις καλύτερες Σχολές της Ελλάδας, έχοντας μάλιστα μαθητές της αρκετούς επιφανείς κληρικούς, Φιλικούς και λόγιους. Η δραστηριότητά της συνεχίζεται μέχρι τις μέρες μας και εξακολουθεί να λειτουργεί ως εκκλησιαστική σχολή σε καινούριο κτήριο που χτίστηκε δίπλα στο αρχικό.

- Ώρες λειτουργίας Μονής και Σπηλαίου

Δευτέρα έως Κυριακή: 08:00 – 13:30

Τρίτη, Πέμπτη, Κυριακή: 16:00 – 18:00                    

3. Η Πέτρα της Καλικατσούς

Απέναντι από τον Κόλπο του Γροίκου βρίσκεται μια λωρίδα γης που εισχωρεί προς τη θάλασσα και πάνω της ένας πελώριος βράχος, γνωστός με την ονομασία «Πέτρα της Καλικατσούς». Σύμφωνα με το μύθο, κάποτε υπήρχε μια κοπέλα που, θαμπωμένη από την ομορφιά του τοπίου και από την πεντακάθαρη θάλασσα, θέλησε να βουτήξει και να κολυμπήσει. Η μάνα της όμως της το απαγόρευσε γιατί είχε μόλις κοινωνήσει και όταν εκείνη επέμεινε, την καταράστηκε να πετρώσει αν έμπαινε στο νερό. 

Η μία από τις σπηλιές της Πέτρας της Καλικατσούς

«Αν πας, πέτρα να γίνεις!» φαίνεται να είπε η μάνα και μόλις η κοπέλα, παρασυρμένη από τον αυθορμητισμό της νιότης, βούτηξε τελικά στα νερά έγινε αμέσως πέτρα! «Καλικατσού», ωστόσο, λένε σε πολλά νησιά τον θαλασσοκόρακα (ένα από τα προστατευμένα θαλασσοπούλια της Ελλάδας) και ίσως η ονομασία του βράχου να σχετίζεται τελικά με αυτό. Γεωλογικά, ο Βράχος της Καλικατσούς θεωρείται ότι δημιουργήθηκε ως αποτέλεσμα ηφαιστειακής δραστηριότητας στην περιοχή πριν από τέσσερα εκατομμύρια χρόνια και ότι σχηματίστηκε από την ένωση διαφόρων υλικών της λάβας. Οι ερευνητές συνδέουν το Βράχο με τη λατρεία της Αφροδίτης καθώς πιστεύουν ότι κατά τους ιστορικούς χρόνους ξεκίνησε να λειτουργεί ως υπαίθριο ιερό ενώ σήμερα αποτελεί έναν σημαντικό αρχαιολογικό χώρο της Πάτμου. Η χρήση του ως λατρευτικού χώρου φαίνεται να συνεχίστηκε και στους χριστιανικούς αιώνες όταν τέτοιου είδους λαξευτοί χώροι χρησιμοποιήθηκαν ως ασκηταριά για ερημίτες μοναχούς. Τα λαξευμένα σκαλιά, οι διάφορες εσοχές στο βράχο και οι στέρνες είναι εμφανή δημιουργήματα ανθρώπινου χεριού. Μη διστάσετε να σκαρφαλώσετε ως την κορυφή του βράχου για να τα ανακαλύψετε από κοντά. Δίπλα και μέσα στη θάλασσα διακρίνονται τα υπολείμματα μιας μικρής εκκλησίας. Ο μικρός κίονας που ξεχωρίζει φαίνεται ότι αποτελούσε τη βάση της Αγίας Τράπεζας.     

