Τήνος: Η Μεγαλόχαρη, οι Περιστερώνες και τα 62 χωριά!

Γνωστή σε όλους ως το “νησί της Μεγαλόχαρης”, η Τήνος κλείνει πονηρά το μάτι στον "ψαγμένο" επισκέπτη και τον καλεί να ανακαλύψει τις ομορφιές που κρύβει πεισματικά από τα μάτια των πολλών. Πολύ απλά, οι περισσότεροι την έχουν συνδέσει αποκλειστικά και μόνο με την εκκλησία της Παναγιάς και έχουν στο μυαλό τους την Τήνο μόνο ως θρησκευτικό προορισμό. Συχνά της αφιερώνουν μονάχα μία μέρα: έρχονται ανήμερα Δεκαπενταύγουστο, στριμώχνονται με τις ορδές των προσκυνητών, κάνουν πέντε ώρες μέχρι να φτάσουν να προσκυνήσουν την εικόνα και με το τελευταίο πλοίο της ημέρας επιστρέφουν στον Πειραιά. Έχοντας χάσει στο μεταξύ την ευκαιρία, όχι μόνο να δουν με την ησυχία τους την πανέμορφη εκκλησία της Μεγαλόχαρης και να αισθανθούν το βαθύ κατανυκτικό αίσθημα που αποπνέει ο χώρος, αλλά και να γνωρίσουν ένα από τα ομορφότερα και παρθένα ακόμα νησιά της πατρίδας μας. Οι περισσότεροι γνωρίζουν μονάχα την περιοχή του λιμανιού (που δεν λέει και πολλά, εδώ που τα λέμε, σε σχέση με άλλα ελληνικά νησιά!), άντε και την εκκλησία. Αγνοούν ωστόσο παντελώς πως η Τήνος διαθέτει γύρω στα... 62 χωριά, πανέμορφα και παραδοσιακά! Διαθέτει παραλίες με πεντακάθαρα νερά. Περιστερώνες, άψογα δείγματα της τηνιακής λαϊκής αρχιτεκτονικής. Ένα υπέροχο μουσείο μαρμαροτεχνίας. Μα πάνω απ' όλα, υπέροχους ανθρώπους, γιατί τελικά αυτοί είναι η ψυχή του νησιού και το καλύτερο που έχει να επιδείξει η Τήνος στον επισκέπτη...

Η Τήνος είναι το τέταρτο σε έκταση νησί των Κυκλάδων, μετά τη Νάξο, την Άνδρο και την Πάρο. Ανήκει στις Βόρειες Κυκλάδες και βρίσκεται νοτιοανατολικά της Άνδρου και βορειοδυτικά της Μυκόνου. Λόγω της κοντινής απόστασης από την Αθήνα, η πρόσβαση είναι εύκολη και μπορεί να γίνει ακτοπλοϊκώς είτε από τον Πειραιά είτε από τη Ραφήνα είτε από το Λαύριο. 

Τα top-5 αξιοθέατα της Τήνου: 

1. Η Παναγιά η Μεγαλόχαρη 

Η εκκλησία της Μεγαλόχαρης στην Τήνο

Η εντυπωσιακή εκκλησία της Παναγίας της Ευαγγελίστριας χτίστηκε το 1823 και έκτοτε αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα προσκυνήματα στον ελλαδικό χώρο. Η ιστορία έχει ως εξής... Η Τήνος ανέκαθεν εθεωρείτο ιερή νήσος. Στο σημείο που είναι χτισμένη σήμερα η εκκλησία της Παναγίας, κατά την αρχαιότητα βρισκόταν ένα ιερό του Διονύσου. Πάνω στα ερείπια αυτού του ιερού, χτίστηκε η πρωτοχριστιανική εκκλησία της Ζωοδόχου Πηγής, κατόπιν η εκκλησία της Ευρέσεως και τέλος, ένα επίπεδο πάνω από την πρωτοχριστιανική εκκλησία ανοικοδομήθηκε ο σημερινός Ναός της Παναγίας! Και αν όλα αυτά σας φαίνονται ήδη αρκετά εντυπωσιακά, πού να ακούσετε και τη συνέχεια...! Το σημαντικότερο ιερό κειμήλιο που φυλάσσεται εδώ είναι η εικόνα της Παναγίας της Μεγαλόχαρης που είναι ξεχωριστή τόσο γιατί έχει συνδεθεί με πάρα πολλά θαύματα όσο και για τον θαυματουργό τρόπο που βρέθηκε! Λέγεται ότι η μοναχή Πελαγία της κοντινής Μονής Κεχροβουνίου είδε στον ύπνο της την Παναγία και εκείνη της υπέδειξε την ακριβή τοποθεσία όπου βρισκόταν η εικόνα της και οπού έχτισαν κατόπιν το Ναό της Ευρέσεως. Είναι πραγματικά εντυπωσιακό το θέαμα των δεκάδων αφιερωμάτων από τάματα πιστών που υπάρχουν πάνω και γύρω από την εικόνα. Το οικοδομικό συγκρότημα της Ευαγγελίστριας, εκτός από τη σημερινή εκκλησία και το παρεκκλήσι με τη θαυματουργή εικόνα, περιλαμβάνει επίσης το Ναό της Ευρέσεως που μοιάζει με σπήλαιο, το μνημείο του πλοίου “Έλλη” που τορπιλίστηκε από τους Ιταλούς στο λιμάνι της Τήνου ανήμερα Δεκαπενταύγουστο του 1940, το Σκευοφυλάκιο όπου φυλάσσονται αντίγραφα εικόνων, μια Βιβλιοθήκη με σπάνιες εκδόσεις, την αίθουσα Εικόνων και Κειμηλίων, το Μουσείο Αντώνη Σώχου, την Πινακοθήκη και το Μουσείο Τηνίων Καλλιτεχνών. Για να καταφέρετε να περιηγηθείτε στους χώρους με την ησυχία σας, αποφύγετε τους καλοκαιρινούς μήνες που η προσέλευση του κόσμου είναι αυξημένη. Ακόμα και τον Σεπτέμβριο που επισκέφθηκα το νησί, στάθηκε αδύνατο να προσεγγίσουμε την εκκλησία λόγω των πολλών πούλμαν με τουρίστες. Ευτυχώς στάθηκα τυχερή όταν επισκέφθηκα την Τήνο άνοιξη, την εβδομάδα μετά το Πάσχα. 

