Χίος: Μεσαιωνικοί οικισμοί με άρωμα από μαστίχα...

“Στου κορμιού σου τ' ακρογιάλια, θα με φέρουν μαϊστράλια, με καράβια χιώτικα...” τραγουδάει ο αγαπημένος Χιώτης τραγουδοποιός Παντελής Θαλασσινός που συνηθίζει να μας ταξιδεύει με τα όμορφα τραγούδια του. Εκτός από τον Θαλασσινό, από τη Χίο κατάγονται επίσης ο μεγάλος Μίκης Θεοδωράκης, ο σκηνοθέτης Δήμος Αβδελιώτης, η ηθοποιός Υρώ Μανέ, ο εφοπλιστής Σταύρος Λιβανός, ο εθνικός ευεργέτης Ανδρέας Συγγρός, ο πρώην πρωθυπουργός Ανδρέας Παπανδρέου και η Αγία Μαρκέλλα της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Επίσης, η Χίος είναι γενέτειρα των μαθηματικών Ιπποκράτη και Οινοπίδη ενώ διεκδικεί και τον τίτλο της γενέτειρας του Ομήρου. 

Ηλιοβασίλεμα στο Λιθί

Χαμηλών τόνων νησί η Χίος, τόσο πολύ που δεν την κατατάσσεις στις πρώτες θέσεις της λίστας σου με τα μέρη που επιθυμείς να επισκεφθείς. Αν όμως αποφασίσεις τελικά να την επισκεφθείς και αν της δώσεις το χρόνο να σου αποκαλύψει ένα-ένα τα μυστικά της, τότε είναι σίγουρο πως θα την αγαπήσεις για πάντα. Η Χίος δεν είναι για τους πολλούς, είναι για τους εκλεκτούς. Για αυτούς που δεν στέκονται μόνο στη φανταχτερή επιφάνεια των πραγμάτων και που έχουν τέτοια καθαρότητα ψυχής ώστε να είναι ικανοί να διακρίνουν την αληθινή ομορφιά που κρύβουν οι τόποι και οι άνθρωποι. Κατεβαίνεις από το πλοίο στο λιμάνι και αμέσως η πρωτεύουσα του νησιού σου δίνει την αίσθηση του οικείου, ίσως όχι πάντα με την καλή έννοια. Ξέρεις... σύγχρονα κτήρια, φασαρία και πολυκοσμία, κίνηση στους δρόμους, δυσκολία στο παρκάρισμα... Μα σαν κάνεις να βγεις παραέξω, ένας ολόκληρος μαγευτικός κόσμος σε προσμένει για να τον ανακαλύψεις! Μεσαιωνικοί οικισμοί, δάση από μαστιχόδεντρα, αστραφτερά ακρογιάλια, λαμπερά μοναστήρια, γενοβέζικα αρχοντικά που μοσχοβολούν από τα αρώματα των εσπεριδοειδών, άνθρωποι φιλόξενοι με όμορφες καρδιές... Χωρίς υπερβολή, στη Χίο έζησα μερικές από τις ομορφότερες στιγμές της ζωής μου, γεμάτες από φως και αληθινή αγάπη... Ρομαντικά ηλιοβασιλέματα, δείπνα υπό το φως των κεριών, ολονύχτιες φεγγαράδες στις ακρογιαλιές και όλα αυτά τα νοσταλγικά και τα ωραία που μόνο μια φορά ζούμε στη ζωή μας μα χαράσσονται για πάντα μέσα μας... 

Ηλιοβασίλεμα στο Λιθί

Η Χίος ανήκει στα Νησιά του Ανατολικού Αιγαίου και πλαισιώνεται από τα μικρότερα νησιά-δορυφόρους: Ψαρά, Αντίψαρα και Οινούσσες. Είναι το πέμπτο μεγαλύτερο νησί της Ελλάδος και ο πληθυσμός του ανέρχεται σε λίγο πάνω από τους 50.000 κατοίκους. Το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού κατοικεί στην πρωτεύουσα και το υπόλοιπο μοιράζεται στα 64 χωριά του νησιού. Η Χίος γεωγραφικά βρίσκεται ακριβώς απέναντι από τις ακτές της Μικράς Ασίας, στο ύψος του Τσεσμέ. Στο μεγαλύτερο μέρος της είναι ορεινή, στο νότιο τμήμα της σχηματίζονται κάποιες πεδιάδες ενώ δεν έχει καθόλου ποτάμια. Παράγει την ονομαστή χιώτικη μαστίχα, λάδι, κρασί, σύκα και είναι γνωστή παγκοσμίως για τη ναυτιλία της. Συγκεκριμένα από τις Οινούσσες κατάγονται αρκετές από τις επιφανείς εφοπλιστικές οικογένειες της χώρας μας. 