4. Οι Ανεμόμυλοι στη Χώρα

 

Οι Ανεμόμυλοι της Πάτμου

Στέκονται στην κορυφή του λόφου και ατενίζουν το νησί και την απεραντοσύνη της θάλασσας. Ο λόγος για τους τρεις ιστορικούς ανεμόμυλους της Πάτμου που δεσπόζουν αγέρωχοι σε έναν από τους λόφους της Χώρας. Αποτελούν ιδιοκτησία της Ιεράς Μονής Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου και κατασκευάστηκαν το 1558 από τον Καθηγούμενο Ιωνά ως δώρο για το Μοναστήρι. Έχουν χτιστεί σύμφωνα με την παραδοσιακή μεσογειακή αρχιτεκτονική και αποτελούν μοναδικά δείγματα της ευρωπαϊκής πρωτο-βιομηχανικής κληρονομιάς. Χρησιμοποιήθηκαν εκτενώς μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ’50 για την παραγωγή αλευριού, κατόπιν εγκαταλήφθηκαν και προσφάτως (το 2010), χάρη στο μεγαλόπνοο έργο ενός φιλέλληνα Ελβετού τραπεζίτη, αποκαταστάθηκαν και τέθηκαν εκ νέου σε λειτουργία. Για περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με τους πανέμορφους ανεμόμυλους της Πάτμου, διαβάστε το σχετικό άρθρο του «Your Compass», εδώ.   

5. Οι οικισμοί  

Σκάλα 

Η Σκάλα, όπως φαίνεται από το λόφο με τους Ανεμόμυλους

Το λιμάνι της Πάτμου είναι -παραδόξως- και ο μεγαλύτερος οικισμός του νησιού. Εδώ βρίσκει κανείς συγκεντρωμένη όλη τη ζωή του τόπου: από εστιατόρια και μπαράκια μέχρι ξενοδοχεία και εμπορικά καταστήματα. Σεργιανίστε τα πλακόστρωτα με τους ασβεστωμένους αρμούς και θα νομίζετε ότι βρίσκεστε κάπου στις… Κυκλάδες! 

Το Ιταλικό Διοικητήριο

Το πιο ενδιαφέρον κτήριο στη Σκάλα είναι το παλιό Ιταλικό Διοικητήριο που σήμερα στεγάζει δημόσιες υπηρεσίες. Επισκεφθείτε το Βαπτιστήριο του Αγίου Ιωάννη, όπου λέγεται ότι βάπτιζε τους κατοίκους της Πάτμου και παρατηρήστε τη θάλασσα τη νύχτα για να ανακαλύψετε τη φωτισμένη κόκκινη σημαδούρα που έχουν δέσει πάνω στον ύφαλο του Κύνοπα για να μην προσκρούουν τα πλοία πάνω του. Ο ύφαλος αυτός κρύβει τη δική του ιστορία που ξεκίνησε πολλούς αιώνες πίσω. Λέγεται ότι όταν στο νησί βρισκόταν εξόριστος ο Άγιος Ιωάννης, ζούσε ένας μάγος που λεγόταν Κύνωψ και που αντιμαχόταν τον χριστιανισμό. Συνήθιζε να εξαπατά τους ανθρώπους και να χρησιμοποιεί διάφορα τεχνάσματα. Ο Ιωάννης προσευχήθηκε στο Θεό και όταν ο Κύνωψ επιχείρησε να βουτήξει στη θάλασσα, ενώ έκανε άλλο ένα από τα τεχνάσματά του, χάθηκε στο βυθό και στο σημείο αυτό ξεφύτρωσε ξαφνικά ένας βράχος σε βάθος επτά μέτρων από την επιφάνεια της θάλασσας. Αρκετούς αιώνες αργότερα, στο σημείο αυτό σημειώθηκε ένα θαύμα, το οποίο διηγούνταν μετά οι ντόπιοι ηλικιωμένοι που το έζησαν… Ήταν γύρω στο 1928, κατά τη διάρκεια της ιταλικής κατοχής, όταν κατέφθασε στο νησί ένα ιταλικό αντιτορπιλικό με αποστολή να ανατινάξει τον βράχο του πετρωμένου μάγου Κύνοπα γιατί τους εμπόδιζε. 