2. Τα Μουσεία Μαρμαροτεχνίας, Χαλεπά και Τσόκλη  

Μουσείο Γιαννούλη Χαλεπά, Τήνος

Λίγα νησιά έχουν την τύχη να συγκεντρώνουν τόσο έντονη καλλιτεχνική κίνηση όπως η Τήνος. Θα τολμούσα να τη χαρακτηρίσω ως “νησί των καλλιτεχνών και των διανοούμενων”, γεγονός που επιβεβαιώνεται και από την ύπαρξη εργαστηρίου Μαρμαρογλυπτικής Τέχνης που δέχεται μαθητές από όλο τον κόσμο, διδάσκοντάς τους τα μυστικά και τις τεχνικές, σε μια ελπιδοφόρα προσπάθεια διάσωσης αυτής της τόσο ιδιαίτερης τέχνης. Το Πολιτιστικό Ίδρυμα του Ομίλου Πειραιώς, σε συνεργασία με φορείς και ιδιώτες, κατάφερε να υλοποιήσει στο χωριό του Πύργου ένα μεγαλόπνοο έργο: τη δημιουργία του Μουσείου Μαρμαροτεχνίας. Η μόνιμη έκθεσή του περιλαμβάνει πλήθος έργων σε μάρμαρο, μία συλλογή σχεδίων παλαιών μαρμάρινων γλυπτών και μια συλλογή από εργαλεία μαρμαροτεχνίας. Ο επισκέπτης έχει τη δυνατότητα να ακολουθήσει βήμα-βήμα, μέσα από το κατάλληλο οπτικοακουστικό υλικό και τις αναπαραστάσεις λατομείου και εργαστηρίου μαρμαροτεχνίας, όλη τη διαδρομή από την πρώτη ύλη μέχρι την υλοποίηση του ολοκληρωμένου έργου. 

Μουσείο Τηνίων Καλλιτεχνών, Πύργος

Μην ξεχνάμε όμως ότι η Τήνος -και συγκεκριμένα ο Πύργος- αποτελεί γενέτειρα του σπουδαίου γλύπτη Γιαννούλη Χαλεπά. Το σπίτι του στην είσοδο του Πύργου έχει μετατραπεί σε μουσείο όπου εκτίθενται έργα από τις τρεις περιόδους της καλλιτεχνικής του πορείας, μεταξύ των οποίων: “Σάτυρος και Έρωτας ΙΙ, V και VI”, “Αριάδνη Κοιμωμένη”, “Άγγελος”, “Φιλοστοργία” και “Ευαγγελισμός σε γύψο”. 

Από την Τήνο όμως είναι και ο σπουδαίος σύγχρονος καλλιτέχνης Κώστας Τσόκλης. Στο χωριό Κάμπος βρίσκεται το Μουσείο Κώστα Τσόκλη που στόχο έχει να προβάλλει το έργο του καλλιτέχνη και να φέρει σε επαφή το ευρύ κοινό με τη σύγχρονη Τέχνη. Στο Μουσείο λαμβάνουν χώρα συχνά διαλέξεις και σεμινάρια ενώ εδώ βρίσκεται συγκεντρωμένο όλο το αρχείο του καλλιτέχνη καθώς και μια αξιόλογη συλλογή βιβλίων. 

3. Ο Αρχαιολογικός χώρος στα Κιόνια και το Κάστρο του Εξωμβούργου

Η Τήνος, όπως και το μεγαλύτερο κομμάτι των Κυκλάδων, κατοικείται ήδη από την αρχαιότητα. Είναι φυσικό λοιπόν να υπάρχουν πολλά κατάλοιπα από την τότε εποχή, που αξίζει να επισκεφθεί κανείς προκειμένου να γνωρίσει την ιστορία του τόπου. Από τον 7ο μέχρι και τον 4ο αιώνα π.Χ. οι κάτοικοι του νησιού λάτρευαν τον Απόλλωνα. Η Τήνος ήταν ιερό νησί γιατί εδώ είχαν κατασκευάσει το ιερό θεραπευτήριο και καθαρτήριο από το οποίο έπρεπε απαραίτητα να περάσει, προκειμένου να εξαγνιστεί, κάθε πιστός που επιθυμούσε να μεταβεί στη Δήλο. Στην περιοχή Κιόνια, απέναντι από την παραλία και δίπλα ακριβώς από τον κεντρικό δρόμο, βρίσκεται ο αρχαιολογικός χώρος που περιλαμβάνει τα ερείπια ενός ιερού αφιερωμένου στον Ποσειδώνα και την Αμφιτρίτη. 

