Fusterlandia, το βασίλειο του “Πικάσο της Καραϊβικής”

Ένας πρωτότυπος χώρος Τέχνης, γεμάτος φωτεινά χρώματα και ευφάνταστα σχέδια, βρίσκεται λίγα μόλις χιλιόμετρα έξω από την Αβάνα. Ονομάζεται “Fusterlandia” και είναι το ονειρικό... βασίλειο του Κουβανού καλλιτέχνη José Fuster.

Η είσοδος στη Fusterlandia

Ο καλλιτέχνης

Ο José Rodriguez Fuster, όπως είναι το πλήρες όνομά του, γεννήθηκε στην Κούβα το 1946. Σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών της Αβάνας στα μέσα της δεκαετίας του 1960 και συνέχισε την εκπαίδευσή του με ένα μεγάλο ταξίδι στην Ευρώπη. Εκεί ήρθε σε επαφή με το έργο σπουδαίων Ευρωπαίων καλλιτεχνών -μεταξύ των οποίων ο Pablo Picasso και ο Constantin Brâncuşi- και εμπνεύστηκε από αυτούς. Περισσότερο από όλους όμως, φαίνεται πως τον επηρέασε ο μεγάλος Ισπανός Antoni Gaudi, όπως μαρτυρά και το μετέπειτα έργο του Fuster που δείχνει να ακολουθεί πιστά την αγάπη του Gaudi για τα σχήματα, τα χρώματα και το κολάζ από χρωματιστά πλακάκια. Τότε ήταν που ο καλλιτέχνης συνέλαβε στο μυαλό του την ιδέα να αξιοποιήσει δημιουργικά όσα είδε και έμαθε στην Ευρώπη και να χαράξει τη δική του καλλιτεχνική πορεία στο χώρο της Τέχνης. Αυτό που κατά βάθος επιθυμούσε ήταν να προσαρμόσει την καλλιτεχνική δημιουργία στο επίπεδο της καθημερινότητας, με τρόπο τέτοιο ώστε Τέχνη και πραγματικός κόσμος να μπορούν να συμπορεύονται. Ήθελε, με λίγα λόγια, να φτάσει να γίνει ο ίδιος κάτι αντίστοιχο με αυτό που ήταν ο Gaudi για τη Βαρκελώνη ή ο Brâncuşi για τη Ρουμανία εν γένει και όπως ο Gaudi διαμόρφωσε την πόλη του στολίζοντάς την με τα έργα του έτσι και εκείνος, ξεκινώντας από το σπίτι και τη γειτονιά του, να φτάσει να αναμορφώσει ολόκληρη την πόλη του... 

Άποψη του πάρκου

Το project

Το 1975 ο Fuster επιστρέφει στην Κούβα και μετακομίζει σε ένα μικρό ξύλινο σπίτι στην υποβαθμισμένη συνοικία Jaimanitas, λίγο έξω από την Αβάνα. Η περιοχή τότε δεν ήταν παρά μια μικρή, φτωχική και απομονωμένη κοινότητα όπου κατοικούσαν κυρίως ψαράδες. Ο Fuster ξεκίνησε να δουλεύει διακοσμώντας αρχικά το στούντιό του και χρησιμοποιώντας για το σκοπό αυτό πολύχρωμο μωσαϊκό. Σύντομα κατάφερε να μετατρέψει το σπίτι και το εργαστήριό του σε ένα τεράστιο έργο τέχνης, σε μια ονειρική Χώρα των Θαυμάτων που θυμίζει το πολύχρωμο Park Güell του Gaudi στη Βαρκελώνη. Δεν έμεινε όμως μόνο εκεί... Οι καλλιτεχνικές φιλοδοξίες του ήταν πολύ μεγαλύτερες και το μεγαλόπνοο project του μόλις ξεκινούσε! 