Το νησί αναστατώθηκε και ο Ηγούμενος της Μονής αποφάσισε να μιλήσει στον Ιταλό Κυβερνήτη. Του είπε λοιπόν ότι ο βράχος αυτός έστεκε σε εκείνο το σημείο για εννιακόσια και πλέον χρόνια ως σύμβολο της νίκης του Χριστού πάνω στο Κακό που αντιπροσώπευε ο μάγος και πως έπρεπε να μείνει εκεί πετρωμένος μέχρι τη Δευτέρα Παρουσία. Ο Ιταλός Κυβερνήτης φαίνεται να εντυπωσιάστηκε και προσπάθησε να αποτρέψει την αποστολή, όμως ο ανώτερός του, ο Διοικητής της Ρόδου, ήταν ανένδοτος. Την επόμενη μέρα το ιταλικό καράβι ήρθε για να θρυμματίσει το βράχο. Όλη την προηγούμενη νύχτα, ο Ηγούμενος και οι πιστοί κάτοικοι του νησιού την πέρασαν προσευχόμενοι στο Μοναστήρι. Και ξαφνικά, το θαύμα έγινε! Ο καιρός άλλαξε απότομα, η θάλασσα φουρτούνιασε και πελώρια κύματα έκαναν το ιταλικό πλοίο να χοροπηδάει πάνω στα νερά. Η άγκυρα έσπασε και το πελώριο καράβι καρφώθηκε στη στεριά με μεγάλη ορμή και θόρυβο. Αμέσως μετά η θάλασσα γαλήνεψε πάλι το ίδιο ξαφνικά! Οι Ιταλοί είχαν τρομοκρατηθεί αλλά ευτυχώς κανείς τους δεν έπαθε κάτι σοβαρό. Η αποστολή ωστόσο ματαιώθηκε, ήρθαν άλλα πλοία από τη Ρόδο για να ρυμουλκήσουν το πρώτο και κανείς δεν ασχολήθηκε ξανά με το Βράχο του Κύνοπα…    

Χώρα

Η πλατεία της Αγιά-Λεβγιάς

Χτισμένη στη σκιά της Μονής του Αγίου Ιωάννη, η Χώρα εντυπωσιάζει τον επισκέπτη με τα γραφικά δαιδαλώδη πλακόστρωτά της, τα λευκά σπιτάκια και τα όμορφα αρχοντικά. Καθώς χανόμαστε μέσα στα δρομάκια, ανακαλύπτουμε σοκάκια με καμάρες που στηρίζουν δωμάτια σπιτιών, παλιά εκκλησάκια, μυρωδάτους κήπους, γραφικά καφενεία και εστιατόρια. Η τυπική δομή ενός πατμιακού σπιτιού περιλαμβάνει έναν ψηλό τοίχο που κρατάει μακριά τα αδιάκριτα βλέμματα των περαστικών, μια ανθισμένη αυλή, ένα πηγάδι όπου συνέλεγαν παλαιότερα το βρόχινο νερό και τον κυρίως χώρο του σπιτιού. 

Αγία Διασώζουσα

Μία προς μία εμφανίζονται μπροστά μας οι πλατείες της Χώρας… Η πλατεία του Φιλικού Εμμανουήλ Ξάνθου, που καταγόταν από την Πάτμο, διαθέτει ένα υπέροχο κτήριο του 19^ου αιώνα που αρχικά λειτούργησε ως Παρθεναγωγείο και αργότερα στέγασε το Δημαρχείο της πόλης. Πολύ κοντά βρίσκουμε ό,τι έχει απομείνει από το σπίτι του Ξάνθου καθώς και μια προτομή του. Πιο ψηλά, η λεγόμενη Ιταλική Αγορά συγκέντρωνε καταστήματα κατά την περίοδο της ιταλικής κατοχής και εξακολουθεί να διαθέτει μερικά μικρά μαγαζάκια. Η πλατεία της Αγιά-Λεβγιάς σφύζει από ζωή, με τα εστιατόρια και καφέ που απλώνουν τα τραπεζάκια τους πάνω στις πλάκες της πλατείας και πλάι στα εκκλησάκια της Αγίας Φωτεινής και του Αγίου Βασιλείου. Στην πλατεία της Αγίας Αικατερίνης βρίσκεται η Αγία Διασώζουσα, ένας Ναός αφιερωμένος στην Παναγία τη Διασώζουσα. Τον βρήκαμε κλειδωμένο, όμως ένας συμπαθής ντόπιος που είχε τα κλειδιά προσφέρθηκε από μόνος του να μας ανοίξει για λίγο, ίσα για να προσκυνήσουμε (και τον ευχαριστούμε θερμά γι’ αυτό). Πέρα από το Μοναστήρι του Αγίου Ιωάννη, στη Χώρα βρίσκονται επίσης δύο γυναικείες Μονές, της Ζωοδόχου Πηγής και του Ευαγγελισμού.    