Κάστρο και Μοναστήρι στο λόφο Εξωμβούργου

Η σπουδαιότερη πόλη της αρχαιότητας και πρώτη πρωτεύουσα της Τήνου ήταν το Εξωμβούργο, στην ενδοχώρα της νήσου. Επρόκειτο για μια ζωντανή πόλη, με πολλούς κατοίκους και μεγάλη αγορά. Ήταν χτισμένη στα 640 μ. πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας και διέθετε ακρόπολη. Το 1207 οι Βενετοί καταλαμβάνουν την Τήνο και οι αδελφοί Ανδρέας και Ιερεμίας Γκίζης προχωρούν στη δημιουργία μεγάλων οχυρωματικών έργων. Το 1537, οι Βενετοί και πάλι, ενισχύουν την οχύρωση της πόλης. Το ενετικό Κάστρο χτίστηκε στη θέση της αρχαίας ακρόπολης και άντεξε σε πολλές διαδοχικές επιδρομές μέχρι το 1715-42 που καταστράφηκε από τους Τούρκους. Έκτοτε η πόλη ερημώθηκε και τα ερείπια του Κάστρου στέκουν εγκαταλελειμμένα στην κορυφή του λόφου, κάπου ανάμεσα στα σύννεφα, μαρτυρώντας αμυδρά κάτι από το ένδοξο παρελθόν τους. Η θέα είναι καταπληκτική και από εδώ μπορούμε να απολαύσουμε ένα υπέροχο ηλιοβασίλεμα. Στη βάση του μεγάλου βράχου είναι χτισμένο το Μοναστήρι της Ιερής Καρδιάς του Χριστού, συμπληρώνοντας το εκπληκτικό τοπίο που μας χαρίζει το Εξωμβούργο.

4. Οι βραχώδεις σχηματισμοί του Βώλακα  

Τεράστιοι βραχώδεις σχηματισμοί στον Βώλακα

Το χωριό Βώλακας ή Βώλαξ ή Βωλάξ (όπως και αν το πεις, σωστό είναι) αποτελεί ένα από τα πιο γνωστά της Τήνου και αυτό γιατί η φύση εδώ επιφυλάσσει στον επισκέπτη εκπλήξεις! 

Ένα μοναδικό θέαμα περιμένει όποιον φτάσει μέχρι το αρκετά απομονωμένο αλλά πανέμορφο χωριουδάκι του Βώλακα. Δεκάδες στρογγυλοί γρανίτες βρίσκονται διάσπαρτοι στο οροπέδιο λίγο έξω από τον οικισμό και κάνουν το τοπίο να μοιάζει μαγικό. Κανείς δεν ξέρει πώς ακριβώς δημιουργήθηκαν! Μπορεί να είναι ο πυθμένας κάποιας αρχαίας θάλασσας που ανυψώθηκε και βγήκε στην επιφάνεια, μπορεί να είναι όμως και αποτέλεσμα της αποσάθρωσης του γρανίτη με την πάροδο των αιώνων... Προσωπικά, μου θύμισε έντονα τις δαντελωτές κορυφές του Montserrat στην Καταλονία αλλά και το μενίρ του Αρακλή στην Ιθάκη. 

5. Οι Περιστερώνες

Σύγχρονο κατάλυμα που μιμείται την παραδοσιακή αρχιτεκτονική των περιστερώνων

Οι περίφημοι περιστερώνες είναι άλλο ένα αξιοθέατο για το οποίο φημίζεται η Τήνος. Το νησί κοσμούν πάνω από... 1.000 περιστερώνες και κανείς δεν μοιάζει με τον άλλο! Διαφέρουν τόσο στην αρχιτεκτονική δομή τους όσο και στα διακοσμητικά στοιχεία τους. Ωστόσο όλοι είναι εκπληκτικά δείγματα της λαϊκής τηνιακής αρχιτεκτονικής ενώ αποτελούσαν ένδειξη πλούτου των ιδιοκτητών τους. Έλκουν την καταγωγή τους από τους Βενετούς και είχαν διπλή λειτουργική αξία: αφενός την εκτροφή περιστεριών για τροφή και αφετέρου τη χρήση των περιττωμάτων τους για λίπασμα. Χτίζονταν συνήθως κοντά σε καλλιεργήσιμες εκτάσεις και πηγές νερού και για την κατασκευή τους χρησιμοποιούνταν υλικά όπως σχιστόλιθος και ασβέστης. Η ενδοχώρα της Τήνου κρύβει πολλούς πανέμορφους περιστερώνες, ειδικά η κοιλάδα του Ταραμπάδου. Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια προσπάθεια αξιοποίησης της αρχιτεκτονικής των περιστερώνων για τουριστικούς σκοπούς καθώς κατασκευάζονται στο νησί τουριστικά καταλύματα που μοιάζουν στην εξωτερική τους όψη με περιστερώνες, με την ίδια λογική που σε άλλες περιοχές της Ελλάδας -και όχι μόνο- αξιοποιείται η αρχιτεκτονική δομή των φάρων για τη δημιουργία παραδοσιακών καταλυμάτων. 

Οι οικισμοί...

