Η Τέλενδος και η πετρωμένη βασιλοπούλα...

Ένας τοπικός θρύλος των Δωδεκανήσων λέει ότι κάποτε στο μικρό νησάκι της Τελένδου ζούσε μια όμορφη βασιλοπούλα, η Ποθέα, που ερωτεύτηκε τον Ανδρόνικο, ένα πριγκιπόπουλο από το απέναντι νησί της Καλύμνου. Τα βασίλειά τους ωστόσο βρίσκονταν σε πόλεμο μεταξύ τους και έτσι ο έρωτάς τους έπρεπε να μείνει κρυφός.

Κάθε βράδυ ο νεαρός κολυμπούσε μέχρι το νησί της αγαπημένης του για να την συναντήσει. Μια νύχτα όμως έπιασε τρικυμία, η θάλασσα αγρίεψε απότομα και τα κύματα έπνιξαν το πριγκιπόπουλο. Μην αντέχοντας η κοπέλα το χαμό του αγαπημένου της, αποφάσισε να βάλει τέλος στη ζωή της και πήδηξε από το βουνό της Τελένδου. Λένε ότι τότε μια καλή νεράιδα την είδε, τη συμπόνεσε και έδωσε τη μορφή της στο βουνό. Κάπως έτσι, η βασιλοπούλα πέτρωσε και έμεινε για πάντα μαρμαρωμένη να κοιτάζει προς την αντικρινή στεριά της Καλύμνου. Αν παρατηρήσει κανείς καλά τον ορεινό όγκο της Τελένδου, θα δει πόσο πολύ μοιάζει με μια γυναικεία μορφή... Με αυτόν τον αρκετά διαδεδομένο μύθο επέλεξα να ξεκινήσουμε το ταξίδι μας στην τόσο ξεχωριστή Τέλενδο. Στη συνέχεια, θα αφήσουμε τα όμορφα τοπία και τις ηλιόλουστες παραλίες του νησιού να μας αφηγηθούν τη δική τους ιστορία...

Όταν επέστρεψα από τις καλοκαιρινές διακοπές μου στην Κάλυμνο και είπα στους φίλους μου ότι στη διάρκεια του ταξιδιού μου επισκέφθηκα και την Τέλενδο, όλοι με κοίταξαν με απορία και με ρώτησαν το ίδιο ακριβώς πράγμα: “Τι είναι η... Τέλενδος;”. Φυσικά δεν τους έκανε καμία εντύπωση το πώς βρέθηκα εγώ εκεί... Έχουν πια συνηθίσει το πάθος μου να ανακαλύπτω μέρη που λίγοι άνθρωποι γνωρίζουν! Η Τέλενδος λοιπόν, εν αντιθέσει με την πολύ γνωστή γειτόνισσά της την Κάλυμνο, είναι ένα μικροσκοπικό νησάκι των Δωδεκανήσων, με έκταση μόλις 5 τ.χλμ. (ίσως και λιγότερο!), σχετικά άγνωστο αλλά με μακραίωνη ιστορία. Καταδικασμένη να ζει για πάντα στη σκιά της Καλύμνου, ως νησάκι-δορυφόρος της, διατηρεί ακόμη ανέπαφη την αυθεντικότητά της και αναλλοίωτες τις φυσικές της ομορφιές. Το έδαφός της είναι τραχύ, ορεινό και άγονο ενώ η ψηλότερη κορυφή της, η Ράχη, αγγίζει τα 459 μ. υψόμετρο. Αριθμεί λιγότερους από 50 μόνιμους κατοίκους, οι περισσότεροι εκ των οποίων δραστηριοποιούνται στον τομέα της αλιείας, της κτηνοτροφίας και ελάχιστοι τα τελευταία χρόνια με τον τουρισμό. Διαθέτει έναν και μοναδικό οικισμό ενώ τα αυτοκίνητα εδώ είναι απλώς... περιττά καθώς δεν υπάρχουν καν δρόμοι! Το νησί προσφέρεται για πεζοπορία, άφθονες βουτιές στα πεντακάθαρα νερά του, στιγμές χαλάρωσης και ηρεμίας στις ψαροταβέρνες και τα ελάχιστα ενοικιαζόμενα δωμάτιά του.

