Υπόγειο οδοιπορικό στο αλατωρυχείο Βιελίτσκα της Πολωνίας

Ο υπόγειος Καθεδρικός Ναός της Αγίας Κίνγκα, φτιαγμένος εξ ολοκλήρου από... αλάτι! 

Μήπως έχετε βαρεθεί τα μουσεία, τους αρχαιολογικούς χώρους, τα πάρκα και τα συνηθισμένα αξιοθέατα που μπορεί να βρει κανείς σε μια σύγχρονη μητρόπολη; Αναζητάτε κάτι διαφορετικό, κάτι έξω από τα συνηθισμένα; Τι θα λέγατε λοιπόν για ένα συναρπαστικό οδοιπορικό σε ένα από τα πιο πρωτότυπα αξιοθέατα παγκοσμίως που βρίσκεται… κάτω από τη γη;

Αλατωρυχείο Βιελίτσκα, εξωτερικά

Σε απόσταση 15 χλμ. νοτιοανατολικά της Κρακοβίας, βρίσκεται μία λιγότερο γνωστή και λαμπερή πόλη της Πολωνίας που ονομάζεται Wieliczka. Εκ πρώτης όψεως τίποτα το ενδιαφέρον δεν υπάρχει σ’ αυτήν την πόλη. Τι είναι όμως αυτό που τραβάει ως εδώ εκατομμύρια τουριστών κάθε χρόνο και από κάθε γωνιά του κόσμου; Μα φυσικά το πιο ασυνήθιστο αλατωρυχείο που θα μπορούσε ποτέ να φανταστεί κανείς ότι υπάρχει! Ένα αλατωρυχείο που από το 1978 αποτελεί Μνημείο Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO! Το πραγματικά εντυπωσιακό με αυτό το αλατωρυχείο είναι ότι οι χιλιάδες εργάτες που πέρασαν από αυτό ανά τους αιώνες λειτουργίας του φρόντισαν να αφήσουν ανεξίτηλα στο χρόνο τα σημάδια τους μετατρέποντας το χώρο σε ένα αληθινό έργο Τέχνης! Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή…

Οι εργάτες των ορυχείων εν ώρα εργασίας (1)

Βρισκόμαστε στο έτος 1119 όταν για πρώτη φορά ανακαλύπτονται τα κοιτάσματα αλατιού της περιοχής και έχουμε την πρώτη αναφορά στον λεγόμενο «λευκό χρυσό». Μην ξεχνάμε άλλωστε πόσο μεγάλη ήταν η σημασία που είχε το αλάτι κατά την περίοδο του Μεσαίωνα, τότε που ήταν εξαιρετικά δυσεύρετο και έφερνε πλούτο σε όποιον το είχε στην κατοχή του. Αρκεί να θυμηθούμε την έριδα μεταξύ Φλωρεντίας και Πίζας που έφτασε μέχρι και σε… «εμπάργκο» στη διακίνηση του πολύτιμου αυτού διατροφικού αγαθού!

(2)

Η ανάγκη λοιπόν εξόρυξης του αλατιού οδηγεί στην ίδρυση του Αλατωρυχείου της Βιελίτσκα, γεγονός που έλαβε χώρα κατά τον 13^ο αιώνα. Αποτελεί το δεύτερο αρχαιότερο στην Ευρώπη και η λειτουργία του συνεχίστηκε αδιάκοπα καθ’ όλη τη διάρκεια του Μεσαίωνα αλλά και πολύ αργότερα, συγκεκριμένα από το 1290 έως πολύ πρόσφατα, δηλαδή το 1996 που σταμάτησε η εξόρυξη -κατ’ άλλους λόγω εξαντλήσεως των αποθεμάτων και κατ’ άλλους γιατί, λόγω του έντονου ανταγωνισμού από ανατολάς, ήταν πλέον οικονομικά ασύμφορη η εξόρυξη σε σχέση με την εισαγωγή αλατιού. 

(3)

Οι Πολωνοί μπορεί βεβαίως να έχασαν το Αλατωρυχείο τους, απέκτησαν όμως ένα από τα σημαντικότερα αξιοθέατα στη χώρα τους. Ένα αξιοθέατο με τεράστια επισκεψιμότητα, που αποφέρει σημαντικά κέρδη ετησίως, μιας και από το 1950 μετατράπηκε σε μουσείο.       

Εξωτερικά λοιπόν βλέπουμε μονάχα ένα κτήριο που δε διαφέρει από οποιοδήποτε άλλο. Το τι βρίσκεται στο εσωτερικό του είναι ένα καλά κρυμμένο μυστικό! 