Ηλιοβασίλεμα στο Εξωμβούργο

Ξεκινάμε τη γνωριμία μας με την Τήνο από την πρωτεύουσά της, τη Χώρα που -παραδόξως και αντίθετα σε ότι έχουμε συνηθίσει να ισχύει σε άλλα ελληνικά νησιά- είναι ταυτόχρονα και το λιμάνι του νησιού! Έχει και αυτό την εξήγησή του βέβαια... Πρώτη πρωτεύουσα, όπως είπαμε, ήταν το Εξωμβούργο. Αυτό πληρούσε όλα τα τυπικά χαρακτηριστικά μιας νησιωτικής πρωτεύουσας: ήταν χτισμένο στην ενδοχώρα και πάνω σε υψόμετρο, είχε τείχη και Κάστρο για προστασία και βρισκόταν μακριά από το λιμάνι προς αποφυγή του κινδύνου των πειρατών. Η Χώρα έγινε πρωτεύουσα πολύ αργότερα, όταν πια ο κίνδυνος των πειρατών είχε εκλείψει. Ταυτόχρονα, σπουδαίο ρόλο έπαιξε η εύρεση της θαυματουργής εικόνας της Μεγαλόχαρης το 1823 και το χτίσιμο του Ιερού Ναού. Ο οικισμός της νέας πρωτεύουσας αναπτύχθηκε γύρω από τη Μεγαλόχαρη και στήριξε σε μεγάλο βαθμό την επιβίωσή του στον θρησκευτικό τουρισμό που έφερε η Μεγαλόχαρη. Η περιοχή αυτή βέβαια δεν κατοικήθηκε τότε για πρώτη φορά. Τα κατάλοιπα των τειχών λίγο πιο πάνω από το Ναό της Παναγίας μαρτυρούν ότι η περιοχή είχε κατοίκους ήδη από τον 6ο αιώνα π.Χ. 

Στα χωριά της ενδοχώρας...

Περπατάμε στη μαρμαροστρωμένη Λεωφόρο της Μεγαλόχαρης και βλέπουμε να ξεδιπλώνονται εκατέρωθεν διαδοχικά μαγαζάκια με λαμπάδες και αναμνηστικά. Χανόμαστε μέσα στα στενάκια με τα μικρά μαγαζιά, τα καφενεδάκια, τα μπαράκια που ανοίγουν τα βράδια και τους φούρνους που κατά τη διάρκεια της μέρας κάνουν όλη τη γύρω περιοχή να μοσχομυρίζει αχνιστό ψωμάκι και κουλούρια. Ανακαλύπτουμε την παλιά γειτονιά της Παλλάδας και του Αγίου Ελευθερίου, την άλλη άκρη του λιμανιού με τα μπαράκια και τις ψαροταβέρνες, την ευρύτερη περιοχή του Ναού των Ταξιαρχών και συνειδητοποιούμε ότι η Χώρα της Τήνου, περισσότερο από κάθε άλλη κυκλαδίτικη Χώρα, είναι μια πόλη ζωντανή και σύγχρονη. Για να έρθουμε σε επαφή με την αληθινή καρδιά της Τήνου, με την αυθεντική της παράδοση, θα πρέπει να αποχωριστούμε τη Χώρα και να κατευθυνθούμε προς τα ενδότερα... Θα πρέπει να αφιερώσουμε χρόνο για να γνωρίσουμε όσους περισσότερους μπορούμε από τους... 62 παραδοσιακούς οικισμούς της! Και σίγουρα θα πρέπει να κινηθούμε οργανωμένα και μεθοδικά.

Πύργος

Καταρχήν, να χωρίσουμε το νησί σε τέσσερα κομμάτια. Κάνουμε αρχή από το δυτικό κομμάτι. Εδώ κυριαρχεί ο Πύργος, ένα από τα σημαντικότερα χωριά της Τήνου. Διαθέτει μια αύρα μεσαιωνική και μια διάσημη πλατεία με καφέ-ζαχαροπλαστεία που σερβίρουν ελληνικό καφέ στη χόβολη και λαχταριστό γαλακτομπούρεκο στα τραπεζάκια κάτω από τη σκιά των δύο αιωνόβιων πλάτανων. Το σκηνικό μοιάζει αληθινά βγαλμένο από ταινία! Ο Πύργος θεωρείται από πολλούς ως ένα από τα ομορφότερα χωριά των ελληνικών νησιών. Και όχι άδικα, θα έλεγα! 

Σοκάκια Πύργου και στο βάθος ο Αγ. Νικόλαος

Στην είσοδο του χωριού βρίσκεται το Μουσείο Τηνίων Καλλιτεχνών και το Μουσείο Γιαννούλη Χαλεπά. Τα δαιδαλώδη καλντερίμια οδηγούν σε πανέμορφες γωνιές, στοές, σπίτια με μαρμάρινα υπέρθυρα και ανάγλυφες διακοσμήσεις, περιποιημένες αυλές και μικρά μαγαζάκια. Στον Πύργο βρίσκεται επίσης το Μουσείο Μαρμαροτεχνίας και η Σχολή Καλών Τεχνών που λειτουργεί από το 1955. 