Πεζοπορία στα χωμάτινα μονοπάτια του νησιού με θέα στη γειτονική Κάλυμνο...

Προσφέρεται επίσης για μερικά γρήγορα μαθήματα Ιστορίας, μιας και τα αρχαιολογικά ευρήματα στο νησί προκαλούν κάτι παραπάνω από απλή εντύπωση, αν αναλογιστεί κανείς ότι κατοικείται ήδη από την αρχαιότητα ενώ σήμερα μόλις και μετά βίας είναι γνωστή η ύπαρξή του στους περισσότερους σύγχρονους ταξιδιώτες! Οι περισσότεροι στρέφονται αποκλειστικά στην Κάλυμνο, είτε αρκούνται στο να θαυμάζουν από απέναντι το νησάκι της Τελένδου, θεωρώντας το έως και ακατοίκητο, ενώ λίγοι είναι αυτοί που θα αποφασίσουν να το επισκεφθούν και να του αφιερώσουν έστω και λίγο από το χρόνο τους. Αυτοί οι τελευταίοι, ωστόσο, είναι και οι πιο τυχεροί γιατί προορίζονται να γίνουν κοινωνοί της ιδιαίτερης ομορφιάς που αυτό το τόσο παραμελημένο νησάκι κρύβει.

Το λιμανάκι της Τελένδου

Ξεκίνησα πρωί από το λιμανάκι στις Μυρτιές της Καλύμνου και πήρα το πλοιάριο που, λειτουργώντας ως “θαλάσσιο ταξί”, θα με μετέφερε στην Τέλενδο. Δέκα λεπτά όλα κι όλα διήρκεσε η διαδρομή και οι επιβάτες ήμασταν ελάχιστοι, μετρημένοι στα δάχτυλα. Ένα ζευγάρι ξένων, ορισμένοι μοναχικοί ταξιδιώτες, ντόπιοι που είχαν περάσει στην Κάλυμνο για να προμηθευτούν τα απαραίτητα και εμείς... Μέχρι να φτάσουμε είχαμε πιάσει κουβέντα με έναν μεσήλικα καλοφαγά κύριο που πολύ πρόθυμα μοιράστηκε μαζί μας τα μυστικά του για το σωστό μαρινάρισμα του ψαριού. 

Οι πρώτες εικόνες που αντικρίσαμε φτάνοντας στο λιμανάκι της Τελένδου ήταν οι αραγμένες ψαρότρατες, ο κουκλίστικος οικισμός, τα ταβερνάκια με τα απλωμένα στον ήλιο χταπόδια και τα στρωμένα τραπέζια ακριβώς πλάι στο κύμα. Δηλαδή ακριβώς αυτό που θα περίμενε κανείς να βρει σε έναν άγνωστο παράδεισο του Αιγαίου! Κατευθυνθήκαμε προς τα αριστερά, ακολουθώντας το μικρό πέτρινο μονοπάτι που περνούσε μέσα από τον οικισμό με κατεύθυνση το ύψωμα της Αγίας Τριάδας. Οι αυλές των σπιτιών μοσχοβολούσαν από τα λουλούδια και από τα φαγητά που ετοίμαζαν οι νοικοκυρές. Σε μια από αυτές τις αυλές, τρεις γενιές συνυπήρχαν με αγάπη: η γιαγιά και η μητέρα καθάριζαν πατάτες για το μεσημεριανό γεύμα την ώρα που τα κοριτσάκια έπαιζαν ανέμελα στη σκιά της κληματαριάς. Σε κλάσματα του δευτερολέπτου ταξίδεψα στο χρόνο, πίσω στα δικά μου παιδικά χρόνια και στη δική μας ανθισμένη αυλή όπου περνούσα τα καλοκαίρια μου μαζί με τη συχωρεμένη τη γιαγιούλα μου... 