Αφού περάσουμε από τρεις διαδοχικές πόρτες που κλείνουν πίσω μας πριν ανοίξει η επόμενη ώστε να μη διαταραχθεί η πίεση του αέρα στο εσωτερικό, συναντάμε μια στριφογυριστή κλίμακα που οδηγεί προς τα κάτω. Κάπου στα μισά της διαδρομής έχασα το μέτρημα των σκαλοπατιών και των ορόφων που είχαμε κατέβει, ήταν πάντως πάρα πολλοί! Κάπου ζαλίστηκα και λίγο από το συνεχές γύρω-γύρω… 

Βρεθήκαμε στο επόμενο επίπεδο και από εκεί και έπειτα ακολουθήσαμε τις -άλλοτε ημιφωτισμένες και άλλοτε παντελώς σκοτεινές- στοές. 

Μας ακολουθούσε διαρκώς ένας ξεναγός του αλατωρυχείου και η παρουσία του ήταν υποχρεωτική για λόγους ασφαλείας παρόλο που είχαμε μαζί μας τον δικό μας ξεναγό. Όλο το Αλατωρυχείο εκτείνεται σε εννέα επίπεδα που φτάνουν σε βάθος τα 327 μέτρα κάτω από τη γη και περιλαμβάνει 2.040 αίθουσες και 300 χλμ. από στοές, το κομμάτι ωστόσο που είναι ανοιχτό στο κοινό αποτελεί μόλις το 1% του συνόλου, περιλαμβάνει τρία επίπεδα και ένα μονοπάτι συνολικού μήκους 3-3,5 χλμ. Ο χρόνος δε, που απαιτείται να αφιερώσει κανείς για να περπατήσει το κομμάτι αυτό, είναι 2-3 ώρες.

Περίτεχνες ξύλινες σκαλωσιές και πολυέλαιοι από αλάτι 

Σκάλα που έχει καλυφθεί από αλάτι

Η περιπλάνησή μας στις αίθουσες και τις στοές του Αλατωρυχείου είναι πραγματική αποκάλυψη! Στους επτά αιώνες της λειτουργίας του, ολόκληρες γενιές αλατωρύχων που εργάστηκαν στα έγκατα της γης φρόντισαν να δημιουργήσουν απίστευτα έργα Τέχνης και να μετατρέψουν το Αλατωρυχείο σε αληθινό μουσείο ή -πιο σωστά- σε Γκαλερί Τέχνης. Αγάλματα, πολυέλαιοι, ως και ένας… καθεδρικός ναός: όλα φτιαγμένα από αλάτι και μαεστρία! 

Κομμάτια από ορυκτό αλάτι

Οι διάφορες αίθουσες, που φιλοξενούν τις γλυπτές αναπαραστάσεις από αλάτι, μας ταξιδεύουν στο χρόνο, μας παρουσιάζουν σκηνές από τη ζωή στο ορυχείο και μας διηγούνται όλη του την ιστορία από την εποχή που ανακαλύφθηκαν τα πρώτα κοιτάσματα της περιοχής μέχρι το τέλος της λειτουργίας του. 

Αναπαράσταση των πρώτων Πολωνών που ανακάλυψαν τα κοιτάσματα του ορυκτού αλατιού

Ο μυθικός δράκος που έτρωγε ανθρώπους

Έτσι μαθαίνουμε πώς οι αλατωρύχοι ανίχνευαν την ύπαρξη μεθανίου και πώς το εξαφάνιζαν γιατί ήταν επικίνδυνο, ποιες ήταν οι διάσημες προσωπικότητες που επισκέφθηκαν το Αλατωρυχείο της Βιελίτσκα και που προς τιμήν τους οι εργάτες δημιούργησαν αγάλματα από αλάτι αλλά και ποιοι μύθοι συνόδευαν τους αλατωρύχους. 

Οι νάνοι που... δουλεύουν στο ορυχείο!

Οι συνηθέστεροι μύθοι είχαν να κάνουν με την υποτιθέμενη παρουσία νάνων οι οποίοι τις νύχτες που οι αλατωρύχοι έφευγαν, αυτοί έκαναν την εμφάνισή τους στα κρυφά και αποτέλειωναν τις εργασίες που είχαν μείνει μισές ώστε να τα βρουν όλα έτοιμα οι εργάτες την επόμενη μέρα. Μην ξεχνάμε, άλλωστε, ότι ακόμα και στο αγαπημένο παιδικό παραμύθι «Η Χιονάτη και οι εφτά νάνοι», το επάγγελμα των νάνων είναι στα ορυχεία!