Πάνορμος

Συνέχεια έχει ο Πάνορμος, το επίνειο του Πύργου. Το μικρό λιμανάκι του Πανόρμου δεν μπορεί με τίποτα να μας κάνει να συνειδητοποιήσουμε πως στα χρόνια της Ενετοκρατίας αποτελούσε το μοναδικό φυσικό λιμάνι σ' αυτή την πλευρά της Τήνου και ότι είχε, ως εκ τούτου, τεράστια στρατιωτική σημασία. Σήμερα διαθέτει πάμπολλα καφέ, ταβέρνες και ενοικιαζόμενα δωμάτια και αποτελεί ένα όμορφο μέρος για βόλτα. Η προτομή του Νικολάου Σαμοθράκη, μπουρλοτιέρη και υπαρχηγού του Κανάρη, μας θυμίζει ένδοξες σελίδες της Ιστορίας ενώ το απέναντι νησάκι με το ευφάνταστο όνομα... Πλανήτης πρωταγωνιστεί στις φωτογραφίες μας. Γυρίζοντας από Πύργο προς Χώρα και ακολουθώντας τον παραλιακό δρόμο, συναντάμε δύο ακόμα όμορφα χωριουδάκια. Πρόκειται για τα Υστέρνια, το χωριό των μαρμαρογλυπτών με το Μουσείο Υστερνιωτών καλλιτεχνών και για την Καρδιανή που είναι χτισμένη αμφιθεατρικά στις πλαγιές του βουνού Πατέλες και διαθέτει πολλές πηγές, σοκάκια με καμάρες αλλά και δύο διαφορετικούς κόσμους που συνυπάρχουν αρμονικά: τον ορθόδοξο και τον καθολικό. 

Εκκλησία στον Φαλατάδο

Σειρά έχει το βόρειο κομμάτι. Εδώ ανακαλύπτουμε μερικά ενδιαφέροντα χωριά όπως τον Φαλατάδο, την Κώμη, την Αγάπη και καταλήγουμε στην πανέμορφη παραλία της Κολυμπήθρας. Μα πιο πολύ από όλα, ενθουσιαζόμαστε με τον Βώλακα. Εκτός από το σπάνιο γεωλογικό φαινόμενο που συναντά ο επισκέπτης στο οροπέδιο του Βώλακα, ανακαλύπτει και ένα υπέροχο χωριό με καταπληκτικούς ανθρώπους και αγάπη για την καλλιτεχνική έκφραση. Ο Βώλακας είναι ένα μικρό, σχεδόν αποκομμένο, χωριό που διατηρεί τον παραδοσιακό του χαρακτήρα και την ιδιαίτερη φινέτσα του. 

Βώλακας

Και κάπου εδώ στα στενάκια συναντιέμαι με τον προσωπικό μου φίλο και καλλιτέχνη, Λάσκο Λασκαρίδη. Είναι ο άνθρωπος που κρύβεται πίσω από τα ποιήματα που κοσμούν όλα τα εγκαταλελειμμένα σπίτια του οικισμού. Μας υποδέχεται με το χαμόγελο και με ένα ποτηράκι ρακή και μας προτρέπει να ανακαλύψουμε τις ομορφιές του τόπου του. Πριν από μερικά χρόνια αποφάσισε να εγκαταλείψει το χάος της Αθήνας και να ακολουθήσει τους ήρεμους ρυθμούς της ζωής στο νησί. Ως φύση καλλιεργημένη και καλλιτεχνική, σύντομα συνέλαβε την ιδέα να γράψει στις πόρτες, τα παράθυρα και τους τοίχους των παλιών σπιτιών στροφές από γνωστά έργα Ελλήνων ποιητών, χαρίζοντας με αυτόν τον τρόπο ζωή στα ερείπια μα και μεγάλη φήμη στον Βώλακα. Κατά την περιήγησή μας έχουμε την ευκαιρία να θαυμάσουμε από κοντά τα αποτελέσματα της αξιέπαινης προσπάθειάς του ενώ ξεχωριστή εμπειρία αποτελεί γενικότερα η βόλτα μας στα στενάκια του χωριού με τους καλαθοπλέχτες, το λαογραφικό μουσείο, το μικρό υπαίθριο θεατράκι, τα σπίτια με τις γλάστρες που μοσχομυρίζουν αρώματα της άνοιξης και τις πηγές όπου κάποτε οι γυναίκες του χωριού μαζεύονταν για να πλύνουν τα ρούχα. 

Μερικά από τα "ποιήματα του Βώλακα", δια χειρός Λάσκου Λασκαρίδη

Στο ανατολικό κομμάτι της Τήνου έχουν την τιμητική τους οι απόμερες παραλίες, τα άγρια τοπία και οι δύσβατοι χωματόδρομοι. Εδώ ο πολιτισμός μοιάζει σαν να μην έχει καλά-καλά φτάσει ακόμα, παρόλο που οι χωματόδρομοι είναι ένα σύνηθες φαινόμενο που περιμένει τον επισκέπτη σε κάθε σημείο του νησιού. 

Τριαντάρος

Τέλος, στο νότιο κομμάτι συναντάμε συμπαθητικούς παραθαλάσσιους οικισμούς όπως ο Άγιος Ιωάννης Πόρτο, ο Άγιος Σώστης και ο Άγιος Φωκάς καθώς και μερικά παραδοσιακά χωριουδάκια που παρότι είναι χτισμένα στο βουνό, προσφέρουν απίστευτη θέα προς το πέλαγος... Ο Τριαντάρος και ο Μπερδεμιάρος, δύο σχεδόν δίδυμοι οικισμοί που μοιάζουν σαν ένας, με τα ενδιαφέροντα συμπλέγματα σπιτιών, το παλιό ελαιοτριβείο στις Λεύκες και την εκκλησία των Αγίων Αποστόλων. Ο Κτικάδος με την παραδοσιακή κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική, τις εντυπωσιακές εκκλησίες του Σταυρού και της Υπαπαντής και τις κρήνες. Τα γραφικά και κουκλίστικα Δυο Χωριά και ο πανέμορφος Αρνάδος.  