Λίγα λόγια για την Ιστορία... 

Σύμφωνα με τον Όμηρο, η νήσος κατά την αρχαιότητα ονομαζόταν Κίος ή Κέως, ονομασία αρκετά κοντινή στη σημερινή της. Σύμφωνα με τη μυθολογία, το όνομα “Χίος” προέρχεται από τη Νύμφη Χιόνη, κόρη του Οινοπίωνα. Ο Οινοπίων ήταν γιος του Διονύσου και της Αριάδνης (κόρης του βασιλιά της Κρήτης, Μίνωα) και υπήρξε ο πρώτος κάτοικος και βασιλιάς της Χίου. Οι κάτοικοι μάλιστα τον λάτρευαν και τον τιμούσαν σαν ήρωα μέχρι τα μέσα του 2ου μ.Χ. αιώνα! Ερχόμενος από την Κρήτη, έφερε μαζί του όλες τις γνώσεις των Κρητικών σχετικά με το θαλάσσιο εμπόριο και την καλλιέργεια των αμπελιών ενώ -ως γιος του Διονύσου- έφτασε να παράγει τον καλύτερο οίνο της εποχής, τον ξακουστό Αριούσιο Οίνο. Με τον Οινοπίωνα συνδέεται και ένας άλλος πολύ διαδεδομένος μύθος της αρχαιότητας, αυτός του Ωρίωνα. Ο διασημότερος μυθικός ήρωας της Χίου, λοιπόν, ο Ωρίων (γιος του Ποσειδώνα και της Ευρυάλης, κόρης του Μίνωα) ήταν γίγαντας και τρομερός κυνηγός. Ερωτεύεται την άλλη κόρη του Οινοπίωνα, τη Μερόπη και όταν ζητά το χέρι της, εκείνος του αναθέτει να εξολοθρεύσει όλα τα άγρια θηρία της Χίου. Φέρνει εις πέρας με επιτυχία την αποστολή του όμως ο Οινοπίων αθετεί το λόγο του. Έτσι ο Ωρίων, στενοχωρημένος και μεθυσμένος καθώς ήταν, κλέβει τη Μερόπη και για εκδίκηση ο Οινοπίων τον τυφλώνει και τον εκδιώχνει από το νησί. 

Εικόνες από την αγροτική καθημερινή ζωή...