Υπόγεια λίμνη

Μέχρι πριν μερικά χρόνια, οι επισκέπτες είχαν τη δυνατότητα να απολαύσουν μια πολύ ιδιαίτερη βαρκάδα στα νερά της υπόγειας λίμνης που βρίσκεται εδώ. Μια μέρα όμως, μερικοί μεθυσμένοι τουρίστες αναποδογύρισαν κατά λάθος τη βάρκα τους, εγκλωβίστηκαν από κάτω και πνίγηκαν. Από τότε οι βαρκάδες απαγορεύθηκαν δια παντός! Στους χώρους του Αλατωρυχείου λειτουργεί επίσης ένα σανατόριο για ασθενείς που πάσχουν από παθήσεις στις οποίες κάνει καλό η παραμονή σε περιβάλλον πλούσιο σε ιώδιο.

Η υπόγεια λίμνη και η Σπηλιά του Jozef Pilsudski (στρατιωτικός και ηγέτης της Πολωνίας) όπου ανατράπηκε η βάρκα των μεθυσμένων τουριστών

Οι Πολωνοί είναι βαθιά θρησκευόμενοι άνθρωποι. Τα ποσοστά μάλιστα όσων δηλώνουν ευσεβείς χριστιανοί και επισκέπτονται κάθε Κυριακή την εκκλησία είναι από τα υψηλότερα ανάμεσα στους λαούς της Ευρώπης. 

Ένα από τα παρεκκλήσια των Αλατωρυχείων

Έτσι λοιπόν δεν προκαλεί εντύπωση το γεγονός ότι οι αλατωρύχοι φρόντισαν να δημιουργήσουν μέχρι και παρεκκλήσια, εξ ολοκλήρου κατασκευασμένα από αλάτι, για να μπορούν να εκκλησιάζονται στο χώρο εργασίας τους. Το σημαντικότερο έργο τους (που αποτελεί και το πιο εντυπωσιακό αξιοθέατο μέσα στο Αλατωρυχείο) δεν είναι άλλο από έναν Καθεδρικό Ναό φτιαγμένο από ορυκτό αλάτι! Πρόκειται για τον Καθεδρικό Ναό της Αγίας Κίνγκα που δημιουργήθηκε από τέσσερις αλατωρύχους που εργάζονταν εδώ. Οι τρεις από αυτούς δεν βρίσκονται πια στη ζωή. Έχουν ταφεί στο παρεκκλήσι του Ναού αυτού και μια πλάκα από αλάτι μνημονεύει το όνομα και την ιδιότητά τους ενώ μια θέση -κενή ακόμα- περιμένει και τον τέταρτο. 

Το αριστούργημα που δημιούργησαν αποτελεί αναμφισβήτητα έργο ζωής για αυτούς. Τα πάντα εδώ είναι κατασκευασμένα από αλάτι: τα διάφορα λατρευτικά αντικείμενα, τα στασίδια, οι διακοσμήσεις, οι εικόνες, η Αγία Τράπεζα… μέχρι και οι πολυέλαιοι! Η αίθουσα έχει διαστάσεις 54 μ. επί 17 μ. και ύψος 12 μ. ενώ για την κατασκευή του Ναού χρειάστηκαν πάνω από 30 χρόνια και 20.000 τόνοι αλατιού! Στο κέντρο δεσπόζει ο Εσταυρωμένος ενώ οι πλευρικοί τοίχοι είναι διακοσμημένοι με ανάγλυφες εικόνες εμπνευσμένες από τη Βίβλο.       

Ποια ήταν όμως η –παντελώς άγνωστη στους Ορθοδόξους - Αγία Κίνγκα; Η ονομαζόμενη Αγία Κίνγκα της Πολωνίας έζησε μεταξύ 1224 και 1292, ήταν Δούκισσα της Ουγγαρίας και κόρη του Βασιλιά Μπέλα Δ’ της Ουγγαρίας και της Μαρίας Λασκαρίνας (κόρης του Αυτοκράτορα Θεοδώρου Α΄ Λάσκαρη του Βυζαντίου). Σε ηλικία 16 ετών αρραβωνιάστηκε τον δεκαεννιάχρονο τότε Δούκα Βολέσλαο Ε’ τον Αγνό που έμελλε να γίνει αργότερα Βασιλιάς της Πολωνίας. 