Ο αρχαιολογικός χώρος της Αγίας Τριάδας

Βγαίνοντας από τον οικισμό, αρχίζουμε να αναζητούμε τα αρχαιολογικά ευρήματα που έχουν εντοπιστεί στο νησί. Στην ουσία πρόκειται για κατάλοιπα Υστερορωμαϊκής και Πρωτοβυζαντινής κατοίκησης καθώς και για θολωτούς τάφους και παλαιοχριστιανικούς ναούς που μαρτυρούν ότι η Τέλενδος στο παρελθόν υπήρξε σημαντικό χριστιανικό κέντρο. Διαβάζουμε μάλιστα ότι τον 15ο αιώνα, ο Christoforo Buondelmonti, μοναχός και γεωγράφος από τη Φλωρεντία, έφτασε ως εδώ φιλοξενούμενος των Ιωαννιτών Ιπποτών της Ρόδου και κατέγραψε τα χριστιανικά μνημεία της ευρύτερης περιοχής, ανάμεσά τους και τα μνημεία της Τελένδου. 

Παραλία Χοχλακάς

Συνεχίζοντας για λίγο προς τα δυτικά, φτάνουμε στο ύψωμα της Αγίας Τριάδας. Από κάτω μας απλώνεται η παραλία του Χοχλακά, εκτεθειμένη στους ανέμους και με πολύ κύμα εκείνη την ημέρα. Στο σημείο αυτό βρίσκεται ο τρίκλιτος παλαιοχριστιανικός ναός των Αγίων Μαρτύρων ή της Αγίας Τριάδας που χρονολογείται από τον 5ο-6ο αιώνα μ.Χ. και ανακαλύφθηκε αρκετά πρόσφατα. Διακρίνονται οι τρεις ημικυκλικές αψίδες στα ανατολικά καθώς και ο νάρθηκας στα δυτικά. 

Τα ερείπια της βασιλικής του Αγίου Βασιλείου

Στην ίδια περίοδο με την Αγία Τριάδα χρονολογείται και η παλαιοχριστιανική βασιλική του Αγίου Βασιλείου που βρίσκεται στη βόρεια πλευρά του οικισμού, πολύ κοντά στη θάλασσα και θεωρείται από τους παλαιότερους ναούς των Δωδεκανήσων. Ο αρχαιολογικός χώρος περιλαμβάνει τα ερείπια της βασιλικής, ένα εκκλησάκι αφιερωμένο στον Άγιο Χαράλαμπο και ό,τι έχει απομείνει από τα παλαιοχριστιανικά λουτρά που βρίσκονταν κάποτε εδώ. Δύο εκκλησίες ακόμα παρουσιάζουν ενδιαφέρον για τον επισκέπτη της Τελένδου. Πρόκειται για το γραφικό εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου που μερικά απότομα σκαλοπάτια το χωρίζουν από τα ερείπια ενός ρωμαϊκού θεάτρου ενώ είναι χτισμένο σε απότομο βράχο και έχει θέα στο πέλαγος και για το δυσπρόσιτο εκκλησάκι του Αγίου Κωνσταντίνου του 7ου μ.Χ. αιώνα. Για να το προσεγγίσουμε χρειάζεται να ακολουθήσουμε μια αρκετά δύσκολη πεζοπορική διαδρομή που ξεκινά από την άκρη της παραλίας Παράδεισος και μας οδηγεί ψηλά στο βουνό Ράχη. Η απίστευτη θέα από τον Άγιο Κωνσταντίνο είναι η τελική αποζημίωση του κουρασμένου πεζοπόρου! Σε κοντινή απόσταση βρίσκονται τα υπολείμματα του οχυρωμένου βυζαντινού οικισμού της Τελένδου. Εδώ συνήθιζαν να καταφεύγουν οι κάτοικοι που ζούσαν στα παράλια προκειμένου να προστατευθούν από τις πειρατικές επιδρομές. 

Κατσίκια ελεύθερα στο φαράγγι Ραφή, στο βάθος θολωτοί τάφοι

Άφησα τελευταίο έναν ακόμα αρχαιολογικό χώρο που παρουσιάζει και αυτός ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Ακολουθούμε το μονοπάτι στα αριστερά του λιμανιού, περνάμε από τα καλοφροντισμένα περιβόλια των ντόπιων και από το πευκοδάσος του νησιού και έπειτα από περίπου 15 λεπτά περπάτημα φτάνουμε στην τοποθεσία Θολάρια. Εδώ υπάρχει η παλαιοχριστιανική νεκρόπολη της Τελένδου! Τα συνολικά εννέα θολωτά ταφικά οικοδομήματα, που έχουν όλα την είσοδό τους από τα ανατολικά, διατηρούνται σχεδόν ανέπαφα στο χρόνο. Αποκλείεται να μην τα δείτε, καθώς λίγο πιο κάτω βρίσκεται μία από τις ομορφότερες παραλίες του νησιού, η αμμουδιά του... Πνιγμένου!