Μια διαφορετική, ωστόσο, εκδοχή περί της ονομασίας του νησιού, συνδέει τη Χίο με ένα άλλο μυθικό πρόσωπο, τον Χίο (γιο του Ωκεανού ή του Ποσειδώνα) που ονομάστηκε έτσι γιατί όταν γεννήθηκε έπεφτε πολύ χιόνι. Λιγότερο γνωστές ονομασίες της νήσου είναι επίσης “Οφιούσα” (λόγω των πολλών φιδιών που είχε) αλλά και “Πιτυούσα” (λόγω των πολλών πεύκων που έχει στο βόρειο τμήμα της). Οι πρώτοι κάτοικοί της φαίνεται πως ήταν Πελασγοί, Κάρες και Λέλεγες, οι οποίοι με το πέρασμα των αιώνων αναμείχθηκαν με Άβαντες, Ίωνες και Δωριείς, παρόλα αυτά μας είναι άγνωστος ο ακριβής χρόνος που το νησί πρωτοκατοικήθηκε. Οι ανασκαφές στο Άγιο Γάλας και τον Εμπορειό έφεραν στο φως έναν παραθαλάσσιο οικισμό της Νεολιθικής εποχής που βάσιζε την οικονομία του στην αλιεία, την κτηνοτροφία και το κυνήγι. Η μεγαλύτερη άνθηση ωστόσο φαίνεται πως ήρθε κατά την Εποχή του Χαλκού, όταν οι κάτοικοι της Χίου (Αχαιοί είτε Ίωνες, σύμφωνα με τους επιστήμονες) ήρθαν σε στενή επαφή, λόγω του εμπορίου, με την Κρήτη και το Μινωικό πολιτισμό, τον οποίο εξέλιξαν σταδιακά σε Μυκηναϊκό. Η γεωγραφική θέση, το εύφορο έδαφος και τα μεγάλα φυσικά λιμάνια συνέβαλαν στην ανάπτυξη του εμπορίου και της ναυτιλίας ενώ περί τα μέσα του 11ου π.Χ. αιώνα οι Ίωνες ανέπτυξαν έναν σημαντικό πολιτισμό και μαζί με τη Χίο, τη Σάμο και άλλες δέκα πόλεις της Μικράς Ασίας ίδρυσαν τη λεγόμενη “Δωδεκάπολη των Ιώνων”. Η Χίος υπήρξε μάλιστα μία από τις πρώτες ελληνικές πόλεις που τον 7ο αιώνα π.Χ. ανέτρεψαν τη βασιλεία και δημιούργησαν ένα νέο πολιτικό σύστημα στο οποίο την εξουσία ανέλαβαν οι Ευπατρίδες, η ανώτατη τάξη των πολιτών. Το 493 π.Χ. η ανάπτυξη ανακόπτεται απότομα με την έλευση των Περσών. Οι τελευταίοι κατέστρεψαν τους οικισμούς και τους αμπελώνες και αιχμαλώτισαν μεγάλο μέρος του πληθυσμού. Το 479 π.Χ., με τη Μάχη της Μυκάλης, οι Χιώτες επαναστατούν, αποκτούν την ελευθερία τους και ξεκινούν να χτίζουν την πόλη από την αρχή. Στον Πελοποννησιακό Πόλεμο τάσσονται στο πλευρό των Αθηναίων, ηττώνται στη Σικελία και συμμαχούν με τη Σπάρτη. Με την υπογραφή της Ανταλκιδείου Ειρήνης, επανέρχονται στη συμμαχία της Αθήνας. Ο Μέγας Αλέξανδρος, συνδεόμενος φιλικά με επιφανείς πολίτες της Χίου, έδειξε έντονο ενδιαφέρον για το νησί. Έστειλε τον στρατηγό του Αλκίμαχο να εκδιώξει τις φιλοπερσικές ολιγαρχίες που είχαν απομείνει στη Χίο και έτσι εξασφάλισε την υποστήριξη της νήσου από την αρχή της εκστρατείας του κατά των Περσών. Το 86 π.Χ. το νησί καταλαμβάνεται από το βασιλιά Μιθριδάτη Στ' τον Ευπάτορα, ο οποίος εκτόπισε τους κατοίκους και μετονόμασε την πόλη σε “Βερενίκη” προκειμένου να τιμήσει την τρίτη σύζυγό του που ήταν Χιώτισσα. Η ονομασία αυτή έπαψε να ισχύει με τη ρωμαϊκή κατάκτηση. Οι Χιώτες συμμαχούν με τους Ρωμαίους και απολαμβάνουν ορισμένα προνόμια που αυτοί τους παραχωρούν. Κατόπιν το νησί περνάει στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία που αποφασίζει τον 11ο αιώνα να προχωρήσει σε έργα οχύρωσης και στην κατασκευή του Κάστρου για να προστατέψει τους κατοίκους από τις λεηλασίες των πειρατών. 