Η προσφορά του δαχτυλιδιού στην Κίνγκα

Σύμφωνα με το μύθο, η Κίνγκα –γνωρίζοντας προφανώς την αξία που είχε το αλάτι κατά το Μεσαίωνα- ζήτησε από τον πατέρα της ένα αλατωρυχείο ως γαμήλιο δώρο και λέγεται ότι για να πραγματοποιηθεί η επιθυμία της δε δίστασε να πετάξει το δαχτυλίδι των αρραβώνων της σε ένα αλατωρυχείο της Ουγγαρίας. Η Κίνγκα παντρεύτηκε και έζησε στην Πολωνία. Μαζί της φρόντισε να πάρει μερικούς αλατωρύχους από την πατρίδα της, τους οποίους έβαλε κάποια στιγμή να ανοίξουν ένα πηγάδι στην περιοχή Βιελίτσκα. Αντί για νερό, στο πηγάδι βρήκαν αλάτι αλλά και κάτι εντελώς απρόσμενο… Σύμφωνα πάντα με το μύθο, μέσα σε ένα πέτρωμα αλατιού ανακάλυψαν το δαχτυλίδι που είχε πετάξει η Κίνγκα στο αλατωρυχείο της Ουγγαρίας! Κάπως έτσι η κοπέλα ανακηρύχθηκε προστάτιδα των αλατωρύχων και από το 1690 ξεκίνησαν να την λατρεύουν ως «Ευλογημένη Κίνγκα». Προσφάτως (το 1999) η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία και ο Πάπας Ιωάννης Παύλος Β’ αναγνώρισαν επισήμως την αγιότητά της και είναι πλέον γνωστή στους Καθολικούς ως η «Αγία Κίνγκα της Πολωνίας». Στον υπόγειο Καθεδρικό Ναό που έφτιαξαν προς τιμήν της οι αλατωρύχοι μέσα στο ορυχείο της Βιελίτσκα μπορεί κανείς, αν το επιθυμεί, να τελέσει το γάμο του ενώ έχει δημιουργηθεί και αίθουσα δεξιώσεων για το τραπέζι του γάμου, φτιαγμένη και αυτή από αλάτι!   

Η αίθουσα των δεξιώσεων όπου πολλοί επιλέγουν να κάνουν το τραπέζι του γάμου τους

Ο "Μυστικός Δείπνος" του DaVinci από αλάτι

Άλλα εντυπωσιακά αξιοθέατα που συναντά κανείς εδώ είναι ένα ανάγλυφο αντίγραφο του «Μυστικού Δείπνου» του Λεονάρντο Ντα Βίντσι (από αλάτι και αυτό, μην ξεχνιόμαστε!) στο οποίο ο καλλιτέχνης έχει επιδείξει απίστευτη μαεστρία, το μπαρόκ παρεκκλήσι του Αγίου Αντωνίου (επίσης προστάτη Αγίου των αλατωρύχων) αλλά και μια σειρά από αγάλματα όπως του διάσημου Πολωνού αστρονόμου Νικολάου Κοπέρνικου και του -επίσης Πολωνού και ιδιαιτέρως αγαπητού στους συμπατριώτες του- Πάπα Ιωάννη Παύλου Β΄. 

Προτομή του Kazimierz (Κασιμίρ Γ΄ο Μεγάλος, Βασιλιάς της Πολωνίας)

Άγαλμα του Γκαίτε

Ανάμεσα στις διάσημες προσωπικότητες που έχουν επισκεφθεί το Αλατωρυχείο συγκαταλέγονται λαμπρά ονόματα της Ιστορίας: Νικόλαος Κοπέρνικος, Γκαίτε, Σοπέν, ο Τσάρος της Ρωσίας Αλέξαδρος Α΄, ο Γερμανός Αυτοκράτορας Γουλιέλμος Α΄, ο Φραγκίσκος Ιωσήφ Α΄ των Αψβούργων, ο Πάπας Ιωάννης Παύλος Β΄ αλλά και ο Μπιλ Κλίντον. 

Η άνοδος προς την έξοδο αποδεικνύεται πολύ πιο εύκολη υπόθεση καθώς δεν χρειάζεται πια να χρησιμοποιήσουμε τις σκάλες. Ένα ασανσέρ παλαιού τύπου, που αποτελεί από μόνο του αξιοθέατο, αναλαμβάνει να μας μεταφέρει με ταχύτητα προς τα πάνω. Αξίζει να ζήσετε την εμπειρία!

Στην έξοδο υπάρχει μαγαζί με αναμνηστικά, προτιμήστε ωστόσο τα μαγαζάκια έξω από το Αλατωρυχείο για πιο οικονομικές αγορές. Διακοσμητικά και αρωματικές κρέμες απολέπισης με βάση το αλάτι έχουν την τιμητική τους!    

Ένα άγαλμα από αλάτι αφιερωμένο στους χιλιάδες εργάτες της Wieliczka