Γροίκος

Κόλπος του Γροίκου, Πέτρα της Καλικατσούς και Τραγονήσι

Το γραφικό ψαροχώρι που αργά αλλά σταθερά μετατρέπεται σε τουριστικό θέρετρο δίνει τη δυνατότητα σε όποιον το επισκεφθεί να απολαύσει μπάνιο και φαγητό με θέα στην Πέτρα της Καλικατσούς και το Τραγονήσι. Πρόκειται για έναν ήσυχο όρμο, στην είσοδο του οποίου βρίσκεται ένα μικρό νησάκι που ονομάστηκε Τραγονήσι λογικά γιατί είναι γεμάτο με κοπάδια ζώων, κυρίως κατσικιών, που βρίσκουν εδώ τροφή. Σε κοντινή απόσταση είναι το Διακόφτι, περιοχή φημισμένη για το καρνάγιο της. Έχει ενδιαφέρον να παρακολουθήσετε τους επιδέξιους μάστορες την ώρα της δουλειάς! 

Παραλίες

Μικρό νησί η Πάτμος αλλά από παραλίες έχει αρκετές σε σύγκριση με το μέγεθός της. Το καλό είναι ότι οι περισσότερες έχουν εύκολη πρόσβαση και βρίσκονται σε κοντινή απόσταση μεταξύ τους…   

Του Λογγίνου (ή Δίδυμες) 

Του Λογγίνου ή Δίδυμες παραλίες

Για μένα είναι οι καλύτερες παραλίες του νησιού. Τα δικά μου κριτήρια βέβαια είναι συνήθως τρία: καθαρά νερά, απομόνωση, όμορφο φυσικό τοπίο. Και οι δίδυμοι αυτοί κολπίσκοι που χωρίζονται από έναν μεγάλο βράχο πληρούν και με το παραπάνω τα κριτήρια αυτά! Γύρω στα 10-15 λεπτά πεζοπορίας σε ένα άκρως βατό μονοπάτι αρκούν για να φτάσετε στην πρώτη παραλία που διαθέτει μια μικρή καντίνα. Συνεχίζοντας προς τα δεξιά ανακαλύπτετε τη δεύτερη που είναι πιο ήσυχη. 

Η δεύτερη δίδυμη παραλία

Άγρια ομορφιά, καταγάλανα νερά και βότσαλα συνθέτουν το σκηνικό αυτής της παραλίας. Φτάσαμε αρκετά νωρίς το πρωί και βρήκαμε μονάχα δυο ζευγάρια ξένων. Έκαναν όλοι γυμνισμό αλλά λόγω του μεγέθους της παραλίας οι λουόμενοι μπορούν να βρίσκονται σε απόσταση ο ένας από τον άλλον, οπότε αποφασίσαμε να ακολουθήσουμε το παράδειγμά τους και να αφήσουμε για μια μέρα στην άκρη το μαγιό… Μέχρι το μεσημέρι δεν είχε φανεί άλλος επισκέπτης στην παραλία. Μόνο την ώρα που φεύγαμε έφτασε μια παρέα Ιταλών. Όπως μάθαμε αργότερα από τους ντόπιους, είναι ευτύχημα ότι αυτή η παραλία θα παραμείνει για πολλά-πολλά ακόμα χρόνια ανεκμετάλλευτη τουριστικά. Ανήκει, βλέπετε, και αυτή στο Μοναστήρι οπότε απαγορεύεται να τοποθετηθούν μόνιμα αντιαισθητικές ξαπλώστρες, ομπρέλες ή να χτιστεί κάποιο beach bar ενώ απαγορεύεται ακόμα και η δόμηση σπιτιών στη γύρω περιοχή. Αυτή η πληροφορία ήταν κάτι απόλυτα ευχάριστο για εμάς, τους λάτρεις των φυσικών, ανεκμετάλλευτων τοπίων…

