Cienfuegos, το «μαργαριτάρι του κουβανικού Νότου»

Κατηφορίζοντας προς τον Νότο της Κούβας, στα 250 χλμ. από την Αβάνα, συναντάμε μια πόλη που ιδρύθηκε πριν από 200 περίπου χρόνια από Γάλλους καλλιεργητές ζαχαροκάλαμου και αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα της αρχιτεκτονικής της γαλλικής αποικιοκρατίας. Ο λόγος για το Cienfuegos, το αποκαλούμενο «μαργαριτάρι του Νότου» λόγω της ομορφιάς του ιστορικού του κέντρου, το οποίο έχει ενταχθεί από το 2005 στη Λίστα με τα Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO. Ο συνδυασμός νεοκλασικών, αποικιακών κτηρίων και μνημείων αραβικής αρχιτεκτονικής, οι τέλεια σχεδιασμένοι δρόμοι και ο κοσμοπολίτικος αέρας που αποπνέει η πόλη καταφέρνουν να κερδίσουν τις εντυπώσεις από την πρώτη στιγμή της άφιξής μας. Κάνουμε μια σύντομη βόλτα κατά μήκος της παραλιακής, με τη φοινικογραμμή που κοσμεί τον Κόλπο και είμαστε έτοιμοι να ανακαλύψουμε τις ομορφιές του Cienfuegos…

Πολυτελείς βίλες στα παράλια του Cienfuegos...

... αλλά και αστικές πολυκατοικίες στην περιοχή της Πανεπιστημιούπολης

Λίγα λόγια για την Ιστορία…

Ο κλειστός σχηματισμός του Κόλπου του Cienfuegos αποτέλεσε από πολύ παλιά καταφύγιο για τα πλοία των εξερευνητών και των τυχοδιωκτών της Καραϊβικής. Εδώ έφτασε το 1494 και ο Κολόμβος. Οι πρώτοι κάτοικοι, όχι μόνο της συγκεκριμένης περιοχής αλλά και ολόκληρης της νήσου, ήταν οι Ινδιάνοι της φυλής Taino. Με την έκρηξη της αποικιοκρατίας, την εξόντωση των Ινδιάνων και τη μεταφορά στην Κούβα σκλάβων από την Αφρική, η ευρύτερη περιοχή του Κόλπου κατακλύστηκε από την παρουσία μαύρων σκλάβων και για να εξισορροπηθεί η κατάσταση προσφέρθηκε το 1803 δωρεάν γη σε όσους Γάλλους από τη Λουιζιάνα επιθυμούσαν να μετοικήσουν εδώ. Έτσι, η πρώτη οργανωμένη πόλη ιδρύθηκε το 1819 από πενήντα Γάλλους αποίκους που έφτασαν από το Μπορντό και τη Νέα Ορλεάνη, με επικεφαλής τους τον Don Louis de Clouet. Το όνομά της ήταν Fernandina de Jagua, προς τιμήν του βασιλιά Ferdinand VII της Ισπανίας και του αρχηγού Jagua της φυλής των Ινδιάνων Taino, οι οποίοι υπήρξαν οι πρώτοι κάτοικοι της νήσου. Πολλοί δρόμοι της παλιάς πόλης έχουν διατηρήσει μέχρι και σήμερα τη γαλλική ονομασία τους. Δέκα χρόνια μετά, το 1829, η αποικιακή πόλη μετονομάστηκε σε Cienfuegos, προς τιμήν αυτή τη φορά του στρατηγού και κυβερνήτη της Κούβας José Cienfuegos. Ετυμολογικά πάντως η λέξη προέρχεται από δύο συνθετικά: τη λέξη «cien» που θα πει «εκατό» και τη λέξη «fuegos» δηλαδή «πυρκαγιές»! 

