Ξάνθη: Ένα σταυροδρόμι πολιτισμών με άρωμα Ανατολής!

Πανοραμική άποψη της Ξάνθης

Η πανέμορφη αυτή πολυπολιτισμική πόλη της Θράκης είναι χτισμένη στις παρυφές του Αχλαδόβουνου και το όνομά της έλκει την καταγωγή του από τη Μυθολογία. Η μία εκδοχή του μύθου μας μιλάει για την αμαζόνα Ξάνθη που κυριαρχούσε στην περιοχή ενώ η άλλη εκδοχή θεωρεί ότι μία από τις κόρες του Ωκεανού και της Τηθύας έφερε αυτό το όνομα. Η πρώτη γραπτή αναφορά σε μια πόλη φερόμενη ως «Ξάνθεια» γίνεται από τον Στράβωνα τον 1ο αιώνα π.Χ. και οι μελετητές την ταυτίζουν με τη σημερινή Ξάνθη. 

Διατηρητέα κτήρια στην πόλη της Ξάνθης

Η χρυσή εποχή της άνθησής της τοποθετείται κατά τον 18ο και 19ο αιώνα. Η παραγωγή καπνού έφερε πλούτο στην πόλη με αποτέλεσμα ορισμένοι να τη χαρακτηρίσουν ακόμη και «μικρό Παρίσι». Η ανάπτυξη αναστάλθηκε λόγω της ελληνικής επανάστασης αλλά και των δύο καταστροφικών σεισμών που σημειώθηκαν το 1829 ισοπεδώνοντας όλη τη γύρω περιοχή. Η σημερινή Παλιά Πόλη οικοδομήθηκε σε δύο φάσεις: από το 1830 έως το 1845 και από το 1870 έως το 1910, ενώ κατάφερε να ξαναβρεί τους ρυθμούς της και να ανακάμψει οικονομικά. 

Καρναβάλι στην Ξάνθη

Σήμερα η Ξάνθη είναι ένα πολύχρωμο σταυροδρόμι πολιτισμών, με πλούσια ιστορία, παραδόσεις και ενδιαφέροντα έθιμα, όπως το διάσημο Ξανθιώτικο Καρναβάλι, από τα πιο γνωστά καρναβάλια στην Ελλάδα. Αρχές Σεπτεμβρίου λαμβάνουν χώρα οι Γιορτές της Παλιάς Πόλης ενώ ως γενέτειρα του μοναδικού Μάνου Χατζιδάκι δεν θα μπορούσε να μην διοργανώνει και ένα Φεστιβάλ αφιερωμένο στη μνήμη και το έργο του. Στο χώρο του Αθλητισμού η Ξάνθη εκπροσωπείται από τη γνωστή ποδοσφαιρική ομάδα Skoda Ξάνθης ενώ στο χώρο της Παιδείας αποτελεί έδρα της Πολυτεχνικής Σχολής του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης από το 1974.  

Τα top-10 αξιοθέατα της Ξάνθης: 

1. Η Παλιά Πόλη

Στα σοκάκια της Παλιάς Πόλης

Μια βόλτα στα δαιδαλώδη λιθόστρωτα σοκάκια της Παλιάς Πόλης στέκεται η αιτία για να ξεχωρίσω αμέσως την Ξάνθη! Αποπνέει μια μαγευτική ατμόσφαιρα που με ταξιδεύει σε άλλες εποχές. Ξεκίνησε να χτίζεται από Ηπειρώτες και Μακεδόνες μαστόρους πάνω στα ερείπια που άφησαν πίσω τους οι σεισμοί του 1829. Ο πλούτος που επέφερε στην πόλη η καλλιέργεια, επεξεργασία και εμπορία του καπνού κατά τον 19^ο αιώνα άφησε την ανεξίτηλη σφραγίδα του στην όψη αρκετών από τα κτήρια της εποχής. Σπίτια αρχοντικά αλλά και κατοικίες εργατών, μαγαζιά, χάνια, βαλκανικού τύπου λαϊκές κατοικίες και δυτικής τεχνοτροπίας νεοκλασικά μέγαρα των καπνεμπόρων συνυπάρχουν αρμονικά με μιναρέδες και τόπους λατρείας της τελευταίας Οθωμανικής περιόδου. Όλα αυτά διασώθηκαν γιατί η πόλη ανακηρύχθηκε το 1976 σε προστατευόμενο οικισμό. Χάρη στο Προεδρικό Διάταγμα του 1995 τα κτήρια χαρακτηρίστηκαν ως διατηρητέα και απαγορεύτηκε οποιαδήποτε αλλαγή στην εξωτερική όψη τους.

