Ακολουθώντας τα χνάρια του Χέμινγουεϊ στην Κούβα...

Ο βραβευμένος με Νόμπελ συγγραφέας βρήκε τον προσωπικό του παράδεισο σε αυτό το ιδιαίτερο νησί της Καραϊβικής που κατάφερνε να διεγείρει τη φαντασία του όσο κανένα άλλο μέρος στον πλανήτη. Ακολουθώντας λοιπόν τα χνάρια του, επιχειρήσαμε ένα ξεχωριστό οδοιπορικό στα μέρη που σύχναζε και αγάπησε ο Χέμινγουεϊ στην Κούβα...

Ο Ernest Hemingway επισκέφθηκε για πρώτη φορά την Κούβα το 1928, στο πλαίσιο ενός αλιευτικού ταξιδιού από το Key West. Σίγουρα η πρώτη εικόνα που αντίκρισε ήταν η παραλιακή λεωφόρος Malecon με τα φθαρμένα αρχοντικά της αποικιοκρατίας. Ο έρωτάς του για την Αβάνα ήταν κεραυνοβόλος! Ως γνωστόν, τα τρία μεγάλα πάθη του συγγραφέα ήταν το ψάρεμα, το ποτό και η καλή παρέα και το μαγευτικό περιβάλλον της Παλιάς Αβάνας ήταν ιδανικό για την απόλαυση των παθών του. Αν σε αυτά προστεθεί και η ασύγκριτη αγάπη του για τη λογοτεχνία, μπορούμε να αντιληφθούμε τον τρόπο με τον οποίο η ειδυλλιακή ατμόσφαιρα της Κούβας επέδρασε δημιουργικά στο έργο του Χέμινγουεϊ και επηρέασε καταλυτικά την απόφασή του να εγκατασταθεί για ένα διάστημα μόνιμα εδώ. Πανέμορφες γυναίκες, κινηματογραφικοί αστέρες, πολιτικοί, μποξέρ, ταυρομάχοι αλλά και κοινοί θνητοί έγιναν φίλοι του και συνοδοιπόροι στο ταξίδι της ζωής του στην Κούβα. Μεταξύ αυτών, είχε συναντήσει για μία και μοναδική φορά τον ίδιο τον Fidel Castro μετά την Επανάσταση.

Το “Hotel Ambos Mundos”...

Hotel Ambos Mundos

Έναν χρόνο μετά την πρώτη του επίσκεψη, επανέρχεται στο νησί και διαμένει στο “Hotel Ambos Mundos”, στην καρδιά της παλιάς πόλης. Αυτή είναι και η αφετηρία μας στην ιστορική πια διαδρομή στα στέκια που αγάπησε ο Χέμινγουεϊ. Το ζωηρόχρωμο γωνιακό ξενοδοχείο στον αριθμό 153 της οδού Obispo τον φιλοξένησε από το 1932 μέχρι το 1939 και εδώ έγραψε το βιβλίο “Αποχαιρετισμός στα Όπλα” και μέρος του βιβλίου “Για ποιον χτυπά η καμπάνα”. Το δωμάτιό του έχει διατηρηθεί ακριβώς ίδιο όπως το άφησε, με τη γραφομηχανή του να φυλάσσεται άθικτη. Η θέση του ξενοδοχείου ήταν ιδανική γιατί του επέτρεπε να επισκέπτεται με τα πόδια τα δύο πιο αγαπημένα του στέκια στην Αβάνα, τη “Floridita” και το “Bodeguita del Medio” και να απολαμβάνει το ποτό του. 

“El Floridita”...

Floridita, στο βάθος το άγαλμα του Χέμινγουεϊ στο σημείο που συνήθιζε να κάθεται

Ο δημοσιογράφος Fernando Campoamor ήταν αυτός που εισήγαγε τον Χέμινγουεϊ στη νυχτερινή ζωή της Αβάνας. Ως αντάλλαγμα, ο συγγραφέας του έδινε πληροφορίες για τους φίλους του στο Χόλυγουντ. Μαζί του επισκέφθηκε για πρώτη φορά το bar-restaurant “El Floridita”, κοντά στο Καπιτώλιο. Έκτοτε συνήθιζε να πηγαίνει πολύ συχνά στο εν λόγω μπαρ για να απολαύσει το αγαπημένο του ποτό, daiquiri. 