Το Elefantes Baseball Stadium, έδρα της τοπικής ομάδας μπέιζμπολ 

Ο ελέφαντας, μασκώτ της ομάδας baseball του Cienfuegos

Η περίοδος της άνθησης ήρθε όταν επιχειρηματίες από το κοντινό Trinidad αποφάσισαν να επενδύσουν στα τοπικά εργοστάσια ζάχαρης. Η παρακμή άρχισε να διαφαίνεται στις αρχές του 20^ου αιώνα ενώ το 1959 και παρά τις αρνητικές συνέπειες του αμερικανικού «εμπάργκο», το Σιενφουέγκος επωφελήθηκε από τη βιομηχανική αναδιοργάνωση και παραμένει μέχρι σήμερα ένα από τα σημαντικότερα λιμάνια διακίνησης ζάχαρης στον κόσμο. Εκτός από τα εργοστάσια ζάχαρης, υπάρχει εδώ το μεγαλύτερο εργοστάσιο τσιμέντου της Κούβας, ένα διυλιστήριο και ένα ναυπηγείο, καθιστώντας την πόλη ένα από τα σπουδαιότερα βιομηχανικά κέντρα της χώρας. Παράλληλα, η πόλη αποτελεί ναυτική και στρατιωτική βάση ενώ κατά τη δεκαετία του ’80 ξεκίνησε, με χρηματοδότηση της Μόσχας, η κατασκευή του μοναδικού πυρηνικού εργοστασίου της Κούβας, πλην όμως το εγχείρημα δεν ολοκληρώθηκε ποτέ εξαιτίας της κατάρρευσης του σοβιετικού μπλοκ.

Τα top-5 αξιοθέατα του Cienfuegos:

1. Το Paseo El Prado

Hotel "La Union"

Το Paseo El Prado θεωρείται ο μεγαλύτερος δρόμος στην Κούβα και είναι γεμάτος από πολύχρωμα κτήρια. Κάνουμε τη βόλτα μας, θαυμάζοντας την τοπική αρχιτεκτονική, έχοντας όμως πάντα στο μυαλό μας ότι το κέντρο της πόλης είναι το Πάρκο Μαρτί και δεν υπάρχει λόγος να απομακρυνθούμε πολύ από αυτό. Οι γύρω από το πάρκο δρόμοι και πεζόδρομοι κρύβουν αρκετά καταστήματα και υπέροχες υπαίθριες αγορές για να προμηθευτούμε σουβενίρ. Στη συνέχεια, παίρνουμε την Avenida 54 με κατεύθυνση προς το Πάρκο και συναντάμε το «Hotel La Unión», ένα ξενοδοχείο που διαχειρίζεται η αλυσίδα των Melia Hotels and Resorts και στεγάζεται σε ένα κομψό κτήριο των αρχών του περασμένου αιώνα που διαθέτει όμορφες εσωτερικές αυλές και δωμάτια αποικιακού στυλ.

2. Η Plaza de Armas και το Πάρκο José Marti

Plaza de Armas ή αλλιώς Πάρκο Jose Marti

Η κεντρική πλατεία του Cienfuegos είναι η Plaza de Armas που σχεδιάστηκε το 1819, έτος ίδρυσης της πόλης. Ωστόσο, από τις αρχές του 20^ου αιώνα είναι περισσότερο γνωστή ως Πάρκο José Marti, προς τιμήν του ήρωα της κουβανικής Ανεξαρτησίας. Η πλατεία αυτή αποτελεί το «σημείο μηδέν» της πόλης, γεγονός που μαρτυρά άλλωστε και η «πυξίδα» που είναι σχεδιασμένη στο δάπεδο της πλατείας ώστε από εδώ να υπολογίζονται οι χιλιομετρικές αποστάσεις...