Πανοραμική άποψη των κόλπων του Αγ. Ιωάννη Πόρτο και του Αγ. Σώστη

Παραλίες

Πανέμορφες παραλίες διαθέτει η Τήνος, κάποιες οργανωμένες και κάποιες όχι. Οι περισσότερες είναι εύκολα προσβάσιμες μέχρι ενός σημείου, από εκεί και έπειτα η άσφαλτος σταματά και ξεκινά χωματόδρομος που συνήθως είναι αρκετά βατός. Δε λείπουν βέβαια και οι πιο απομονωμένες παραλίες. Η πρόσβαση σε αυτές αποδεικνύεται πιο δύσκολη υπόθεση, καθώς έχουμε να κάνουμε με δύσβατους χωματόδρομους πλάι σε επικίνδυνους γκρεμούς. Ωστόσο, ακόμη και αυτή η πιο “άγρια” όψη της Τήνου είναι εξίσου -να μην πω και περισσότερο- γοητευτική!

Κολυμπήθρες

Κολυμπήθρες, η οργανωμένη παραλία

Στην ουσία πρόκειται για δύο παραλίες: η μία είναι πιο απάνεμη, προστατευμένη από τα κύματα, δημοφιλής και οργανωμένη. Η άλλη είναι πιο εκτεθειμένη αλλά και πιο εκτεταμένη και ανοργάνωτη. Ανάλογα με τη φορά των ανέμων, διαλέγετε και παίρνετε! Πιο πίσω από τη δεύτερη υπάρχει υγροβιότοπος με ένα ποτάμι στο οποίο ζουν πάπιες και κύκνοι.

Κολυμπήθρες, η ανοργάνωτη παραλία

Παραλία Αγ. Ιωάννης Πόρτο

Άγιος Ιωάννης Πόρτο

Μια μεγάλη σε έκταση αμμουδιά, με ρηχά πεντακάθαρα νερά, κατάλληλη για οικογένειες. Διαθέτει δύο beach bars και ξαπλώστρες με ομπρέλες αλλά είναι αρκετά ήσυχη.

Παχιά Άμμος

Όπως μαρτυρά και το όνομά της, πρόκειται για μια πανέμορφη παραλία με παχιά άμμο που σχηματίζει γοητευτικούς αμμόλοφους. Τα βράχια μοιάζουν σμιλεμένα από κάποιον γλύπτη. Αφήνουμε το όχημα επάνω και έπειτα κατεβαίνουμε με τα πόδια ένα σύντομο και αρκετά βατό μονοπάτι. Ανάλογα με τη χρονική περίοδο και την ώρα, μπορείτε να χαρείτε την απομόνωση και την ησυχία αλλά και να κάνετε γυμνισμό.

Η... εξωτική παραλία Παχιά Άμμος

Λυχναφτιά

Παραλία Λυχναφτιά

Βότσαλο και σκιά από αρμυρίκια. Η παραλία του ομώνυμου οικισμού προσφέρει ησυχία και ένα πανέμορφο τοπίο. Η πρόσβαση γίνεται είτε από το χωριό του Τριαντάρου είτε από τον δύσκολο χωματόδρομο που συνεχίζει μετά την Παχιά Άμμο και είναι προέκταση του ασφαλτόδρομου που ξεκινά από τον Άγιο Ιωάννη Πόρτο. Δεν υπάρχει κοντά ούτε beach bar ούτε κάποιο εστιατόριο, γι' αυτό φροντίστε να έχετε μαζί σας τα απαραίτητα. Εμείς δεν είχαμε προνοήσει αλλά το πρόβλημά μας λύθηκε χάρη στην ευγένεια των ντόπιων. Ο κύριος Ραφαήλ, που μένει σε ένα από τα σπίτια της παραλίας, μας προσέφερε από μόνος του δροσερό νεράκι και σπιτική λεμονάδα ενώ μοιράστηκε μαζί μας τις εμπειρίες του από τη ζωή στο νησί. 

Ρόχαρη

Παραλία Ρόχαρη και στο βάθος το νησάκι Πλανήτης

Άμμος, σκιά από αρμυρίκια, beach bar, ξαπλώστρες, αιώρες για απόλυτη χαλάρωση και θέα στο νησάκι Πλανήτης.

Καλύβια

Παραλία Καλύβια

Ένας μικρός κόλπος, εκτεθειμένος στους ανέμους και ανερχόμενος τουριστικά. Υπάρχει beach bar, υπάρχουν και λίγες ξαπλώστρες.

Λιβάδα

Παραλία Λιβάδα

Προσφέρεται για ανακάλυψη καθώς είναι αρκετά απόμερη και προσεγγίζεται μέσα από χωματόδρομο. 

Κοπάδια κατσικιών στο ποτάμι της Λιβάδας

Διαθέτει βότσαλα και αποζημιώνει τον επισκέπτη με το υπέροχο τοπίο που περιλαμβάνει περίεργους σχηματισμούς βράχων αλλά και ένα ποτάμι όπου καταφεύγουν για να βρουν νερό κατάλευκες χήνες και κοπάδια κατσικιών. Είναι πλήρως ανοργάνωτη αλλά πολύ κοντά υπάρχει ταβέρνα. Δυστυχώς όταν επισκεφθήκαμε εμείς τη Λιβάδα, είχε πολύ περισσότερο κόσμο από όσο περιμέναμε ενώ ήταν αδύνατο να κολυμπήσεις καθώς λόγω των ισχυρών ανέμων είχε σηκωθεί πολύ κύμα. 

