Wedel και Wawel: Οι παγκοσμίου φήμης σοκολάτες της Πολωνίας...

Κάθε τόπος έχει να προσφέρει στον ταξιδιώτη διαφόρων ειδών αξιοθέατα και εμπειρίες. Πέρα από τα μνημεία, τα φυσικά τοπία και τις παραδόσεις ενός μέρους, υπάρχει και κάτι ακόμα, εξίσου σημαντικό και μοναδικό, που κάνει τον κάθε τόπο να ξεχωρίζει από τους άλλους. Και αυτό, φυσικά, είναι η κουζίνα του! Για την περίφημη πολωνέζικη κουζίνα έχω αναφερθεί και άλλες φορές στο παρελθόν. Σήμερα, όμως, αποφάσισα να σας παρασύρω σε αμαρτωλές απολαύσεις του ουρανίσκου, γιατί ξέρω πως όλοι οι άνθρωποι -πλην ελαχίστων εξαιρέσεων- λατρεύουμε με πάθος τη σοκολάτα! Δύο είναι οι βασικές σοκολατοβιομηχανίες της Πολωνίας και η καθεμία από αυτές συνδέεται με τις δύο σπουδαιότερες πόλεις αυτής της εκπληκτικής χώρας. Η μεν Wedel ξεκίνησε τη λειτουργία της στη Βαρσοβία, η δε Wawel συνδέεται άρρηκτα με την πόλη της Κρακοβίας... 

Η Wedel...

Το κατάστημα της Wedel στην Κεντρική πλατεία της Κρακοβίας

Η Wedel αποτελεί την παλαιότερη μάρκα σοκολάτας της Πολωνίας. Όλα ξεκινούν το 1851 όταν ο Karol Wedel, ένας οραματιστής ζαχαροπλάστης από το Βερολίνο που μερικά χρόνια πριν είχε καταφθάσει στην Πολωνία ως συνεργάτης ενός Πολωνού ζαχαροπλάστη, αποφασίζει να ιδρύσει τη δική του επιχείρηση στη Βαρσοβία. 

Κλασική συνταγή σοκολάτας-ρόφημα

Ανοίγει λοιπόν το πρώτο κατάστημα στην οδό Miodowa, όπου βρισκόταν και το εργαστήριο παρασκευής των γλυκισμάτων του και μαζί με τη σύζυγό του Karolina Wisnowska, κόρη ενός άλλου διάσημου κατασκευαστή γλυκών και καραμελών, ξεκινούν να σερβίρουν στους Πολωνέζους το πιο διάσημο προϊόν τους που εξακολουθεί να είναι δημοφιλές μέχρι τις μέρες μας: το ζεστό ρόφημα σοκολάτας! Λέγεται μάλιστα πως το κατάστημα πωλούσε πάνω από πενήντα φλιτζάνια την ημέρα ενώ προσέφερε στους πελάτες του -εκτός από τις γλυκές νοστιμιές- και φαρμακευτικά προϊόντα, όπως σιρόπι βύνης, παστίλιες με μέντα και καραμέλες για το βήχα. Οι νέες γεύσεις ενθουσιάζουν τους Πολωνούς που αρχίζουν να συρρέουν στο μαγαζί του Karol κατά πλήθη, τη στιγμή που ο ίδιος προετοιμάζει ήδη την επιτυχή διαδοχή του. Το 1864 ο γιος του, Emil, επιστρέφει στη Βαρσοβία έπειτα από μια περιοδεία μαθητείας στα καλύτερα ζαχαροπλαστεία της Γερμανίας, της Ελβετίας, της Αγγλίας και της Γαλλίας. Είναι κάτοχος διδακτορικού διπλώματος στη χημεία τροφίμων και ιδιαιτέρως φέρελπις. Υπό το άγρυπνο βλέμμα του πατέρα του, αναλαμβάνει αμέσως τη διαχείριση της οικογενειακής επιχείρησης και με την τέλεση του γάμου του, ο Karol του μεταβιβάζει την εταιρεία ως γαμήλιο δώρο. Ο Emil μετακομίζει το κατάστημα και το εργαστήριο σε νέο κτήριο στην οδό Szpitalna, όπου υπάρχει μέχρι και σήμερα ένα καφέ-ζαχαροπλαστείο της Wedel. Η τεράστια επιτυχία των προϊόντων του φέρνει αναμενόμενα στο προσκήνιο και πολλούς επίδοξους μιμητές. Για να εξαλείψει από την αγορά τους διάφορους απατεώνες, ο Emil αποφασίζει να τοποθετεί προσωπικά χειρόγραφη υπογραφή του σε κάθε μπάρα σοκολάτας που παράγει! Η υπογραφή του, ελαφρώς τροποποιημένη, μπαίνει ακόμα σε όλα τα προϊόντα της εταιρείας.

