Πάσχα στην Κέρκυρα

Περιφορά του Επιταφίου στο κέντρο της παλιάς πόλης

Η Κέρκυρα, εκτός από τις παραλίες, την κουζίνα και τα αξιοθέατά της, φημίζεται και για το Πάσχα της. Το να ζήσετε την κατανυκτική ατμόσφαιρα του νησιού τις άγιες μέρες του Πάσχα αποτελεί μια εμπειρία ζωής. Όλα ξεκινούν το απόγευμα της Μ. Παρασκευής με την περιφορά των Επιταφίων όλων των εκκλησιών της πόλης (πλην του Αγίου Σπυρίδωνα) στα καντούνια του ιστορικού κέντρου με τη συνοδεία όλων των Φιλαρμονικών του νησιού.

Η Κέρκυρα άλλωστε έχει μακρά μουσική παράδοση και είναι γενέτειρα του Νικολάου Μάντζαρου, συνθέτη του Εθνικού μας Ύμνου, ιδρυτή της Μουσικής Επτανησιακής Σχολής και Διευθυντή μέχρι το 1872 της Παλαιάς Φιλαρμονικής που ιδρύθηκε το 1840. 

Η Φιλαρμονική της Κέρκυρας

Οι Επιτάφιοι συναντιούνται μεταξύ τους σε διάφορα σημεία της πόλης ενώ πλήθος κόσμου συγκεντρώνεται για να παρακολουθήσει την περιφορά. Το πρωί του Μ. Σαββάτου ξεκινά από την εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνα η λιτανεία του Αγίου που καθιερώθηκε το 1550 όταν η πόλη σώθηκε από το λιμό καθώς και η ταυτόχρονη περιφορά του Επιταφίου, αντίθετα από όλα τα άλλα μέρη της Ελλάδας που κάνουν την περιφορά Μ. Παρασκευή. Το έθιμο αυτό κρατάει από την περίοδο της Ενετοκρατίας, όταν οι Ενετοί απαγόρευαν τη λιτανεία και τον Επιτάφιο μέσα στην πόλη. 

Το μεσημέρι της ίδιας μέρας γίνεται η πρώτη Ανάσταση με το θορυβώδες έθιμο των Μπότηδων. Οι Μπότηδες είναι μεγάλα ή μικρότερα πήλινα κανάτια με στενό στόμιο και δυο χερούλια στο πλάι, γεμάτα με νερό, που οι κάτοικοι των σπιτιών γύρω από τη Σπιανάδα ρίχνουν με δύναμη από τα παράθυρά τους προς το δρόμο για να σπάσουν και να κάνουν κρότο. 

Οι Μπότηδες της πρώτης Ανάστασης

Οι απόψεις περί της έναρξης και του συμβολισμού του εθίμου αυτού είναι ποικίλες και αντικρουόμενες. Η πρώτη θεωρία συνδέει το έθιμο με τους αρχαίους Έλληνες γεωργούς που κάθε Απρίλιο πετούσαν τα παλιά τους κανάτια για να γεμίσουν τα νέα κανάτια με νέους καρπούς, γιορτάζοντας έτσι τη λήξη του χειμώνα και την έναρξη της γεωργικής περιόδου, της άνοιξης και της αναγέννησης της φύσης. 

Όλα έτοιμα για τη ρίψη των μπότηδων!

Μία δεύτερη θεωρία συνδέει το έθιμο με τους Καθολικούς Ενετούς, οι οποίοι στην αρχή κάθε χρόνου συνήθιζαν να πετούν τα παλιά τους πράγματα για να τους φέρει ο νέος χρόνος καινούρια και καλύτερα. Η χριστιανική θεώρηση ωστόσο θέλει τον κρότο που κάνουν οι Μπότηδες όταν σπάνε να αποτελεί μίμηση του φοβερού σεισμού που συνέβη κατά το θάνατο του Χριστού πάνω στο Σταυρό ενώ ταυτόχρονα συμβολίζει τη γη που σείεται ολόκληρη από τη νίκη του Χριστού επί του θανάτου με την Ανάστασή του. Όποια και αν είναι τελικά η αφετηρία του εθίμου αυτού, το σίγουρο είναι ότι οι Κερκυραίοι σπάζουν με θόρυβο τα κανάτια τους και ξορκίζουν με αυτά το κακό. Καλού-κακού κι εμείς παίρνουμε ένα κομμάτι από τα θραύσματα μαζί μας για να έχουμε καλή τύχη όλο το χρόνο… 

Μετά την πρώτη Ανάσταση στις 12 το μεσημέρι (η οποία, σημειωτέον, στην Κέρκυρα είναι σημαντικότερη από την Ανάσταση που γίνεται στις 12 το βράδυ), οι Κερκυραίοι «σπάνε» τη νηστεία του Πάσχα και μπορούν να καταναλώσουν ακόμα και κρέας. Όσο για την πατροπαράδοτη μαγειρίτσα, εδώ ετοιμάζουν τσιλίχουρδα που μοιάζει μεν με την κλασική μαγειρίτσα ωστόσο δεν είναι σούπα. Προσωπικά, μου έτυχε να δοκιμάσω σε κερκυραϊκό σπίτι και μια άλλη παραλλαγή της παραδοσιακής συνταγής που θέλει τη μαγειρίτσα… κοκκινιστή. Οφείλω να ομολογήσω πάντως ότι ήταν το ίδιο νόστιμη και λαχταριστή!