Ακολουθεί μια περίοδος επιδρομών από Ενετούς και Γενοβέζους μέχρι την τελική κατάληψη της νήσου το 1346 από τους δεύτερους. Οι Γενοβέζοι οργάνωσαν το εμπόριο της μαστίχας και την καλλιέργεια των εσπεριδοειδών μέχρι το 1566 που η Χίος έπεσε στα χέρια των Τούρκων. Τα όποια προνόμια κατάφεραν τότε να διατηρήσουν οι κάτοικοι, τα όφειλαν αποκλειστικά και μόνο στην παραγωγή της μαστίχας. Το 1821, από τους πρώτους μήνες της Ελληνικής Επανάστασης στη Χίο επικρατούσε ήδη αναβρασμός. Οι Τούρκοι αντιλήφθηκαν νωρίς ότι οι κάτοικοι κάτι σχεδίαζαν και φρόντισαν να πάρουν αυστηρά μέτρα. Αφοπλισμός του ελληνικού πληθυσμού, συλλήψεις, ενίσχυση της τοπικής φρουράς, κατασχέσεις και υπέρμετρη φορολόγηση, καταπίεση και βιαιοπραγίες εις βάρος των πολιτών όπως επίσης υποχρεωτική ναυτολόγηση στον οθωμανικό στόλο, ήταν μερικές από τις ενέργειες στις οποίες κατέφυγαν οι Τούρκοι, δεν στάθηκαν όμως αρκετές για να ανακόψουν την αποφασιστικότητα των κατοίκων. Το Μάρτιο του 1822 η Χίος επαναστατεί. Ο Σουλτάνος εξαγριώνεται και στέλνει το στόλο του για να καταστείλει την επανάσταση. Τα όσα ακολούθησαν έμειναν στην Ιστορία ως η χειρότερη καταστροφή που γνώρισε ποτέ το νησί. Οι Οθωμανοί επί 40 ημέρες έκαιγαν σπίτια, σκότωσαν τα παιδιά κάτω των 3 ετών, εξόντωσαν όλο τον ανδρικό πληθυσμό από 12 ετών και πάνω και όλες τις γυναίκες από 40 ετών και πάνω, ενώ συνέλαβαν και πολλούς αιχμαλώτους. Όσοι κατάφεραν να γλιτώσουν διέφυγαν προς τα Ψαρά, τις Κυκλάδες και την Πελοπόννησο. Οι ελάχιστοι κάτοικοι που παρέμειναν στο νησί αγωνίστηκαν σκληρά για να το χτίσουν από την αρχή. Η λεγόμενη “Σφαγή της Χίου” αποτυπώθηκε στον διάσημο πίνακα του Γάλλου ζωγράφου Ευγένιου Ντελακρουά που σήμερα εκτίθεται στο μουσείο του Λούβρου στο Παρίσι. Η Χίος ελευθερώθηκε οριστικά το 1912, κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων. Δέχτηκε αρκετούς πρόσφυγες με τη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922, πολέμησε κατά των Γερμανών στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και απελευθερώθηκε από αυτούς το 1944 μαζί με την υπόλοιπη Ελλάδα.

Τα top-10 αξιοθέατα της Χίου:

1. Η πόλη της Χίου

Η πρωτεύουσα, που λέγεται και Χώρα, έχει γύρω στους 29.000 κατοίκους και αποτελεί το διοικητικό, πνευματικό και εμπορικό κέντρο του νησιού αλλά και το σπουδαιότερο λιμάνι του. Πρωτοχτίστηκε λίγο πριν από το 1000 π.Χ. από τους Ίωνες, στο μέσο περίπου της ανατολικής πλευράς του νησιού και με θέα προς τα απέναντι παράλια της Μικράς Ασίας. Αποτελεί την πρώτη εικόνα που αντικρίζει ο ταξιδιώτης με το που πατάει το πόδι του στη Χίο και αυτή η πρώτη εντύπωση δεν είναι και τόσο θετική... Η καταστροφή του 1822, ο μεγάλος σεισμός του 1881 και η άναρχη ανοικοδόμηση των μεταπολεμικών δεκαετιών φαίνεται πως έχουν επηρεάσει αρνητικά τη φυσιογνωμία της πόλης. 

