Ανακαλύπτοντας τα Βουρλά του Γιώργου Σεφέρη...

Ξεκινώ από τον Τσεσμέ στα παράλια της Τουρκίας με προορισμό μου τη Σμύρνη, διασχίζοντας έναν σύγχρονο αυτοκινητόδρομο έξι λωρίδων κυκλοφορίας. Γύρω στα 45 χλμ. μετά τον Τσεσμέ και ενώ μου υπολείπονται ακόμη περίπου 35 χλμ. μέχρι τη Σμύρνη, κάνω μια στάση στα Βουρλά, την ιδιαίτερη πατρίδα του Νομπελίστα ποιητή μας, Γεωργίου Σεφέρη. Διακατέχομαι από έντονη περιέργεια να γνωρίσω τον τόπο που γεννήθηκε και μεγάλωσε, παρόλο που είμαι υποψιασμένη ότι τα σημερινά Urla δεν θα θυμίζουν σε τίποτα τα Βουρλά των παιδικών χρόνων του Σεφέρη. Και η πραγματικότητα δεν αργεί να με επιβεβαιώσει...

Μιναρές στα Urla

Τα σημερινά Urla είναι μια πόλη της επαρχίας της Σμύρνης, χτισμένη στην ομώνυμη χερσόνησο Urla. Το πιο πυκνοκατοικημένο κομμάτι της πόλης, με τον πιο έντονα αστικό χαρακτήρα, συνορεύει στα ανατολικά με την περιοχή Güzelbahçe και το πιο αραιοκατοικημένο βρίσκεται στα νότια και γειτονεύει με τη συνοικία Seferihisar. Μεγάλα τμήματα της ευρύτερης περιοχής καλύπτονται από αγροτεμάχια ενώ κατά μήκος των παραλιών και των όρμων συναντά κανείς πολλές εποχιακές κατοικίες τις οποίες επισκέπτονται οι ιδιοκτήτες τους μόνο κατά τους καλοκαιρινούς μήνες για να παραθερίσουν. Το αλλοτινό ψαροχώρι της εποχής του Σεφέρη, αποτελεί σήμερα ένα παραθαλάσσιο τουριστικό θέρετρο με αιγαιοπελαγίτικο χαρακτήρα, καθώς επίσης τόπο μόνιμης κατοικίας πλούσιων Τούρκων που επιλέγουν μεν την αποκέντρωση αλλά που θέλουν ταυτόχρονα να μένουν κάπου κοντά στη Σμύρνη ώστε να έχουν γρήγορη πρόσβαση στις δουλειές τους. Τα Βουρλά υπήρξαν από την αρχαιότητα σημαντικό πολιτιστικό κέντρο ενώ σήμερα φιλοξενούν το Ινστιτούτο Τεχνολογίας του Izmir. Η τοπική οικονομία, ωστόσο, είναι κατά βάση αγροτική και στηρίζεται σε προϊόντα όπως τα λαχανικά, τα λουλούδια, τα φρέσκα ψάρια και τα πουλερικά που μεταφέρονται και πωλούνται στην κοντινή μεγάλη αγορά της Σμύρνης.

Σημαίες Ε.Ε., Ελλάδας, Τουρκίας κυματίζουν μαζί

Η περιοχή φαίνεται να πρωτοκατοικήθηκε κατά την εποχή του Χαλκού, όπως δείχνουν τα αρχαιολογικά ευρήματα που έχουν έρθει στο φως. Σύμφωνα μάλιστα με διάφορες πηγές, εδώ υπήρχε κάποτε η ιωνική πόλη των Κλαζομενών που αποτελούσε σπουδαίο πολιτιστικό κέντρο αλλά και ένα από τα σημαντικότερα λιμάνια της αρχαιότητας. Τα ευρήματα από τις ανασκαφές που έγιναν στην περιοχή φιλοξενούνται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Σμύρνης, στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Αθήνας αλλά και στο Λούβρο. Η σημερινή ονομασία της πόλης “Urla” προέρχεται από την ελληνική “Βουρλά” και κατά πάσα πιθανότητα έχει να κάνει με τα “βούρλα” που φυτρώνουν στους βάλτους. Πέρα όμως από τη μακραίωνη ιστορία τους, τα Βουρλά έγιναν περισσότερο γνωστά εξαιτίας δύο σημαντικών ανθρώπων των Γραμμάτων. Σε αυτήν την πόλη γεννήθηκε ο σπουδαίος Έλληνας ποιητής Γιώργος Σεφέρης ενώ εδώ εγκαταστάθηκε με την ανταλλαγή πληθυσμών του 1923 ο -γεννημένος στη Φλώρινα- Τούρκος μυθιστοριογράφος Necati Cumali.