Αφού ολοκλήρωσε το προσωπικό του βασίλειο, ζήτησε από τους γείτονές του να του επιτρέψουν να διακοσμήσει και τα δικά τους σπίτια και επιχειρήσεις. Αρκετοί από αυτούς αποδέχτηκαν την προσφορά του και οι επόμενες δεκαετίες υπήρξαν άκρως παραγωγικές. Ο Fuster κατάφερε να κερδίσει το μεγάλο στοίχημα με τον εαυτό του και παίρνοντας στα χέρια του λάσπη, την μετέτρεψε σε θαύμα, κάνοντας την πόλη να μοιάζει με τον επίγειο παράδεισο της φαντασίας του. Οι τοίχοι και οι δρόμοι της πόλης του αποτέλεσαν τον πιο κατάλληλο καμβά, την ώρα που σπίτια, γραφεία, καταστήματα αλλά και στάσεις λεωφορείων, σιντριβάνια και παγκάκια μετατράπηκαν σε αληθινά έργα τέχνης. 

Παγκάκι διακοσμημένο με χρωματιστά πλακάκια

Το όνειρό του ωστόσο να μετατρέψει την αγαπημένη του “Fusterlandia” σε μουσείο, αργά ή γρήγορα σκόνταψε πάνω σε μεγάλα εμπόδια. Ο λόγος; Οι συνθήκες στην μετα-επαναστατική Κούβα ήταν αρκετά σκληρές και η κυβέρνηση του Fidel Castro αφενός απαγόρευε την ανάπτυξη οποιασδήποτε ιδιωτικής πρωτοβουλίας στον οικονομικό τομέα και αφετέρου δεν έτρεφε ιδιαίτερη εκτίμηση απέναντι στην Τέχνη είτε ήταν, θα λέγαμε, αδιάφορη απέναντι στην καλλιτεχνική δημιουργία και έκφραση.

Η Fusterlandia

Ο Fuster ξεκίνησε έναν τεράστιο αγώνα για να δώσει σάρκα και οστά στο όραμά του, παρά τα πολλά εμπόδια. Στην προσπάθειά του βρήκε αρωγούς σημαντικά Ιδρύματα και Οργανισμούς παγκοσμίως, που ευαισθητοποιήθηκαν από το έργο του και στήριξαν ανοιχτά την πρωτοβουλία του. Η “Fusterlandia” ήταν πια γεγονός! Το πρώτο και μοναδικό ιδιωτικό μουσείο της Κούβας άνοιξε επιτέλους τις πύλες του για να υποδεχτεί επισκέπτες από όλο τον κόσμο. Η είσοδος σε αυτό είναι δωρεάν. 

Το σιντριβάνι και τα πολύχρωμα γλυπτά και ψηφιδωτά της αυλής 

Στην αυλή υπάρχει ένα σιντριβάνι, τοίχοι καλυμμένοι με ψηφιδωτά και μερικά πολύχρωμα γλυπτά. Το κτήριο αποτελείται από δύο ορόφους. Στον πρώτο όροφο υπάρχει μια μικρή γκαλερί και ένα κατάστημα όπου μπορούμε να αγοράσουμε σουβενίρ και πίνακες του Fuster. Η ταράτσα προσφέρει πανοραμική θέα σε όλη τη γειτονιά, που μοιάζει με τεράστιο καλλιτεχνικό πάρκο. Η περιήγησή μας στους χώρους του ατελιέ του αλλά και μια βόλτα στη γειτονιά, μας εισάγει με τον καλύτερο τρόπο στο μαγευτικό μα και σουρεαλιστικό συνάμα κόσμο της φαντασίας του καλλιτέχνη. Σχέδια με θαλασσινές καταβολές (γοργόνες, ψάρια, ένα γιγάντιο χταπόδι, ψαράδες), ο λαμπερός κουβανέζικος ήλιος, φοίνικες, λουλούδια, μάτια, καρδιές αλλά και καουμπόηδες αποτελούν αγαπημένα μοτίβα του καλλιτέχνη. 

Γοργόνες και άλλα θαλασσινά μοτίβα αποτελούν αγαπημένα θέματα του καλλιτέχνη

Καρδιές από πολύχρωμες ψηφίδες, ένα ακόμα προσφιλές στον δημιουργό μοτίβο

Θρησκεία, φύση και ιστορία... οι μεγάλες πηγές έμπνευσης της καλλιτεχνικής δημιουργίας