Αυτό είναι και το σημείο εκκίνησης της εξέγερσης του Μπατίστα το 1957. Στην είσοδό μας στην τεράστια αυτή πλατεία μας υποδέχονται δύο λιοντάρια πάνω σε μαρμάρινα βάθρα ενώ αξίζει να την περπατήσουμε και να θαυμάσουμε τα αξιοθέατά της και τα ιστορικά κτήρια που την πλαισιώνουν. Ξεκινάμε από το μαρμάρινο άγαλμα του José Marti αλλά και της… θεάς Αθηνάς! Συγγραφέας, ποιητής αλλά και φιλόσοφος, ο Χοσέ Μαρτί αναδείχτηκε σε εξέχουσα μορφή του δεύτερου πολέμου της Ανεξαρτησίας και πέθανε στο πεδίο της μάχης το 1895, σε ηλικία μόλις 42 ετών. Στη δυτική πλευρά της πλατείας δεσπόζει η εντυπωσιακή Αψίδα του Θριάμβου, σύμβολο της Ανεξαρτησίας της χώρας. Χτίστηκε το 1902 και αποτελεί τη μοναδική Αψίδα Θριάμβου που συναντά κανείς στην Κούβα. Συνεχίζουμε τη βόλτα μας κάτω από τον εκτυφλωτικό ήλιο, όταν ξαφνικά πετάγεται στα πόδια μας μια μπάλα. Τα παιδιά της πόλης έχουν στήσει έναν πρόχειρο αγώνα ποδοσφαίρου. Καθόμαστε στο παγκάκι για να απολαύσουμε λίγες ανάσες δροσιάς κάτω από τη σκιά που προσφέρουν απλόχερα τα δέντρα του πάρκου και παρατηρούμε για λίγο τον αγώνα. 

Ποδόσφαιρο στην πλατεία με τα παιδιά του Cienfuegos

Ύστερα συνεχίζουμε στρέφοντας την προσοχή μας στα σημαντικά κτήρια, εξαίρετης αρχιτεκτονικής, που είναι χτισμένα γύρω από την πλατεία. Το Palacio de Gobierno (Κυβερνητικό Παλάτι) είναι το πρώτο εμβληματικό κτήριο που μας τραβά την προσοχή. Πρόκειται για ένα τεράστιο νεοκλασικό αποικιακό κτήριο με παστέλ γαλάζια πρόσοψη που αναδεικνύεται από την αντίθεση με το λευκό στα ανάγλυφα και τα γείσα, το κίτρινο των παραθύρων αλλά και την κοκκινωπή απόχρωση του θόλου. Σαν κτήριο θυμίζει το Καπιτώλιο της Αβάνας ενώ ο θόλος είναι εμπνευσμένος από τον τρούλο του Καθεδρικού Ναού της Santa Maria del Fiore στη Φλωρεντία. Χτίστηκε με την ίδρυση της πόλης το 1819 ενώ το 1840 επεκτάθηκε και δύο χρόνια μετά ξεκίνησε να λειτουργεί ως Δημαρχείο και φυλακή, διατηρώντας αυτή τη χρήση μέχρι τη δεκαετία του 1920. Τη σημερινή του μορφή την πήρε το 1950 ενώ σήμερα αποτελεί έδρα της Επαρχιακής Συνέλευσης. Δυστυχώς δεν επιτρέπεται η πρόσβαση στο εσωτερικό του αλλά, όπως και να έχει, αποτελεί ένα ενδιαφέρον δείγμα της αποικιακής αρχιτεκτονικής στην Κούβα.

Το εντυπωσιακότατο Palacio de Gobierno

Άλλο ένα εξίσου ενδιαφέρον νεοκλασικό είναι και το Collegio San Lorenzo, ένα σχολείο που ιδρύθηκε χάρη στη δωρεά του ακαδημαϊκού Nicolás Jacinto Acea, ο οποίος επιθυμούσε όλοι οι νέοι να έχουν πρόσβαση στη δωρεάν παιδεία. 