Βιτρίνα με σοκολατάκια Wedel στην Κρακοβία

Ακολουθώντας τα χνάρια του πατέρα του, φροντίζει να βάλει από νωρίς και το δικό του γιο στη δουλειά, εκπαιδεύοντάς τον κατάλληλα ώστε να εξελιχθεί κάποια μέρα σε άξιο συνεχιστή. Ήδη από το 1912, πατέρας και γιος αναλαμβάνουν από κοινού τη διαχείριση της εταιρείας ενώ ο Jan παίρνει τον πλήρη έλεγχο το 1923, όταν και οι δύο γονείς του έχουν πια φύγει από τη ζωή. 

Ρόφημα σοκολάτας Wedel με raspberry

Η περίοδος της ηγεσίας του Jan συμπίπτει με τη χρυσή εποχή κατά την οποία η εταιρεία γυρίζει σελίδα, εκσυγχρονίζεται και από μικρή οικογενειακή επιχείρηση εξελίσσεται σε μεγάλη σοκολατοβιομηχανία. Το 1931 ο Jan μετακομίζει στο νέο εργοστάσιο που κατασκεύασε, εξοπλίζοντάς το με τα πιο σύγχρονα μηχανήματα. Είναι μάλιστα η πρώτη φορά στην ιστορία της Πολωνίας που μια επιχείρηση εξοπλίζεται με μηχανήματα για τη συσκευασία καραμελών σε γυαλιστερά περιβλήματα. Το εργοστάσιο αυτό λειτουργεί στην οδό Zamoyski της Βαρσοβίας μέχρι σήμερα. Παράλληλα, φροντίζει για τον εκσυγχρονισμό του τμήματος εφοδιασμού με την αγορά φορτηγών που φέρουν πάνω τους την επιγραφή "E. Wedel" αλλά και για την προώθηση των προϊόντων του με την αγορά ενός αεροπλάνου που πετούσε διαρκώς στον ουρανό πάνω από την Πολωνία διαφημίζοντας τα γλυκά Wedel! Ως εργοδότης, επάνδρωσε την επιχείρησή του με περισσότερο προσωπικό αυξάνοντας στο πενταπλάσιο τον αριθμό των απασχολούμενων εργαζομένων ενώ για πρώτη φορά προσλαμβάνει και γυναίκες στη διαδικασία παραγωγής της σοκολάτας. Λέγεται ότι βασική του μέριμνα ήταν η εξασφάλιση εξαιρετικών συνθηκών εργασίας για όλους τους εργαζομένους του καθώς και η παροχή ποικίλων διευκολύνσεων όπως οδοντιατρική φροντίδα, απασχόληση παιδιών προσχολικής ηλικίας και προσφορά ταξιδιωτικών πακέτων διακοπών για όλη την οικογένεια. 