Οι Ανεμόμυλοι της Χίου

Με λίγα λόγια, έχουμε να κάνουμε με μια σύγχρονη πόλη που σε πολλά σημεία της φέρει την “ασχήμια” της Αθήνας μαζί με το κυκλοφοριακό κομφούζιο και την ηχορρύπανση κάθε σύγχρονης μεγαλούπολης. Και κάπου εδώ ο επισκέπτης καλείται να την περπατήσει ώστε να ανακαλύψει τις κρυμμένες όμορφες γωνιές της, πίσω από το χάος των αυτοκινήτων και πίσω από τις σύγχρονες πολυκατοικίες που μάλλον τσιμεντούπολη θυμίζουν παρά νησιωτική Χώρα. Για να αποφύγουμε την κίνηση, σταθμεύουμε το αυτοκίνητο σε έναν από τους περιφερειακούς χώρους στάθμευσης και από εκεί ξεκινάμε την περιήγησή μας... Περπατάμε στον παραλιακό πεζόδρομο της Προκυμαίας, ένα από τα πιο ζωντανά σημεία της πόλης, γεμάτο με καφετέριες και εστιατόρια. Φτάνουμε στην Πλατεία Βουνακίου με τα σημαντικότερα διοικητικά κτήρια, το Δημαρχείο και το Μετζιτιέ Τζαμί που στεγάζει το Βυζαντινό Μουσείο. Σιγά-σιγά ξεδιπλώνονται μπροστά στα μάτια μας όλα τα κατάλοιπα της Τουρκοκρατίας στο νησί: το Μπαϊρακλί Τζαμί, το Οσμανιέ Τζαμί και οι οθωμανικές Κρήνες. Κοντά σε αυτά και τα χριστιανικά αξιοθέατα όπως ο Ιερός Ναός του Αγίου Βασιλείου των Πετροκοκκίνων που από τα τέλη του 16ου αιώνα υπήρξε η Μητρόπολη της Χίου αλλά και ο Ιερός Ναός του Αγίου Γεωργίου. Κάπως έτσι φτάνουμε μέχρι την Απλωταριά, τον κεντρικό δρόμο που διασχίζει όλο τον πυρήνα της παλιάς πόλης. Εδώ βρίσκουμε τα περισσότερα αρχοντικά του 19ου αιώνα και των αρχών του 20ου, ενώ εδώ εντοπίζουμε και το μεγαλύτερο μέρος της εμπορικής κίνησης μιας και στην περιοχή αυτή συγκεντρώνονται πάμπολλα εμπορικά καταστήματα. Σειρά έχει το Γυμνάσιο του 1792, η Μητρόπολη και η Βιβλιοθήκη Αδαμάντιου Κοραή που στεγάζει την Πινακοθήκη και το Λαογραφικό Μουσείο. 

Πανοραμική άποψη της πόλης με το Κάστρο

Το νότιο κομμάτι της πόλης είναι το πιο σύγχρονο. Στα αξιοθέατά του συγκαταλέγεται το Αρχαιολογικό Μουσείο, το Πανεπιστήμιο Αιγαίου, το Ναυτικό Μουσείο και το γήπεδο της πόλης. Λίγο έξω από τη Χώρα ανακαλύπτουμε τον Καμμένο Πύργο και τον Γοτθικό Πύργο, κτίσματα που έχουν απομείνει από την εποχή της γενοβέζικης κατάκτησης, καθώς και τους γραφικούς ανεμόμυλους που αποτελούν σήμα-κατατεθέν της Χίου και έχουν απαθανατιστεί σε αμέτρητες καρτ-ποστάλ. Για το τέλος αφήσαμε το σημαντικότερο ίσως αξιοθέατο της Χώρας που δεν είναι άλλο από το εντυπωσιακό μεσαιωνικό Κάστρο της. Χτίστηκε στα τέλη του 10ου αιώνα με αρχές του 11ου, στη θέση της αρχαίας πόλης και μέσα στο λιμάνι, ενώ κατοικείται συνεχώς από την εποχή της ανοικοδόμησής του μέχρι και σήμερα. Η είσοδος σε αυτό γίνεται από την Porta Maggiore και στο εσωτερικό του φέρει όλα τα χαρακτηριστικά ενός κατοικημένου φρουρίου όπως στενά δρομάκια, ερείπια παλιών κτηρίων αλλά και κτίσματα που ανάγονται σε διαφορετικές εποχές και τεχνοτροπίες.

2. Ο Κάμπος

"Argentikon Luxury Suites", αρχοντικό του 14ου αιώνα 

Νότια της πρωτεύουσας βρίσκεται ο Κάμπος, μία από τις ομορφότερες περιοχές του νησιού, μια απέραντη πεδιάδα γεμάτη από εσπεριδοειδή και στολισμένη με εντυπωσιακές αρχοντικές κατοικίες. Τα παλιά αρχοντικά των Γενοβέζων του 14ου αιώνα συνθέτουν ένα αρμονικό οικιστικό σύνολο με τα νεότερα αρχοντικά των ντόπιων αριστοκρατών της Χίου. Πρόκειται για διώροφα και τριώροφα κτήρια που προσφέρουν πανοραμική θέα προς τα περιβόλια των εσπεριδοειδών που μοσχοβολούν από τις μυρωδιές της άνοιξης. Ψηλοί πετρόχτιστοι τοίχοι προστατεύουν τα φροντισμένα περιβόλια από τους κρύους ανέμους και τη σκόνη ενώ ανθόκηποι με τριαντάφυλλα και γιασεμιά κοσμούν τις αρχοντικές επαύλεις. Το παραμυθένιο σκηνικό συμπληρώνουν οι πελώριες αψιδωτές πόρτες, τα παραθύρια, τα ζωγραφιστά ταβάνια και οι βοτσαλωτές αυλές με τις περίτεχνες στέρνες.