Πέτρα

Μπάνιο, διασκέδαση και μάθημα Ιστορίας μαζί! Δίπλα στην περίφημη Πέτρα της Καλικατσούς υπάρχει μια όμορφη παραλία με βότσαλα και πεντακάθαρα νερά για ατέλειωτες βουτιές. Σε κοντινή απόσταση βρίσκεται και η παραλία του ομώνυμου οικισμού του Γροίκου, ένα φιλόξενο λιμανάκι με ταβέρνες, κατάλληλο για οικογένειες.

Μελόι

Παραλία Μελόι

Όμορφη παραλία, σκιερά δέντρα, γαλήνια νερά, ησυχία αν πάτε νωρίς το πρωί και σε κοντινή απόσταση από τη Σκάλα… Μια πολύ καλή επιλογή, ιδίως για όσους μένουν στη Σκάλα!

Κάτω Κάμπος

Παραλία Κάμπος

Ξεκινάμε να γνωρίσουμε τον οικισμό του Πάνω Κάμπου και τα γραφικά του σπίτια με τις μεγάλες ανθισμένες αυλές. Έπειτα κατηφορίζουμε προς την παραλία με τα ρηχά νερά, κατάλληλα για αρχάριους κολυμβητές. Εδώ συναντάμε μία από τις ελάχιστες «οργανωμένες» παραλίες του νησιού. Μη φανταστείτε υπερβολές, βέβαια. Απλώς στο ένα κομμάτι της παραλίας υπάρχει ένα μικρό beach bar με μερικές ξαπλώστρες και ομπρέλες ενώ παρέχεται η δυνατότητα για θαλάσσια σπορ.

Ψιλή άμμος

Παραλία Ψιλή Άμμος

Για τους περισσότερους είναι η ομορφότερη παραλία του νησιού. Εγώ δεν μπορώ να έχω ξεκάθαρη άποψη γιατί όταν την επισκέφθηκα, η φορά των ανέμων ήταν τέτοια ώστε δεν επέτρεπε να κάνεις μπάνιο! Η πρόσβαση γίνεται είτε με τουριστικό καΐκι είτε με τα πόδια από μονοπάτι. Φυσικά, επέλεξα το δεύτερο… Έπειτα από περπάτημα μισής ώρας σε ένα αρκετά βατό μονοπάτι που ξεκινούσε από την περιοχή Διακόφτι και ακολουθούσε μια πανέμορφη διαδρομή πλάι στη θάλασσα, αντίκρισα από μακριά έναν κόλπο άφατης ομορφιάς. Η θέα ήταν απίστευτη και αμέσως την απαθανάτισα με τη φωτογραφική μου. Κατέβηκα από το λόφο με τη λαχτάρα να κολυμπήσω στα υπέροχα νερά της παραλίας αλλά φτάνοντας κάτω γνώρισα μεγάλη απογοήτευση μιας και οι άνεμοι δεν επέτρεπαν το μπάνιο. Κατά τ’ άλλα, η παραλία είναι όντως εντυπωσιακή, το πόδι βυθίζεται στην καυτή ψιλή άμμο που μοιάζει με της ερήμου. Εδώ θα βρείτε και την «Ταβέρνα του Θοδωρή», αν θέλετε να γευματίσετε. Θα σας υποδεχτεί πρώτος-πρώτος ο συμπαθής γαϊδουράκος τους που είναι δεμένος πλάι στην ταβέρνα.    