Άλλες παραλίες της Τήνου είναι: ο Άγιος Φωκάς, ο Σταυρός, τα Κιόνια, ο Άγιος Ρωμανός, ο Όρμος Γιαννάκη και ο Άγιος Πέτρος. 

Όρμος Γιαννάκη

Παραλία Πάνορμος

Διαμονή

Κατά την παραμονή μου στο νησί έμεινα στους “Δροσουλίτες”, ένα εκπληκτικό συγκρότημα ενοικιαζόμενων διαμερισμάτων στην παραλία της Αγίας Κυριακής στον Άγιο Ιωάννη Πόρτο.

Το συγκρότημα περιλαμβάνει μεζονέτες 5 και 3 ατόμων, διαμερίσματα και στούντιο με υπέροχη θέα στη θάλασσα. Καθαριότητα, ησυχία και μεράκι στη διακόσμηση που συνδυάζει την παράδοση με όλες τις ανέσεις ενός σύγχρονου καταλύματος. Στα "συν", οι δωρεάν ξαπλώστρες στην παραλία, το beach bar “Φύκι” (με τα υπέροχα γλυκά, το χορταστικότατο club sandwich και τα περιποιημένα cocktails) αλλά κυρίως οι χαμογελαστοί και εγκάρδιοι άνθρωποι. Τους αξίζουν πολλά συγχαρητήρια! 

Κουζίνα

Εδώ ανοίγει ένα άλλο μεγάλο κεφάλαιο καθώς στην Τήνο ο επισκέπτης μπορεί να ευχαριστηθεί το καλό φαγητό! Δεν είναι μόνο τα ψάρια και θαλασσινά που βρίσκει κανείς συνήθως στα ελληνικά νησιά αλλά και τα παραδοσιακά πιάτα που θα γευτεί στα ταβερνάκια που θα ανακαλύψει στα χωριά της ενδοχώρας. Μην παραλείψετε να συνοδεύσετε το φαγητό σας με μπύρα “Νήσος” της τηνιακής ζυθοποιΐας του Αλέξανδρου Κουρή, συντρόφου της γνωστής δημοσιογράφου Μάγιας Τσόκλη.

"Ταρσανάς" 

"Ταρσανάς"

Gourmet εστιατόριο με έμφαση στη θαλασσινή κουζίνα και με υπέροχη θέα στη θάλασσα, τη Χώρα και το λιμάνι. Προτιμήστε να το επισκεφθείτε την ώρα που δύει ο ήλιος για να απολαύσετε ένα ρομαντικό ηλιοβασίλεμα. Δοκιμάσαμε την γευστικότατη σαλάτα βαλεριάνα που μας πρότεινε η σερβιτόρα, ντόπιο τυρί Τήνου με πικάντικη μαρμελάδα ντομάτας, τηγανητά καλαμαράκια και ολόφρεσκα μπαρμπούνια. Τιμές αρκετά “τσιμπημένες” αλλά σε αποζημιώνουν οι ιδιαίτερες γεύσεις και η θέα. 

Στο τέρμα της προκυμαίας στη Χώρα, πλάι στο Δημοτικό Γήπεδο (οδός Καζανόβα 5).

"Ο Ντίνος"

"Ο Ντίνος"

Σε έναν βράχο στη θάλασσα και με θέα σε ένα υπέροχο ηλιοβασίλεμα, το εστιατόριο αυτό σερβίρει πιάτα που μυρίζουν θάλασσα! Σούπα για πρώτο πιάτο (προσφορά του καταστήματος), φρέσκα ψάρια και θαλασσινά, καταπληκτικοί ντοματοκεφτέδες και πατατοκεφτέδες, ψιλή αθερινούλα με ξύδι και λεμόνι και τηγανητά “σκυλάκια” (μικρά καρχαριοειδή). Γρήγορο σέρβις, νέα παιδιά γεμάτα όρεξη και καλή διάθεση, ικανοποιητικές μερίδες. 

Πάνω στην παραλία, στον Όρμο Γιαννάκη.

Σούπα

Ντοματοκεφτέδες

Αθερίνα τηγανητή

"Σκυλάκια" με σκορδαλιά

"Μεταξύ μας"

"Μεταξύ μας"

Ντιζαϊνάτο μαγαζί, με προσεγμένη διακόσμηση και έμφαση στην ελληνική κουζίνα που “παντρεύει” το μοντέρνο με την παράδοση. 

Αρνάκι στη λαδόκολλα και μπύρα "Νήσος"

Δοκιμάσαμε φλογέρες κοτόπουλου με μπέικον, γραβιέρα Τήνου και πιπεριά, χοιρινή μπριζόλα και αρνάκι στη λαδόκολλα με πατάτες κυδωνάτες. Παρόλο που το αρνάκι έπρεπε να σερβιριστεί λίγο πιο ζεστό, το κρέας ήταν ψαχνό και πολύ μαλακό. Γενικά, πολύ ωραίες γεύσεις και κάπως “τσιμπημένες” τιμές. Ένα μικρό "πλην" για το ψωμί που δεν ήταν φρέσκο. 

Λεωφόρος Μεγαλόχαρης 5 (μέσα στη στοά), Χώρα.