Daiquiri mango

Λέγεται μάλιστα ότι εδώ έσπασε και το προσωπικό του ρεκόρ, καταναλώνοντας 15 κοκτέιλ σε ένα βράδυ! Από προσωπική πείρα, βέβαια, και δίχως να θέλω να μειώσω διόλου το... “επίτευγμα” του Έρνεστ, αξίζει να σημειώσω ότι τα κοκτέιλ στην Κούβα δεν περιέχουν μέσα τους μεγάλη ποσότητα αλκοόλ ενώ  φτιάχνονται από καθαρό και καλής ποιότητας αλκοόλ, οπότε μπορείς να πιείς πολλά ποτά και να μη σε πειράξουν, ακόμα και αν γενικά δεν θεωρείσαι αυτό που λέμε “γερό ποτήρι”! Λέγεται επίσης ότι ο Χέμινγουεϊ αρνήθηκε να ξαναπατήσει το πόδι του στο μαγαζί όταν έμαθε ότι αυτό απέκτησε... κλιματισμό, θεωρώντας το κάτι σαν “ιεροσυλία”. Σύντομα όμως του πέρασε και όχι μόνο ξαναπήγε αλλά παρουσίασε το μαγαζί ως το “καλύτερο στέκι της Καραϊβικής” στο βιβλίο του “Islands in the Stream”. Η “Floridita” έχει φτάσει σήμερα να συμπεριλαμβάνεται ανάμεσα στα εφτά καλύτερα μπαρ του κόσμου, διατηρεί αναλλοίωτο τον αυθεντικό της διάκοσμο αλλά και το σκαμπό στο οποίο συνήθιζε να κάθεται ο Χέμινγουεϊ. Παρόλα αυτά, μια αλυσίδα απαγορεύει στον κόσμο να καθίσει εκεί και έτσι το σκαμπό παραμένει πάντα αδειανό, λες και περιμένει αιωνίως εκείνον... Παράλληλα, ένα άγαλμά του στην άκρη του μπαρ μοιάζει να εποπτεύει διαρκώς το χώρο. Ο θρύλος λέει ότι το κοκτέιλ daiquiri γεννήθηκε στη “Floridita” και μάλιστα επινοήθηκε από τον ίδιο τον Hemingway και τον Constante Ribalaigua, ιδιοκτήτη του μαγαζιού. Το παραδοσιακό daiquiri φτιάχνεται με λευκό ρούμι, κατεργασμένη ζάχαρη, χυμό lime και τριμμένο πάγο, επειδή όμως ο γιατρός είχε απαγορεύσει στον Χέμινγουεϊ την κατανάλωση ζάχαρης για λόγους υγείας, εκείνος έπινε μια ελαφρώς παραλλαγμένη εκδοχή, το λεγόμενο “Papa Doble” που περιείχε διπλό ρούμι,  χυμό lime, τριμμένο πάγο και μια σταγόνα μαρασκίνο, χωρίς καθόλου ζάχαρη.

“La Bodeguita del Medio”...

Μια αρκετά αμφιλεγόμενη φράση που φιγουράρει στον τοίχο της θρυλικής “Bodeguita del Medio”, του διασημότερου ίσως μαγαζιού στην Κούβα, είναι αρκετή για να σπείρει το απόλυτο μυστήριο... Η φράση λέει: “Το mojito μου στο Bodeguita, το daiquiri μου στο Floridita” και αποδίδεται στον Ernest Hemingway, συστήνοντάς μας έτσι ένα ακόμα αγαπημένο στέκι του σπουδαίου συγγραφέα. Ανήκει όμως πράγματι αυτή η φράση στον Χέμινγουεϊ ή πρόκειται για ένα απλό... διαφημιστικό κόλπο; 