Λάμπη 

Παραλία Λάμπη

Πανέμορφη παραλία, φημισμένη για τα πολύχρωμα βότσαλά της. Τα τελευταία χρόνια έχουν απαγορεύσει στους λουόμενους να παίρνουν μαζί τους βότσαλα γιατί φαίνεται πως το είχαν παρακάνει… Και αυτή η παραλία είναι εκτεθειμένη στους ανέμους και θα χρειαστεί να την πετύχετε σε κατάλληλη μέρα για κολύμπι. Στην άκρη της υπάρχει και ταβέρνα.

Λιβάδι Καλογήρων

Επίσης εκτεθειμένη στους ανέμους παραλία με μεγάλα βότσαλα, καντίνα και αρκετό κόσμο.

Παραλία Λιβάδι Καλογήρων

Αγριολίβαδο

Η έτερη «οργανωμένη» παραλία της Πάτμου. Διαθέτει αμμουδιά, ταβέρνα, πολυκοσμία και δίνει τη δυνατότητα να κάνετε θαλάσσια σπορ.

Λιβάδι Γερανού

Όμορφη παραλία, με ταβέρνα.

Άσπρη

Και άμμος και βότσαλο, μια ψαροταβέρνα, εύκολη πρόσβαση, σε κοντινή απόσταση από τη Σκάλα και ατμόσφαιρα οικογενειακή.

Βαγιά

Καθαρά νερά και snack bar.

Δραστηριότητες

Η Πάτμος περιβάλλεται από αρκετά μικρότερα νησάκια-δορυφόρους. Αποφασίσαμε λοιπόν να κάνουμε μια ημερήσια εκδρομή στα νησάκια αυτά με κάποιο από τα τουριστικά σκάφη που αναχωρούν κάθε πρωί από το λιμάνι της Σκάλας και δεν το μετανιώσαμε! Είχαμε την ευκαιρία να γνωρίσουμε αρκετά άγνωστα νησάκια (Ασπρονήσι, Μακρονήσι) αλλά και να κολυμπήσουμε σε πιο… «διάσημες» παραλίες στους Λειψούς, στους Αρκιούς και στο Μαράθι. Πρόκειται για ξεχωριστή εμπειρία και τη συνιστούμε ανεπιφύλακτα. Προσοχή όμως γιατί όταν οι άνεμοι είναι ισχυροί, οι εκδρομές ματαιώνονται. Εμείς μείναμε 5 μέρες στην Πάτμο, κάθε μέρα προσπαθούσαμε ανεπιτυχώς να πάμε στα νησάκια και μόνο την τελευταία μέρα οι άνεμοι στάθηκαν ευνοϊκοί απέναντί μας και καταφέραμε να πραγματοποιήσουμε την εκδρομή μας!   

Διαμονή

Εδώ τα πράγματα θέλουν καλή και έγκαιρη οργάνωση… Ήδη στα τέλη Ιουνίου τα πάντα ήταν κλεισμένα για όλο τον Αύγουστο και αυτό έκανε τις επιλογές μας εξαιρετικά περιορισμένες! Καταλήξαμε λοιπόν στο «Hotel Castro» ένα μικρό ξενοδοχείο στη Σκάλα, σε κοντινή απόσταση από τα πάντα (supermarket, καφετέριες, εστιατόρια, καταστήματα κτλ.). Το παράθυρό μας είχε όμορφη θέα στα βουνά, το δωμάτιο ήταν καθαρό και το πρωινό είχε όλα τα βασικά. Στα συν θα πρέπει σίγουρα να αναφερθούν οι φιλόξενοι άνθρωποι (όπως η ηλικιωμένη κυρία, που κατά πάσα πιθανότητα ήταν η αρχική ιδιοκτήτρια πριν περάσει η επιχείρηση στα παιδιά της, η οποία κάθε πρωί μας ρωτούσε αν όλα ήταν εντάξει και αν χρειαζόμασταν τίποτα) ενώ στα πλην θα μπορούσαμε ίσως να πούμε ότι το κτήριο είναι εμφανώς παλιό και τα δωμάτια χρειάζονται άμεση ανακαίνιση. Παρόλα αυτά αποτελεί μια ικανοποιητική λύση της τελευταίας στιγμής, σε αρκετά συμφέρουσα τιμή και σε καλή τοποθεσία.  