3. Αξιοθέατα θρησκευτικού ενδιαφέροντος 

Η Νέα Μονή

Στο κέντρο περίπου του νησιού συναντάμε τη Νέα Μονή, ένα μοναστήρι του 11ου αιώνα που καλύπτει μια έκταση 17.000 τ.μ. και είναι αφιερωμένο στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Χτίστηκε επί εποχής του Αυτοκράτορα Κωνσταντίνου του Μονομάχου και έχει χαρακτηριστεί ως Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς από την UNESCO. Η παράδοση λέει ότι ο Αυτοκράτορας χρηματοδότησε την ανέγερση της Μονής για να δείξει με αυτόν τον τρόπο την ευγνωμοσύνη του προς τρεις Χιώτες μοναχούς, το Νικήτα, τον Ιωσήφ και τον Ιωάννη, οι οποίοι είχαν προβλέψει επιτυχώς ότι η εξορία του στη Λέσβο θα ήταν προσωρινή και ότι θα επέστρεφε τελικά στο θρόνο του. Λέγεται επίσης πως οι τρεις μοναχοί είχαν βρει τη θαυματουργή εικόνα της Παναγίας κρυμμένη σε μια μυρτιά στην τοποθεσία όπου βρίσκεται σήμερα το μοναστήρι. Στο σημείο αυτό έχτισαν αρχικά ένα μικρό εκκλησάκι και μερικά κελιά ενώ με τη βοήθεια του Αυτοκράτορα το Μοναστήρι απέκτησε μεγάλη περιουσία και έφτασε να γίνει ένα από τα πλουσιότερα και γνωστότερα του Αιγαίου. Η παρακμή ήρθε το 1822 με τη λεηλασία των Τούρκων. 

Καμπαναριό, Νέα Μονή

Ψηφιδωτές τοιχογραφίες

Στη σημερινή του μορφή, το κτιριακό συγκρότημα περιβάλλεται από ψηλά πέτρινα τείχη και στα βορειοδυτικά έχει έναν επιβλητικό αμυντικό πύργο. Περιλαμβάνει τον κυρίως Ναό (που είναι οκταγωνικού σχήματος με τρούλο, αρχιτεκτονικός τύπος που απαντάται μονάχα στη Χίο και την Κύπρο), δύο μικρότερους Ναούς (του Αγίου Παντελεήμονα και του Τιμίου Σταυρού όπου φυλάσσονται τα οστά μαρτύρων από τη Σφαγή της Χίου), το Μουσείο, τα κελιά των μοναχών, την τράπεζα όπου δειπνούσαν οι μοναχοί καθώς επίσης υπόγειες δεξαμενές όπου συνέλεγαν και αποθήκευαν νερό. Η Νέα Μονή είναι γνωστή για τα ψηφιδωτά της που χρονολογούνται και αυτά από τον 11ο αιώνα και αποτελούν χαρακτηριστικό δείγμα της βυζαντινής τεχνοτροπίας. Όταν το φως πέφτει πάνω στα χρυσά κομμάτια των ψηφιδωτών, δημιουργεί εκπληκτικές αντανακλάσεις.

Το Μοναστήρι του Αγίου Μηνά 

Στην κορυφή ενός λόφου κοντά στο χωριό Νεχώρι συναντάμε το δεύτερο πολύ σημαντικό μοναστήρι της Χίου, τον Άγιο Μηνά. Χτίστηκε μεταξύ 1572 και 1595 από τον Αιδεσιμότατο Νεόφυτο και τον γιο του, Μηνά, επί Πατριάρχη Ιερεμία Β΄. Ωστόσο έμελλε να γίνει ευρύτερα γνωστό κατά τη Σφαγή του 1822, όταν οι Τούρκοι έσφαξαν και έκαψαν 3.000 Χιώτες που είχαν βρει καταφύγιο στο Μοναστήρι. Στο Οστεοφυλάκιο του Μοναστηριού φυλάσσονται τα οστά των θυμάτων ενώ το εκπληκτικό είναι ότι τα ίχνη από το αίμα τους υπάρχουν ακόμα πάνω στο μαρμάρινο δάπεδο του Ναού! Σήμερα η Μονή είναι γυναικεία. Οι μοναχές που ζουν εδώ ασχολούνται με τη ζωγραφική, την υφαντική τέχνη και τις χειροτεχνίες. Μας υποδέχτηκαν με εγκαρδιότητα και συζήτησαν μαζί μας για την ιστορία του χώρου και κυρίως για το κομμάτι που αφορά τα γεγονότα της μεγάλης σφαγής.