Η ιστορία έχει ως εξής... Η Casa Martinez ήταν αρχικά ένα παντοπωλείο, κοντά στον Καθεδρικό Ναό. Το 1942 μετατράπηκε σε φαγάδικο. Δεν βρισκόταν σε κεντρικό δρόμο όπως συνηθιζόταν τότε για αντίστοιχα μαγαζιά, αλλά σε ένα ασήμαντο στενό από το οποίο πήρε και το όνομά του. Θα είχε παραμείνει μάλιστα ένα απλοϊκό φαγάδικο για τους εργάτες του κοντινού τυπογραφείου, αν δεν το ανακάλυπτε ο Χέμινγουεϊ και άλλοι διάσημοι θαμώνες, χάρη στους οποίους έγινε πασίγνωστο. Υπήρξε όμως πράγματι στέκι του ταλαντούχου συγγραφέα; Το μαγαζί μετονομάστηκε σε “Bodeguita del Medio” τον Απρίλιο του 1950 και  η κουζίνα του προσανατολίστηκε σε αυτό που οι Αμερικάνοι αποκαλούσαν “κρεολικό φαγητό”, γιατί συνδύαζε ισπανικές επιρροές με πινελιές από την αφρικάνικη κουζίνα. Εκείνη την εποχή ο Χέμινγουεϊ πράγματι βρισκόταν στην Κούβα, πλην όμως δεν υπάρχει κανένα απολύτως στοιχείο που να επιβεβαιώνει ότι σύχναζε εκεί. Πολλοί είναι μάλιστα αυτοί που υποστηρίζουν ότι ο συγγραφέας δεν πάτησε ποτέ το πόδι του σε αυτό το μικρό μπαρ της Αβάνας! Η παρουσία του εδώ αποτελεί μυστήριο. Υπήρξε η “Bodeguita” άλλο ένα στέκι του ή πρόκειται για ένα καλά στημένο διαφημιστικό τρικ που απέδωσε τα μέγιστα, εκτοξεύοντας το μπαρ ανάμεσα στα πιο διάσημα στέκια της Κούβας;

Η βίλα Finca Vigia...

Finca Vigia, σήμερα μουσείο Hemingway

Ο Hemingway έζησε στην Κούβα από το 1939 έως και το 1960. Ταξίδευε βέβαια και σε άλλα μέρη, στη διάρκεια αυτών των ετών, αλλά η Κούβα αποτελούσε τη σταθερή βάση του. Μετά τον τρίτο γάμο του, εγκαταστάθηκε στη Finca Vigia, μια απέριττη εξοχική κατοικία στους λαβυρινθώδεις κήπους  Σαν Φρανσίσκο ντε Πάουλα, λίγο έξω από την Αβάνα. Επρόκειτο για το πρώτο σπίτι που αγόρασε ο ίδιος, έναντι του ποσού των 18.500 δολαρίων.  Εδώ ολοκλήρωσε το μυθιστόρημα “Για ποιον χτυπά η καμπάνα”, τον Ιούλιο του 1940. Εδώ έγραψε επίσης τα έργα “Μια κινητή γιορτή”, “Νησιά της Καραϊβικής” και “Ο γέρος και η θάλασσα” που του χάρισε το Βραβείο Πούλιτζερ το 1953, ενώ το 1954 τιμήθηκε και με το Νόμπελ Λογοτεχνίας. Στον κήπο της Finca Vigia φυλάσσεται το δώδεκα μέτρων σκάφος του “El Pilar”, με το οποίο έβγαινε στον Ατλαντικό και επιδιδόταν στο αγαπημένο του σπορ, το ψάρεμα. Επίσης, από τα μεγάλα παράθυρα του σπιτιού μπορείτε να δείτε τη βιβλιοθήκη του με τα 9.000 βιβλία, τη γραφομηχανή και τις φωτογραφίες του.

Ο Χέμινγουεϊ στην πόρτα του σπιτιού του 

Το ψαροχώρι Cojimar...

Ανατολικά της Αβάνας, βρίσκεται ο τελευταίος σταθμός του οδοιπορικού μας, ένα μικρό ψαροχώρι ονόματι Cojimar. Στην πλατεία του χωριού, σε ένα βάθρο που περιβάλλεται από κυκλική κιονοστοιχία, υπάρχει μια προτομή του Χέμινγουεϊ, φτιαγμένη από μπρούντζινες προπέλες των ψαράδων. Με αυτό τον τρόπο το Cojimar τιμά τον συγγραφέα που πρώτος τίμησε το χωριό, επιλέγοντάς το ως σκηνικό για το βιβλίο του “Ο γέρος και η θάλασσα”. Ο Hemingway εμπνεύστηκε την πλοκή του βιβλίου από ένα πραγματικό περιστατικό, καθώς ήταν παθιασμένος με το ψάρεμα και αρκετά συχνά έβγαινε στα ανοιχτά του Κοχιμάρ για να ψαρέψει ξιφίες.