2. Οι Καπναποθήκες

Καπναποθήκη

Κοντά στην Πλατεία Ελευθερίας, στην περιοχή που οριοθετείται από τις οδούς Δημοκρίτου, Καραολή, Ελπίδος, Μπρωκούμη, Κονδύλη, Ναυαρίνου, Έλλης και Λευκίππου, συναντούμε τις παλιές Καπναποθήκες. Κατά τα χρόνια της μεγάλης άνθησης, οι αποθήκες καπνού βρίσκονταν στον κάμπο και αποτελούσαν μια ξεχωριστή συνοικία, σαφώς διαχωρισμένη από την περιοχή των αστικών κατοικιών και της διεξαγωγής του εμπορίου. Το χαμηλό υψόμετρο στο οποίο ήταν χτισμένες εμπόδιζε την κατασκευή κατοικιών λόγω υγρασίας και συχνών πλημμυρών, ήταν όμως το πλέον κατάλληλο περιβάλλον (εξαιτίας και της ιδιαίτερης σύστασης του εδάφους) για τη δημιουργία των ημιυπόγειων χώρων που λειτουργούσαν ως αποθήκες καπνού. Οι αρχιτεκτονικές δομές είναι απλές: κτίσματα ορθογώνια, μονώροφα, που ορισμένες φορές φέρουν νεοκλασικά μοτίβα και χρησιμοποιούν ως βασικά υλικά κατασκευής το ξύλο και την πέτρα. Τα κτήρια που χτίστηκαν από τα τέλη του 19^ου αιώνα και έπειτα είναι σαφώς μεγαλύτερα και αποτελούν έξοχα δείγματα της βιομηχανικής αρχιτεκτονικής της εποχής, μοναδικά τόσο στον ελλαδικό χώρο όσο και σε ολόκληρη την Ευρώπη. Αρκετά από τα σωζόμενα κτήρια των αποθηκών λειτουργούν σήμερα με νέες χρήσεις στεγάζοντας εργαστήρια και πλήθος πολιτιστικών δραστηριοτήτων. 

3. Το Παζάρι

Το πολύβουο παζάρι της πόλης

Ο ακριβής χρόνος έναρξης της λειτουργίας του παζαριού χάνεται κάπου στα χρόνια της οθωμανικής κατάκτησης. Οι πρώτες αναφορές που έχουμε σχετικά με αυτό έρχονται μέσα από διηγήσεις περιηγητών του 15^ου αιώνα! Από τότε μέχρι σήμερα λίγα έχουν αλλάξει: κάποτε αποτελούσε αποκλειστικά και μόνο ζωαγορά, αργότερα αγορά οπωροκηπευτικών ενώ σήμερα μπορεί να βρει κανείς εδώ από τρόφιμα και είδη οικιακής χρήσης μέχρι είδη ένδυσης-υπόδησης και χαλιά. Μέχρι το 1920 λάμβανε χώρα κάθε Κυριακή. Έκτοτε καθιερώθηκε ως ημέρα λειτουργίας του το Σάββατο. Το παζάρι της Ξάνθης είναι ένας από τους σημαντικότερους χώρους ανάπτυξης υπαίθριας εμπορικής δραστηριότητας σε ολόκληρη τη Βόρειο Ελλάδα και προσελκύει αγοραστές όχι μόνο από την ίδια την πόλη αλλά και από τις γύρω περιοχές, τη γειτονική Βουλγαρία καθώς και πλήθος τουριστών που θέλουν να πάρουν μια γεύση από τον ιδιαίτερο χαρακτήρα και τη μοναδική ατμόσφαιρά του. Χριστιανοί, Μουσουλμάνοι, Κινέζοι, Αφρικανοί και τσιγγάνοι στήνουν τους πάγκους τους πλάι-πλάι και δίνουν ξεχωριστό χρώμα στην πόλη αλλά και ένα διαρκές μάθημα αρμονικής συνύπαρξης των λαών.    

4. Η Πλατεία Δημοκρατίας

Πλατεία Δημοκρατίας

Η κεντρική πλατεία της Ξάνθης πρωτοσχεδιάστηκε το 1870 και πήρε την τελική της μορφή προς τα τέλη της δεκαετίας του 1880 με το χτίσιμο του πανύψηλου ρολογιού. Τα τελευταία χρόνια, με τα μαγαζιά που χτίζονται ολόγυρά της, ανακτά ολοένα και περισσότερο την παλιά της αίγλη συγκεντρώνοντας τα βλέμματα όλων των επισκεπτών.