Άπαιχτο γλύκισμα με βάση τη σοκολάτα Wedel

Σε σύντομο χρονικό διάστημα και εμπνευσμένος από το ταξίδι του στη Γαλλία, αποφασίζει να επεκταθεί στην παραγωγή των “Ptasie Mleczko® marshmallows”, τα κορυφαία σοκολατάκια της Wedel που έχουν πολλάκις βραβευτεί για τη γεύση και την ποιότητά τους. Ωστόσο, η έλευση του Β' Παγκοσμίου Πολέμου σηματοδοτεί την αρχή του τέλους μιας λαμπρής πορείας. Κατά την πολιορκία της Βαρσοβίας, οι Γερμανοί διατάζουν τον Jan να συνεχίσει τη λειτουργία του εργοστασίου του αλλά να παράγει σοκολάτα μόνο για εκείνους. Αυτός, παραβλέποντας τις διαταγές, διοργανώνει εκπαιδευτικά τμήματα ενώ παράλληλα σερβίρει, στα κρυφά, γεύματα στους ντόπιους συμπολίτες του. Μετά την παράδοση της πόλης, ο Jan συλλαμβάνεται και οδηγείται στο στρατόπεδο του Pruszkow ενώ οι υπάλληλοι του εργοστασίου του κρύβουν με προσοχή μέρος των προϊόντων προκειμένου να τα προστατεύσουν από τους Γερμανούς. Το Σεπτέμβριο του 1944 το εργοστάσιο και μαζί με αυτό και τα εναπομείναντα αποθέματα επιτάσσονται από το ρωσικό στρατό. Τα εμπορικά καταστήματα στη Βαρσοβία, το Λοντζ, τη Γκντίνια, το Ζακοπάνε, το Τσιχοσίνκι, το Λβιβ, το Βίλνιους και το Παρίσι καθώς και το εργοστάσιο, παρέμειναν στην ιδιοκτησία της οικογένειας Wedel μέχρι το 1949. Μετά το τέλος του πολέμου, ο Jan εργάστηκε για σύντομο χρονικό διάστημα ως σύμβουλος στο ίδιο του το εργοστάσιο όμως υποχρεώθηκε να αποχωρίσει μόλις λίγους μήνες μετά. Πέθανε το 1960, μην έχοντας πια καμία σχέση με την “αυτοκρατορία” που για τόσες δεκαετίες πάλευε, τόσο ο ίδιος όσο και η οικογένειά του, να στήσει. 

Το κατάστημα της Κρακοβίας

Το 1989 ξεκινά η περίοδος ιδιωτικοποίησης των πολωνικών εταιρειών. Η Nestle δείχνει ένα αρχικό ενδιαφέρον για την αγορά της Wedel αλλά είναι τελικά η PepsiCo που καταφέρνει να αγοράσει το 40% των μετοχών της εταιρείας. Σύντομα η επένδυση δεν φαίνεται να ενθουσιάζει την PepsiCo που αποφασίζει να διαιρέσει τη Wedel και να την πουλήσει τμηματικά. Το 1999 το εργοστάσιο παραγωγής γλυκών της Βαρσοβίας πωλείται στην Finnish Leaf, το εργοστάσιο σοκολάτας στην Cadbury Schweppes και το εργοστάσιο μπισκότων της πόλης Plonsk περνάει στα χέρια της Danone. Σήμερα η μάρκα Wedel ανήκει στην LOTTE Group που, με σεβασμό στο παρελθόν και σε όσα σημαίνει αυτή η σοκολάτα για τους Πολωνούς, επιδιώκει να κάνει ένα μεγάλο άνοιγμα στις παγκόσμιες αγορές. Τα προϊόντα της επωνυμίας Wedel έχουν ήδη κερδίσει οπαδούς σε περισσότερες από 25 χώρες ενώ οι ΗΠΑ, ο Καναδάς και το Ηνωμένο Βασίλειο αποτελούν τις πιο ισχυρές αγορές στις οποίες εξάγονται. Πρόσφατα μάλιστα παρατήρησα ότι ορισμένες σοκολάτες Wedel ξεκίνησαν να πωλούνται και στην Ελλάδα! Η Wedel έγινε ευρύτερα γνωστή τον Μάρτιο του 2011 μιας και ήταν ο πρώτος εθνικός χορηγός του ευρωπαϊκού πρωταθλήματος UEFA EURO 2012. Στο πλαίσιο αυτής της σπουδαίας ποδοσφαιρικής διοργάνωσης, οι ζαχαροπλάστες της Wedel δημιούργησαν στο Εθνικό Στάδιο της Πολωνίας ένα τεράστιο βρώσιμο γλυπτό, για το οποίο χρησιμοποιήθηκαν 400 κιλά σοκολάτας! 

Η Wawel...