Collegio San Lorenzo

Το Palacio Ferrer, από την άλλη, χρονολογείται από το 1918 και ανακαινίστηκε το 2019, με αφορμή τον εορτασμό των 200 χρόνων από την ίδρυση της πόλης. Χτίστηκε από τον Καταλανό μεγιστάνα παραγωγό ζάχαρης José Ferrer Sirés, παρόλο που η οικογένειά του δεν έμεινε πολύ καιρό εδώ μιας και λίγο μετά τη δημιουργία του αποφάσισαν να μετακομίσουν στην ευημερούσα τότε Αβάνα. Το κτήριο παρέμεινε ερειπωμένο για αρκετά χρόνια μέχρι που το αγόρασε η οικογένεια Cacicedos, μία από τις πλουσιότερες του Cienfuegos, η οποία εγκαταστάθηκε στο αρχοντικό μέχρι τη δεκαετία του 1970. Στον πρώτο όροφο του κτηρίου στεγάστηκε αργότερα φαρμακείο ενώ σήμερα το εντυπωσιακό αυτό διώροφο αρχοντικό στεγάζει το Museo de las Artes (Μουσείο των Τεχνών). Λέγεται ότι ανάμεσα στις διασημότητες που έχουν επισκεφθεί το Palacio Ferrer ήταν και ο Ιταλός τενόρος Enrico Caruso, ο οποίος έμενε εδώ όταν έπαιξε στο Teatro Tomás Terry, ένα ακόμα περίφημο κτήριο της πλατείας για το οποίο θα αφιερώσω ειδική ενότητα ακριβώς παρακάτω...

3. Το Teatro Tomás Terry

Θέατρο Tomas Terry

Το θέατρο αυτό είναι ένα από τα τρία επαρχιακά νεοκλασικά θέατρα της Κούβας, μαζί με του Matanzas και του Pinar del Rio (βλ. σχετικά με το Pinar del Rio, εδώ), ενώ αποτελεί το μεγαλύτερο κτήριο του Cienfuegos. Χτίστηκε μεταξύ 1887 και 1889 με χορηγό τον μεγιστάνα της ζάχαρης Tomás Terry Adams, από τον οποίο πήρε και το όνομά του. Ο Tomás Terry έφτασε το 1820 από τη Βενεζουέλα, δραστηριοποιήθηκε στη βιομηχανία της ζάχαρης ενώ διετέλεσε και δήμαρχος της πόλης. Ο ίδιος δεν πρόλαβε να δει το έργο ολοκληρωμένο, μιας και απεβίωσε το 1886, στη διαθήκη του ωστόσο ήταν γραμμένη η τελευταία του επιθυμία που δεν ήταν άλλη από την υλοποίηση των σχεδίων κατασκευής του θεάτρου. Μάλιστα το άγαλμά του κοσμεί την είσοδο του κτηρίου. Η αρχιτεκτονική του έχει ιταλικές και γαλλικές επιρροές ενώ τα χρυσά μωσαϊκά φύλλα στην εξωτερική διακόσμηση λάμπουν κάτω από το φως του λαμπερού κουβανέζικου ήλιου. 

Το 950 θέσεων αμφιθέατρο είναι χαρακτηριστικό των θεάτρων ιταλικού τύπου, διαθέτει εξώστες με κάγκελα από σφυρήλατο σίδερο, χειροποίητα καθίσματα από ξύλα Κούβας και διακοσμήσεις με μάρμαρο από την Carrara. Πιο εντυπωσιακές ωστόσο είναι οι τοιχογραφίες της οροφής που απεικονίζουν τις Μούσες και Κουβανούς καλλιτέχνες. Στις λεπτομέρειες, ένας άγγελος κρατάει ένα ρολόι σταματημένο στις τέσσερις το απόγευμα, την ώρα δηλαδή που ο καλλιτέχνης ολοκλήρωσε το έργο του. Το θέατρο άνοιξε τις πύλες του στο κοινό το 1895 με μια παράσταση της «Aida» του Verdi ενώ έχει φιλοξενήσει κατά καιρούς συναυλίες και παραστάσεις παγκοσμίου φήμης ονομάτων, όπως Enrico Caruso, Anna Pavlova και Sarah Bernhardt. Οι φωτογραφίες στο εσωτερικό του θεάτρου απαγορεύονται, εκτός και αν πληρώσετε κάποιο αντίτιμο.