5. Το Παλιό Δημαρχείο

Το Παλιό Δημαρχείο

Το Δημαρχείο της Ξάνθης στεγαζόταν μέχρι το 2013 σε ένα ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής αξίας κτήριο του 1880, παλαιά αρχοντική κατοικία του Ξανθιώτη καπνέμπορου Μωυσή. Για την κατασκευή του χρησιμοποιήθηκε τοπικός ψαμμίτης από τα λατομεία της Μάνδρας και γρανίτης από τη Ροδόπη. Φέρει εντυπωσιακό διπλό κεντρικό κλιμακοστάσιο, πλούσια εσωτερική διακόσμηση από γύψο και σκαλιστά ταβάνια.

6. Το Λαογραφικό Μουσείο

Λαογραφικό Μουσείο Ξάνθης

Ιδρύθηκε από τη Φιλοπρόοδο Ένωση Ξάνθης σε κτήριο που χρονολογείται από την τελευταία περίοδο της Τουρκοκρατίας. Ο αυξανόμενος αριθμός των εκθεμάτων οδήγησε σε επέκταση του μουσείου στα αρχοντικά Κουγιουμτζόγλου και Καλούδη. Οι τοιχογραφίες στο εσωτερικό του μουσείου χρονολογούνται από το 1880 και είναι έργα Βαυαρών και Γερμανών καλλιτεχνών. Ανάμεσα στα εκθέματα μπορούμε να δούμε διάφορα γεωργικά εργαλεία, κοσμήματα, ιερά κειμήλια, υφαντά, παραδοσιακές θρακιώτικες φορεσιές καθώς και φορεσιές των Σαρακατσάνων και των Ποντίων.  

7. Η Δημοτική Πινακοθήκη «Χρήστος Παυλίδης»

Δημοτική Πινακοθήκη "Χρήστος Παυλίδης"

Στεγάζεται σε ένα από τα παλαιότερα κτήρια της πόλης, χαρακτηριστικό δείγμα της παραδοσιακής λαϊκής μακεδονίτικης κατοικίας των μέσων του 19^ου αιώνα. Διαθέτει πλούσιο ξυλόγλυπτο εσωτερικό διάκοσμο, με ενδιαφέρουσες διακοσμήσεις και τοιχογραφίες στην οροφή. Τα δωμάτια παρατάσσονται γύρω από την κεντρική σκάλα. Η Πινακοθήκη φέρει το όνομα του Ξανθιώτη ζωγράφου, Χρήστου Παυλίδη, έργα του οποίου έχουμε τη δυνατότητα να θαυμάσουμε στο εσωτερικό της. 

8. Λοιπά Μουσεία 

Στην πόλη της Ξάνθης ανακαλύπτουμε και άλλους αξιόλογους χώρους πολιτισμού, όπως είναι: το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας, το Ιστορικό Μουσείο, το Μουσείο της Παλιάς Πόλης, το Μουσείο Καπνού, το Εκκλησιαστικό Μουσείο της Μητροπόλεως και το Μουσείο Παιδικής Τέχνης.   

9.  Η Ιερά Μονή Παμμεγίστων Ταξιαρχών

Ιερά Μονή Παμμεγίστων Ταξιαρχών

Το ανδρικό μοναστήρι των Ταξιαρχών στεγάζει την Εκκλησιαστική Σχολή Ξάνθης. Είναι χτισμένο στα βορειοδυτικά της πόλης και πάνω σε υψόμετρο 150 μέτρων. Θεωρείται ότι έχει μακρά ιστορία που όμως μας είναι δυστυχώς άγνωστη καθώς δεν έχουν σωθεί πηγές που να μας μαρτυρούν στοιχεία της πορείας  του στο χρόνο. Φαίνεται ότι τη μεγαλύτερη ακμή του γνώρισε κατά τα τέλη του 19^ου αιώνα με αρχές του 20^ου, όταν Μητροπολίτης Ξάνθης διετέλεσε ο Ιωακείμ Σγούρος. 

10. Ο ποταμός Κόσυνθος

Ο ποταμός Κόσυνθος

Η αρχική του ονομασία ήταν «Κοσσινίτης». Πηγάζει από την κεντρική Ροδόπη και αφού διασχίσει τα Πομακοχώρια, περνάει από τον παραδοσιακό οικισμό της Ξάνθης, ανοίγεται στην πεδιάδα και τελικά εκβάλλει στη λίμνη Βιστωνίδα. Συνεπώς, η ροή του γίνεται αποκλειστικώς εντός των ελληνικών συνόρων. Στο βόρειο τμήμα του συναντά το πευκοδάσος της Ξάνθης ενώ εντός της πόλης και γύρω από τις όχθες του έχουν ανοίξει πολλές καφετέριες.