Danusia: Η πιο διάσημη δημιουργία του "Chocolate King", Adam Piasecki

Στα τέλη του 19ου αιώνα, ένα αγόρι που ακούει στο όνομα Adam Piasecki ονειρεύεται να γίνει ζαχαροπλάστης. Γόνος καλής οικογενείας, μεγαλώνει σε ένα αρχοντικό και από τα 12 του χρόνια ξεκινά την πρακτική του σε ζαχαροπλαστείο. Το 1893, σε ηλικία 20 ετών, έχει ήδη ολοκληρώσει την εκπαίδευσή του και περνάει με επιτυχία τις εξετάσεις τεχνίτη. Πέντε χρόνια μετά αποφασίζει να ανοίξει ένα μικρό ζαχαροπλαστείο στην οδό Dluga της Κρακοβίας. Η επιχείρηση αρχικά απασχολεί μόνο πέντε υπαλλήλους, το πάθος όμως του ιδιοκτήτη και μαζί η ολοένα αυξανόμενη δημοτικότητα των προϊόντων του, οδηγούν με τον καιρό σε επέκταση της παραγωγής. Ο "Chocolate King", όπως ονομάστηκε αργότερα ο Piasecki, συνεργάζεται με έναν Ελβετό επιχειρηματία και αυξάνει το δυναμικό της επιχείρησής του στους 22 εργαζομένους. Λέγεται ότι κάθε μέρα παράγονταν 1500 κιλά σοκολάτας κορυφαίας ποιότητας, τα οποία πακετάρονταν σε κομψά πακέτα που έφεραν την επωνυμία της μάρκας. Η χρυσή εποχή της Wawel (που πήρε το όνομά της από το ομώνυμο Κάστρο της Κρακοβίας) ήρθε κατά τη δεκαετία του 1920. Τότε ο Adam γνωρίζει και ερωτεύεται μία αρκετά νεότερή του κοπέλα, που ονομάζεται Danusia και εργάζεται στο εργοστάσιό του. Τόσο μεγάλη είναι η αγάπη του που, προς τιμήν της, επεξεργάζεται μια νέα συνταγή και της δίνει το όνομα της αγαπημένης του. Πρόκειται για την εξαιρετικά δημοφιλή μέχρι σήμερα σοκολάτα με γέμιση πραλίνας που σύντομα κατέκτησε τις καρδιές των Πολωνών και τους έκανε όλους να μιλάνε για την αγαπημένη "Danusia"! Στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, η τύχη του Adam Piasecki διαχωρίζεται πια από αυτήν της επιχείρησής του. Ο ίδιος πεθαίνει το Μάρτιο του 1945 στο γερμανικό στρατόπεδο συγκέντρωσης Bergen-Belsen (κατά πάσα πιθανότητα κατά την εκκένωση των κρατουμένων) και είναι θαμμένος σε ομαδικό τάφο. Το υλοποιημένο όμως όνειρό του, η σοκολατοβιομηχανία "Wawel" έμελλε να χαράξει μια λαμπρή πορεία στο χρόνο. Μια πορεία που συνεχίζεται μέχρι τις μέρες μας. 

Υπό την εποπτεία των καλύτερων ζαχαροπλαστών και συμβούλων, η επιχείρηση αναπτύσσεται διαρκώς και μετά το χαμό του εμπνευστή και δημιουργού της. Η πρώτη νέα σοκολάτα που λανσάρεται τότε είναι η Malaga η οποία είναι χειροποίητη και παράγεται ακόμα μέχρι σήμερα. Ακολουθούν τα σοκολατάκια Tiki Taki και Kasztanki, που παράγονται σε ειδικά μηχανήματα. Για να καλυφθούν καλύτερα οι ανάγκες της επιχείρησης, κρίνεται σκόπιμο να μοιραστεί η παραγωγή σε τρία διαφορετικά εργαστήρια, καθένα από τα οποία εξειδικεύεται σε ένα είδος προϊόντων.

Το πρώτο εργαστήριο ανοίγει στην οδό Wroclawska και ειδικεύεται στα σοκολατάκια και τις μπάρες σοκολάτας. Το δεύτερο εργαστήριο της οδού Masarska βγάζει τις γεμιστές σοκολάτες ενώ το τρίτο στην οδό Kacik παρασκευάζει τις γκοφρέτες και τα σοκολατάκια της σειράς Michalki. 