"Το κουτούκι"

"Το κουτούκι"

Ρεβυθοπιτάκια και σουτζουκάκια

Μοσχάρι κοκκινιστό

Σπιτικές γεύσεις και τηνιακοί μεζέδες στο μικρό κουτουκάκι του ορεινού χωριού Τριαντάρος. Μας το πρότειναν οι ντόπιοι και πραγματικά άξιζε, παρόλο που δυσκολευτήκαμε αρκετά για να το βρούμε. Βρίσκεται σε ένα στενάκι του οικισμού χωρίς καμία ταμπέλα που να οδηγεί σε αυτό! Τα απογεύματα βγάζει τα τραπέζια του στο στενάκι και οι θαμώνες απολαμβάνουν τη θέα από το βουνό προς την ανοιχτή θάλασσα. Δοκιμάσαμε χειροποίητα τυροπιτάκια (δεν αντισταθήκαμε και παραγγείλαμε και δεύτερο πιάτο!), ρεβυθοπιτάκια, σπιτικά σουτζουκάκια και μοσχάρι κοκκινιστό σκέτο λουκούμι. Τιμές φυσιολογικές και οι δεύτερες μπύρες κέρασμα. 

Μέσα σε δρομάκι, στο χωριό Τριαντάρος.

"Η ταβέρνα της Ειρήνης"

"Η ταβέρνα της Ειρήνης"

Τηνιακή λούζα

Χοιρινό λεμονάτο

Επίσης σπιτικό φαγητό και καθαρά ελληνική κουζίνα σε αυτό το ταβερνάκι που τα τραπέζια του απλώνονται στην αυλή κάτω από την κληματαριά. Τυροκροκέτες, υπέροχη ντόπια λούζα, παστίτσιο και χοιρινό λεμονάτο. Γρήγορο σέρβις και ευγένεια (η σερβιτόρα άφησε στη μέση το μεσημεριανό γεύμα της προκειμένου να μας σερβίρει και ήταν συνέχεια με το χαμόγελο). Ολόφρεσκο ψωμάκι και πολύ προσιτές τιμές. 

Στην είσοδο του χωριού Πύργος, απέναντι από το μουσείο. 

"Βωλάξ"

"Βωλάξ"

Αρνί στη γάστρα, λουκάνικο, μοσχάρι κοκκινιστό

Παραδοσιακό ταβερνάκι με γνήσια ελληνική κουζίνα. Χειροποίητη κολοκυθόπιτα, λουκάνικο, αρνάκι στη γάστρα και πικάντικο μοσχαράκι κοκκινιστό. Γρήγορο σέρβις, χαμηλές τιμές και χορταστικότατες μερίδες.

Στην είσοδο του Βώλακα.

"Κατώι"

Μπουγιουρντί

Κοντοσούβλι και "κατώι σούβλας"

Ρουστίκ ταβέρνα με τραπεζάκια στη βεράντα και θέα στην αυλή με τα οπωροφόρα και τους φοίνικες. Η ψησταριά και η σούβλα του είναι ό,τι πρέπει για τους φανατικούς κρεατοφάγους. Δοκιμάσαμε φλογέρες, μπουγιουρντί, το καταπληκτικό “κατώι σούβλας” (πανσέτα γεμιστή) και κοντοσούβλι κοτόπουλο. Νορμάλ τιμές και ποσότητες. Μετά λύπης διαπιστώσαμε ότι η επιχείρηση πωλείται και έτσι αγνοώ αν στο μέλλον θα συνεχίσει να λειτουργεί με τα ίδια δεδομένα που σας μεταφέρω. 

Στο χωριό Φαλατάδος, απέναντι από το Σχολείο.

"Κατώι"

"Παλαιά Παλλάδα"

"Παλαιά Παλλάδα"

Σε ένα από τα παλαιότερα σοκάκια της Χώρας και σε κοντινή απόσταση από το λιμάνι ανακαλύπτουμε το... Γευσιπωλείον "Η Παλαιά Παλλάδα"! Εδώ οι φανατικοί κρεατοφάγοι βρίσκουν τον παράδεισό τους σε έναν χώρο που αποπνέει ζεστασιά. Το ντεκόρ με τα βαρέλια θυμίζει παλιό παραδοσιακό κουτούκι ενώ συχνά υπάρχει live μουσική από ορχήστρα. 

Στην Πλατεία Ταξιαρχών στη Χώρα (εντός της στοάς). 

Διασκέδαση

Beach bar "Μαρκοπέδιο", Καλύβια

Το στενό με τα clubs στη Χώρα

Η καλοπέραση ξεκινά από το πρωί, στα παραδοσιακά καφενεία του Πύργου (όπως το “Κεντρικό”) που σερβίρουν ελληνικό καφέ στη χόβολη και λαχταριστό γαλακτομπούρεκο στη σκιά των πλάτανων. Συνεχίζεται στα beach bars των παραλιών και στα ζαχαροπλαστεία της Χώρας που ετοιμάζουν υπέροχους λουκουμάδες. Ολοκληρώνεται αργά το βράδυ στα clubs που ανακαλύπτουμε μέσα στα στενάκια της Χώρας αλλά και στα μπαράκια, όπως το “Sivillaki” που σερβίρει με μαεστρία ευφάνταστα cocktails, γαρνιρισμένα με ζαχαρωτά.  

"Sivillaki"

- Ευχαριστούμε θερμά όλους τους όμορφους ανθρώπους της Τήνου που με το χαμόγελο και την καλοσύνη τους έκαναν τη διαμονή μας στο νησί τόσο ξεχωριστή: τον Μανώλη και τη Νατάσα (ιδιοκτήτες του συγκροτήματος διαμερισμάτων “Δροσουλίτες” και του beach bar “Φύκι”) καθώς και όλη την παρέα τους, τον Λάσκο Λασκαρίδη από το Βώλακα και τον κύριο Ραφαήλ από τη Λυχναφτιά.