Κουζίνα

Ενδιαφέροντα εστιατόρια συναντήσαμε στην Πάτμο και μείναμε γενικώς αρκετά ικανοποιημένοι από την πατμιακή κουζίνα και το επίπεδο των υπηρεσιών.

«Ταρσανάς»

"Ταρσανάς", περιοχή Διακόφτι

Η καλύτερη επιλογή στο νησί για ένα ρομαντικό δείπνο έξω από τα συνηθισμένα! Το εστιατόριο, όπως μαρτυρά και το όνομά του, βρίσκεται μέσα στο καρνάγιο, τα τραπέζια είναι τοποθετημένα στο σκαρί ενός πλοίου και έχεις την καταπληκτική αίσθηση ότι απολαμβάνεις το φαγητό σου στο κατάστρωμα κάποιου κρουαζιερόπλοιου κάτω από το φως των αστεριών ή ακόμα καλύτερα της πανσελήνου. 

Κανταΐφι με σπανάκι και τυρί

Άψογο σέρβις, ελληνική κουζίνα με gourmet πινελιές, εξαιρετικό το κανταΐφι με σπανάκι και ντόπιο τυρί όπως και η "τριλογία" των γλυκών στο τέλος. Επειδή είναι αρκετά δημοφιλές εστιατόριο, ίσως χρειαστεί να κάνετε μια κράτηση από το μεσημέρι. 

Στην περιοχή Διακόφτι, μέσα στο καρνάγιο.

«Πανάγος»

Γευστικότατα πιάτα από την ελληνική κουζίνα (εξαιρετικό κατσικάκι), γρήγορο σέρβις, πολύ καλές τιμές και συμπαθέστατος ο ιδιοκτήτης. Τον πετύχαμε σε φάση που δεν είχε πολλή δουλειά, κάθισε μαζί μας και κάναμε μια όμορφη κουβέντα για τη ζωή στο νησί. 

Στο σταυροδρόμι, στην πλατεία του Πάνω Κάμπου.  

"Πανάγος", Κάμπος Πάτμου

«Πάνθεον» 

"Πάνθεον", Χώρα Πάτμου

Ουζερί με ψαρομεζέδες που συνήθως ανοίγει από το απόγευμα και μετά. Το πετύχαμε όμως ανοιχτό –ή έτσι νομίζαμε αρχικά- κατά τη μεσημεριανή μας βόλτα στα στενάκια της Χώρας, κατεβαίνοντας από το Μοναστήρι. Μας εξήγησαν ότι είχε ανοίξει μόνο για τον ιδιοκτήτη και την παρέα του όμως, τόσο ο ίδιος όσο και το προσωπικό, είχαν την ευγενή καλοσύνη να μας δεχτούν στο όμορφο μαγαζί τους. Απολαύσαμε λοιπόν «πριβέ» εξυπηρέτηση, όμορφες σαλάτες και φρέσκα ψάρια και θαλασσινά σε έναν άκρως ενδιαφέροντα χώρο που παντρεύει την παράδοση με την σύγχρονη ποιότητα και με τα παραθυράκια του να έχουν θέα κατευθείαν στη Σκάλα και το πέλαγος. Παράλληλα κρυφακούσαμε –άθελά μας, μιας και καθόμασταν στο διπλανό τραπέζι- την παρέα του ιδιοκτήτη που συζητούσε για τα προβλήματα του τόπου και νιώσαμε να βρισκόμαστε ένα βήμα πιο κοντά στην καθημερινότητα των Δωδεκανήσων. 

Θα το βρείτε στη Χώρα και δύσκολα θα το προσπεράσετε!   

«Yiamas»

Μια αρκετά καινούρια πρόταση στο νησί, στο χώρο που επί χρόνια στέγαζε την ταβέρνα «Κήπος». Στα συν, φυσικά ο όμορφος κήπος με τα τραπεζάκια. 

Στη Σκάλα.