Παραλία "Πνιγμένος"

Παραλίες

Πνιγμένος 

Η παραλία του... "Πνιγμένου"!

Μην αφήσετε το μακάβριο όνομά της να σας αποθαρρύνει καθώς πρόκειται για την ομορφότερη παραλία της Τελένδου! Είναι αμμώδης, αρκετά απόμερη και -ευτυχώς- πλήρως ανοργάνωτη. Δύο αλμυρίκια προσφέρουν σκιά ενώ σίγουρα δεν θα σας λείψει η συντροφιά από τα συμπαθή κατσικάκια που το σκάνε συχνά από τα γύρω μαντριά. Η παραλία απέχει περίπου ένα τέταρτο με είκοσι λεπτά περπάτημα σε βατό μονοπάτι που ξεκινά από το λιμάνι, αλλά αξίζει και με το παραπάνω! 

Πόθα

Προχωράμε προς τα βόρεια του λιμανιού, ακολουθώντας μια διαδρομή παράλληλη με την ακτογραμμή. Έχουμε αφήσει πίσω μας τον οικισμό ενώ στο δεξί μας χέρι ατενίζουμε από μακριά την Κάλυμνο που βρίσκεται απέναντι. Σύντομα βλέπουμε να ξεπροβάλλει από τα βράχια η όμορφη παραλία Πόθα με τα πεντακάθαρα, κρυστάλλινα νερά της και τα χρωματιστά βότσαλα.

Η Πόθα και η παραλία των Γυμνιστών

Παράδεισος

Ουσιαστικά η συνέχεια της Πόθας. Αρκετά δημοφιλής παραλία στους γυμνιστές μιας και παρέχει μια κάποια απομόνωση λόγω των κάθετων βράχων. Είναι εξίσου με την Πόθα προστατευμένη από τους ανέμους. 

Χοχλακάς

Παραλία Χοχλακάς

Η μοναδική κάπως πιο οργανωμένη παραλία του νησιού, με ομπρέλες και ξαπλώστρες. Νερά πεντακάθαρα, που όμως βαθαίνουν απότομα. Διαθέτει καταπληκτική θέα στο ανοιχτό πέλαγος αλλά πρόκειται για μια παραλία αρκετά εκτεθειμένη στους δυνατούς ανέμους.

Κοντά στο λιμανάκι βρίσκεται η αμμουδιά του οικισμού. Έχει πανεύκολη πρόσβαση, αλμυρίκια που προσφέρουν απλόχερα τη σκιά τους και ρηχά νερά, κατάλληλα για μικρά παιδιά.

Εκδηλώσεις

Οι κάτοικοι της Τελένδου στις 23 Ιουνίου, του Αγίου Ιωάννη του Κλήδονος, συνηθίζουν να ανάβουν φωτιές, να πηδούν από πάνω τους και στη συνέχεια να πέφτουν στη θάλασσα. Επίσης, κάθε Δεκαπενταύγουστο η όψη του μικρού νησιού αλλάζει καθώς εκατοντάδες προσκυνητές καταφθάνουν για το πανηγύρι της Παναγιάς. Πρόκειται για ένα διήμερο γλέντι με μουσική, μεζέδες και ντόπιο κρασί.

Κουζίνα

Όμορφα ταβερνάκια θα βρείτε κατά μήκος του παραλιακού δρόμου του οικισμού. Γεμίζει το μάτι του ταξιδιώτη με εικόνες... Τραπέζια που φτάνουν εκεί που σκάει το κύμα και χταπόδια απλωμένα στον ήλιο για να λιαστούν. Στην ψαροταβέρνα “Πλάκα” ο Μιχάλης, φανατικός οπαδός του ΠΑΟΚ, σερβίρει φρέσκα ψάρια και θαλασσινά με θέα το απέναντι νησί της Καλύμνου.