Μια καινούρια σελίδα στην ιστορία της Wawel ανοίγει με τη μετατροπή της σε μετοχική εταιρεία και την είσοδό της στο χρηματιστήριο το Μάρτιο του 1998 ενώ το καθοριστικό βήμα για τον εκσυγχρονισμό της έρχεται με την κατασκευή του υπερσύγχρονου νέου εργοστασίου της που ήρθε να συνενώσει τα τρία προϋπάρχοντα εργαστήρια σε έναν ενιαίο και εκτενή χώρο στο Dobczyce, στα περίχωρα της Κρακοβίας. Το εργοστάσιο αυτό υπολογίζεται ότι παράγει περί τους 45.000 τόνους γλυκών ετησίως, ωστόσο οι ιθύνοντες φρόντισαν να δείξουν το σεβασμό τους στο παρελθόν με έναν πολύ ιδιαίτερο τρόπο... Μετέφεραν μερικά από τα μηχανήματα των παλιών εργαστηρίων σε ένα κατάστημα της Wawel και εξακολουθούν να παράγουν εκεί καραμέλες, σε περιορισμένη ποσότητα, ακολουθώντας την ίδια ακριβώς μέθοδο που ακολουθούσαν τα εργαστήρια έναν αιώνα πριν! Η έδρα της εταιρείας παραμένει μέσα στην Κρακοβία και συγκεκριμένα στην οδό Warnenczyka 14. Στο ίδιο κτήριο στεγάζεται από το 2008 και το Φιλανθρωπικό Ίδρυμα που έχει ιδρύσει η Wawel. 

- Μπορείτε να προμηθευτείτε όλα τα προϊόντα των δύο εταιρειών στα αυθεντικά καφέ-ζαχαροπλαστεία που φέρουν την αντίστοιχη ονομασία της κάθε μάρκας. Ξεχωρίζουν τα σοκολατάκια που συσκευάζονται σε ειδικά vintage κουτιά από τσίγκο, τα οποία μπορείτε να τα κρατήσετε και να τα στολίσετε στο σπίτι σας. Μερικά προϊόντα, όπως μπάρες σοκολάτας και σοκολατάκια, μπορείτε να τα βρείτε ακόμα και στα supermarket σε πολύ καλύτερες τιμές. Δοκιμάστε οπωσδήποτε τις μπάρες της Wedel με τα ολόκληρα φιστίκια και αυτές με γέμιση crème brulee!

- Στον αριθμό 46 της κεντρικής πλατείας Rynek Główny της Κρακοβίας βρίσκεται η “Pijalnia Czekolady E. Wedel”, ένα ατμοσφαιρικό καφέ με τραπεζάκια στη σάλα και στο αίθριο. Διαθέτει μια τεράστια γκάμα από γλυκίσματα που έχουν ως βάση τους τη σοκολάτα Wedel ενώ για τα Χριστούγεννα και το Πάσχα κυκλοφορούν ειδικές σειρές γλυκισμάτων, όπως σοκολατένια αυγά και σοκολατάκια-κουνελάκια ή παπάκια. Εκεί είχα την ευκαιρία να δοκιμάσω την αυθεντική συνταγή του κλασικού ζεστού ροφήματος σοκολάτας Wedel, με την παχύρρευστη υφή και την ελαφρώς bitter γεύση, καθώς επίσης ρόφημα κρύας σοκολάτας με raspberry αλλά και ένα εκπληκτικό γλυκό που σερβίρεται σε ψηλό κολονάτο ποτήρι με ανοιχτό στόμιο και περιλαμβάνει παγωτό από σοκολάτα Wedel, σαντιγί, ξηρούς καρπούς και μπαλίτσες από γκοφρέτα που μετά από κάθε δαγκωνιά ακολουθεί μια γλυκιά “έκρηξη” σοκολάτας στον ουρανίσκο!

- Για τη συγγραφή του παρόντος άρθρου, συμβουλεύτηκα τις επίσημες ιστοσελίδες της Wedel και της Wawel προκειμένου να αντλήσω όλες τις απαραίτητες πληροφορίες για την ιστορική διαδρομή τους. Σας παραθέτω εδώ τα αντίστοιχα links: www.wedel.com και www.wawel.com