Θέατρο Tomas Terry, εσωτερικό

Catedral de Cienfuegos

4. Ο Catedral de Nuestra Señora de la Purisima Concepción

Ο Ναός της Παναγίας της Αμόλυντης Σύλληψης (του Ευαγγελισμού) είναι ο Καθεδρικός του Cienfuegos. Χτίστηκε κατά τη διάρκεια του ισπανικού αποικισμού, μεταξύ 1833 και 1869, διαθέτει δύο καμπαναριά διαφορετικού ύψους, νεοκλασική πρόσοψη και παράθυρα από γαλλικά βιτρό. Είναι και αυτός ένα από τα εντυπωσιακά κτήρια που πλαισιώνουν την Plaza de Armas.

5. Το Palacio de Valle

Palacio de Valle

Λίγο έξω από την πόλη, στην περιοχή της Punta Gorda, συναντάμε το πιο επιβλητικό ίσως αξιοθέατο του Cienfuegos. Πρόκειται για το Palacio de Valle, ένα εντυπωσιακό νέο-γοτθικό παλάτι σε στυλ mudejar. Ξεκίνησε να χτίζεται το 1913 από τον Ιταλό αρχιτέκτονα Alfredo Colli, ο οποίος μιμήθηκε τα χαρακτηριστικά της μαυριτανικής αρχιτεκτονικής και είναι διακοσμημένο από εισαγόμενα μαυριτανικά πλακάκια, ψηφιδωτά, γλυπτά, αραβουργήματα και ξύλινες περίτεχνες κατασκευές. 

Palacio de Valle, εσωτερικό

Αρχικός ιδιοκτήτης της βίλας ήταν ο έμπορος Celestino Caces, ο οποίος στη συνέχεια την πούλησε στον εύπορο Ισπανό Acisclo del Valle Blanco που ολοκλήρωσε τις εργασίες το 1917. Η τελική αρχιτεκτονική δομή του κτηρίου βασίζεται σε έναν ασυνήθιστο συνδυασμό από γοτθικές, βυζαντινές, μαυριτανικές και μπαρόκ επιρροές ενώ θυμίζει μαροκινό Kasbah (φρούριο). Ο Batista σχεδίαζε τη μετατροπή της ιστορικής βίλας σε Καζίνο αλλά τον πρόλαβε η έκρηξη της Επανάστασης και έτσι σήμερα το εκπληκτικό αυτό Παλάτι στεγάζει ένα πολυτελές ξενοδοχείο με το εστιατόριό του.

Palacio de Valle, λεπτομέρεια από ψηφιδωτό

Αραβική Αψίδα

Αγορές

Το Cienfuegos φημίζεται για τα χειροτεχνήματά του και οι τεχνίτες του είναι βραβευμένοι διεθνώς. Οι περισσότεροι ωστόσο δεν διαθέτουν κάποιο δικό τους κατάστημα αλλά εκθέτουν και πωλούν τα έργα τους στις υπαίθριες αγορές της πόλης. Σε μια τέτοια αγορά ανακαλύψαμε τον καλλιτέχνη Miguel Alfonso de Armas, ο οποίος -ανάμεσα στα άλλα υπέροχα δημιουργήματά του- φτιάχνει μαράκες από τους καρπούς συγκεκριμένου δέντρου, του arbol de la Güira και τις διακοσμεί με απίστευτα χρώματα και σχέδια. Οι μαράκες είναι ένα σουβενίρ που συνηθίζουν να αγοράζουν οι επισκέπτες της χώρας, οι περισσότεροι όμως βρίσκουν τις τυποποιημένες, σχεδόν ψεύτικες, που πωλούνται κατά κόρον σε όλα τα καταστήματα με σουβενίρ της Κούβας. Οι συγκεκριμένες μαράκες του Alfonso είναι μοναδικές, αποτελούν αληθινό έργο τέχνης για να κοσμήσετε το σπίτι σας και δεν πρόκειται να τις βρείτε πουθενά αλλού στο νησί!