Διασκέδαση

«Θέα»

Το πρώτο κτήριο της Σκάλας που βλέπεις με το που μπαίνει το πλοίο στο λιμάνι και το τελευταίο που σε αποχαιρετά καθώς φεύγεις είναι ένα αναπαλαιωμένο-ανακαινισμένο κτήριο κάτω από το βράχο της Αγίας Παρασκευής που έχει διαμορφωθεί σε έναν από τους ομορφότερους χώρους για να πιει κανείς το ποτό του το βράδυ. 

Η άφιξη του Blue Star στο λιμάνι της Σκάλας

Λειτουργεί σε τρία επίπεδα: την υπερυψωμένη αυλή του εστιατορίου, το roof garden του cocktail bar και το υπόγειο του Club. Διαθέτει απίστευτη θέα –εξ ου και το όνομά του- προς τη Σκάλα και προς το πέλαγος. Κάθε φορά που το Blue Star μπαίνει στο λιμάνι είναι αφορμή για μια μικρή «γιορτή» με όλο τον κόσμο να βγάζει τα κινητά και να τραβάει φωτογραφίες και βίντεο. Το μεγαλύτερο ατού του μαγαζιού, εκτός από τη θέα, είναι ο εκπληκτικός κατάλογος με τα cocktails.  

«Igloo»

Η εύκολη λύση για καφεδάκι, βάφλα ή άλλο γλυκό στο λιμάνι της Σκάλας. Προβάλει και αγώνες ποδοσφαίρου.

Η Πάτμος είναι ιδιαίτερη, είναι ξεχωριστή και είναι αλλιώτικη από κάθε άλλο νησί. Δεν πρέπει να παραβλέψουμε βέβαια ότι η Πάτμος είναι πρώτα απ’ όλα οι άνθρωποί της… Οι αγνοί και χαμογελαστοί άνθρωποί της! Ακόμα θυμάμαι τον τόσο συμπαθή γέρο βοσκό, καθισμένο στην άκρη του δρόμου, ενός όχι και τόσο πολυσύχναστου δρόμου, την ώρα που τα πρόβατά του είχαν απλωθεί στον κάμπο και έτρωγαν. Τα πρόσεχε ο σκύλος ενώ ο γεράκος καθόταν μόνος στο πεζούλι του δρόμου. Τον προσπεράσαμε βιαστικά με τη μηχανή, πηγαίνοντας προς την παραλία Λιβάδι Καλογήρων. Οι άνεμοι ήταν τέτοιοι ώστε από ψηλά είδαμε τη θάλασσα φουρτουνιασμένη. Δε χρειάστηκε να κατηφορίσουμε την πλαγιά καθώς νωρίς καταλάβαμε ότι δεν ήταν για μπάνιο αυτή τη μέρα σε αυτή την παραλία. Κάναμε αναστροφή και γυρίσαμε προς τα πίσω. Με χαμηλή ταχύτητα αυτή τη φορά, για να ευχαριστηθούμε τη βόλτα. Σαν μας είδε ο βοσκός να πλησιάζουμε, σήκωσε το χέρι του και μας χαιρέτησε χαμογελώντας. Τον χαιρετήσαμε κι εμείς με τη σειρά μας. Αυτή ακριβώς την εικόνα του γέρου βοσκού με το χαμογελαστό και αγνό πρόσωπο φέρνω πάντα στο μυαλό μου κατά τη διάρκεια μιας χαοτικής μέρας στην πολύβουη Αθήνα. Και πάντα καταλήγω να χαμογελάω σε ανάμνηση εκείνου του χαμόγελου που ανταλλάξαμε τότε βιαστικά. Χαμογελάω γιατί είμαι σίγουρη πως αυτός ο άνθρωπος έχει ανακαλύψει εκεί, στην άκρη του Θεού, την αληθινή ομορφιά της ζωής και για λίγα δευτερόλεπτα –όσα κράτησε η συνάντησή μας- κατάφερε να την..."αποκαλύψει" και σε εμένα. Κι αν με ρωτάτε, φίλοι μου, αυτή ακριβώς η εικόνα είναι η Πάτμος για μένα…