Πηγή έμπνευσης αποτελεί η θρησκεία με μορφές της Παναγίας και Αγίους της Σαντερίας, η πραγματικότητα της καθημερινής ζωής στην Κούβα με τους κοινούς θνητούς που κυματίζουν τα χέρια στον αέρα σαν να χορεύουν, ανθρώπους που παίζουν domino και vintage αυτοκίνητα αλλά και η επαναστατική ιστορία του νησιού. Χαρακτηριστική είναι η τεράστια τοιχογραφία σε δρόμο της πόλης που απεικονίζει το θρυλικό σκάφος “Granma”, με το οποίο μεταφέρθηκαν οι επαναστάτες από το Μεξικό στην Κούβα το 1956 με στόχο την ανατροπή του αυταρχικού καθεστώτος του Fulgencio Batista. Ξεχωρίζουν οι μορφές της επαναστατικής “τριανδρίας” του Fidel Castro, Ernesto Che Guevara και Camilo Cienfuegos. 

Το θρυλικό σκάφος "Granma" όπως το οραματίστηκε ο καλλιτέχνης

Μια ακόμη τοιχογραφία, μας υπενθυμίζει την αξία της ειρήνης φέροντας το μήνυμα “No Guerra” (Όχι στον Πόλεμο) ενώ η αγάπη για την πατρίδα είναι έκδηλη σε πολλές επιφάνειες που είναι βαμμένες στα χρώματα της κουβανικής σημαίας και σε μια σειρά από οκτώ καμινάδες που σχηματίζουν τη φράση “Viva Cuba”. Πανταχού παρούσες είναι φυσικά οι επιρροές που έχει δεχτεί ο Fuster από τον κυβισμό του Picasso, τα μωσαϊκά από πολύχρωμα πλακίδια του Gaudi, λίγο από το έργο του Paul Gauguin και λίγο από τον μαγικό ρεαλισμό και το πνεύμα του μοντερνισμού. Και παρόλο που η τεχνοτροπία του ενδέχεται να φανεί σε μερικούς ότι αγγίζει τα όρια του “αφελούς” εξαιτίας των απλοϊκών -σχεδόν παιδικών- σχημάτων και των έντονων, ζωηρών χρωμάτων που χρησιμοποιεί, η παγκόσμια κριτική έχει χαιρετήσει με ενθουσιασμό το έργο του και του έχει χαρίσει το άκρως κολακευτικό παρατσούκλι “Πικάσο της Καραϊβικής”!

Το μέλλον

Σήμερα το έργο του Fuster έχει καλύψει πάνω από 80 κτήρια στην καλλιτεχνική γειτονιά του. Αν και κοντεύει πια τα 75 του έτη, συνεχίζει να είναι παραγωγικός και πολύ δημιουργικός. Το σημαντικότερο όμως που πέτυχε είναι ότι παρακίνησε και άλλους ανθρώπους καθώς ο ίδιος αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για νέους καλλιτέχνες που αποφάσισαν να ενισχύσουν, να συνεχίσουν και να αναπτύξουν το έργο του, δίνοντάς του την επιβεβαίωση ότι το δημιούργημά του δεν είναι κάτι εφήμερο αλλά θα συνεχίσει να υπάρχει και μετά το θάνατό του.

Καλλιτέχνης που έχει εμπνευστεί από το έργο του Fuster και πουλάει τα έργα του σε μαγαζάκι της πόλης

- Η περιοχή της Jaimanitas βρίσκεται κοντά στην Quinta Avenida, την Playa και τη μαρίνα Hemingway και απέχει περίπου 25 λεπτά από την Αβάνα με αυτοκίνητο.

- Μια βόλτα με τις vintage Chevrolet του '50 που περιλαμβάνει διάφορα αξιοθέατα της πόλης, μεταξύ των οποίων και μια επίσκεψη στη Fusterlandia, κοστίζει 30 πέσος (περίπου 30 ευρώ). Φυσικά δεν είναι αυτός ο μόνος τρόπος που μπορεί κανείς να φτάσει εδώ, αλλά σίγουρα είναι ο πιο συναρπαστικός.

- Η είσοδος στη Fusterlandia είναι δωρεάν. Αν ωστόσο επιθυμείτε να ενισχύσετε το όλο εγχείρημα, μπορείτε να κάνετε κάποια δωρεά ή απλώς να αγοράσετε ένα έργο του Fuster ή των γειτόνων του, που έχουν γίνει και εκείνοι καλλιτέχνες, ακολουθώντας το παράδειγμά του.