"Πάμε να δεις το σπίτι του Σεφέρη!" μου είπαν οι συνταξιδιώτες μου με το που πάτησα το πόδι μου στην πόλη και ομολογώ ότι μου κέντρισαν στ' αλήθεια το ενδιαφέρον. Η πραγματικότητα ωστόσο ήταν κάπως απογοητευτική... Το σημερινό κτήριο όχι μόνο δεν θυμίζει σε τίποτα το σπίτι όπου κάποτε έζησε ο Γιώργος Σεφέρης, αλλά έχει μετατραπεί και σε πανδοχείο! Δεν μπορώ να ξέρω αν οι τωρινοί του ιδιοκτήτες θέλησαν να δείξουν το σεβασμό τους προς το πρόσωπο του Νομπελίστα ποιητή ή αν θέλησαν απλώς να εκμεταλλευτούν το όνομα και τη μνήμη του προκειμένου να δημιουργήσουν μια τουριστική ατραξιόν που θα τους απέφερε κέρδη, πάντως το πανδοχείο τους το έχουν ονομάσει “Hotel Yorgo Seferis Residence”! 

Εσωτερικό δωματίου του ξενοδοχείου 

Εδώ που τα λέμε, πολύ πριν ο χώρος διαμορφωθεί σε ξενοδοχείο, ο ίδιος ο Σεφέρης είχε πραγματοποιήσει το 1950 ένα ταξίδι επιστροφής στα χώματα της παιδικής του ηλικίας και το κτήριο που αντίκρισε καμία σχέση δεν είχε με αυτό που άφησε πίσω του φεύγοντας κάποια χρόνια πριν! Το σπίτι που θυμόταν εκείνος, το σπίτι του παππού του, του Γ. Τενεκίδη, που βρισκόταν στη Σκάλα των Βουρλών δίπλα στον καφενέ του Μπατή δεν ήταν πια παρά ένα ερείπιο. Μερικά ετοιμόρροπα χαλάσματα δίχως ζωή μέσα τους. Ο ίδιος περιγράφει τις εντυπώσεις του από αυτό το ταξίδι στις “Μέρες Ε'”, το ημερολόγιό του που περιλαμβάνει τα γεγονότα της ζωής του από την 1η Γενάρη του 1945 μέχρι τις 19 Απρίλη του 1951. 

Vintage επίπλωση παραπέμπει σε περασμένες εποχές

Έχοντας υπ' όψιν μας αυτό, μπορούμε τώρα να κρίνουμε με μεγαλύτερη επιείκεια την απόφαση των Τούρκων να μετατρέψουν το κτήριο σε ξενοδοχείο, αφού ούτως ή άλλως ήταν ετοιμόρροπο. Βέβαια, θα αναρωτηθεί εύλογα κανείς: γιατί να μην το μετατρέψουν σε μουσείο, τιμώντας με αυτόν τον τρόπο ουσιαστικά τη μνήμη και την προσφορά του Σεφέρη; Απάντηση σε αυτή τη σκέψη δεν υπάρχει, οπότε ας αρκεστούμε τουλάχιστον στο γεγονός ότι δεν το γκρέμισαν και ότι βρήκαν κάποιον τρόπο να το αξιοποιήσουν, είτε αυτός μας αρέσει είτε όχι. Παρόλα αυτά, μια επίσκεψη στο εσωτερικό του -ηλικίας 150 ετών- πέτρινου κτηρίου μπορεί να αποδειχτεί μια άκρως ενδιαφέρουσα εμπειρία καθώς η αυθεντική διακόσμηση εποχής, με τη vintage επίπλωση και τα ξύλινα πατώματα, αναβιώνει την εποχή στην οποία έζησε ο Σεφέρης και μας χαρίζει μια ατμόσφαιρα έντονης νοσταλγίας...

Η σημερινή όψη του κτηρίου που έχει μετατραπεί σε ξενοδοχείο ελάχιστα θυμίζει το παλιό σπίτι του Σεφέρη...