Το τρίτο μεγάλο μοναστήρι της Χίου είναι η Αγία Μαρκέλλα. Είναι χτισμένο σχεδόν πάνω στην παραλία, σε απόσταση περίπου οχτώ χιλιομέτρων από τη Βολισσό, στο βορειοδυτικό κομμάτι του νησιού. Το μονοπάτι που συνεχίζει μετά το τέλος της παραλίας οδηγεί στο σημείο όπου μαρτύρησε η Αγία. Το ακριβές σημείο του μαρτυρίου εντοπίζεται μέσα στη θάλασσα όπου και αναβλύζει ζεστό νερό από τη γη. Η Αγία Μαρκέλλα είναι η προστάτιδα της Χίου, γιορτάζει στις 22 Ιουλίου και αυτή η μέρα αποτελεί επίσημη αργία για το νησί. Η εικόνα της θεωρείται θαυματουργή και πολλοί είναι οι πιστοί που επιλέγουν να διανύσουν με τα πόδια την απόσταση των περίπου 50 χλμ. από την πόλη της Χίου μέχρι το μοναστήρι προκειμένου να εκπληρώσουν κάποιο τάμα που έχουν κάνει.

4. Το Κάστρο της Βολισσού

Παραμένουμε στην περιοχή της Βολισσού που είναι ένα χωριό επιβλητικό, χτισμένο στην απότομη πλαγιά ενός λόφου. Για σύμβολό της έχει το μεσαιωνικό της Κάστρο που, σύμφωνα με την παράδοση, χτίστηκε τον 6ο αιώνα από τον Βυζαντινό στρατηγό Βελισσάριο. Οι μελετητές ωστόσο θεωρούν ότι είναι πιθανότερο να χτίστηκε κατά τον 11ο αιώνα, σε μια περίοδο γενικότερης αναδιοργάνωσης του νησιού. Το βέβαιο είναι πάντως ότι στα μέσα του 15ου αιώνα το Κάστρο δέχτηκε επισκευές από τους Γενοβέζους κατακτητές οπότε έλαβε και την τελική του μορφή.

5. Το Άγιο Γάλας

Το Άγιο Γάλας είναι ένα εντυπωσιακό Σπήλαιο στο βορειοδυτικό τμήμα του νησιού, περί τα 65 χλμ. από την πρωτεύουσα. Η διαδρομή που ακολουθεί κανείς για να φτάσει μέχρι εδώ είναι εκπληκτική λόγω της φυσικής ομορφιάς του τοπίου. Το Σπήλαιο διαθέτει ιδιαίτερη μορφολογία και μεγάλη αρχαιολογική σημασία μιας και η έρευνα έφερε στο φως ευρήματα από τη μέση Νεολιθική εποχή, τα οποία εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Χίου. Η εκκλησία της Παναγιάς της Αγιογαλούσαινας είναι χτισμένη στο σημείο που προϋπήρχε αρχαίος ναός και η δημιουργία της συνδέεται με μια πολύ όμορφη ιστορία. 

Ο σταλακτίτης που στάζει αγιασμό

Σύμφωνα με την παράδοση, λοιπόν, κάποιος βασιλιάς του Βυζαντίου, του οποίου το όνομα δεν μας είναι γνωστό, στέλνει την λεπρή του κόρη στη Χίο που τότε αποτελούσε τόπο εξορίας για βασιλιάδες και άρχοντες. Μέσα στη σκληρότητά του αποφασίζει να εγκαταλείψει εκεί την κοπέλα ώστε να πεθάνει μόνη και αβοήθητη. Φτάνοντας η βασιλοπούλα σε μια σπηλιά στο εσωτερικό του νησιού, συναντά μια άγνωστη μαυροντυμένη γυναίκα η οποία δέχεται να την περιθάλψει. 

Σταλακτίτες στο εσωτερικό του Σπηλαίου

Τρία χρόνια μετά, ο βασιλιάς μετανιωμένος για την πράξη του, διατάζει να πάνε να βρουν την εξόριστη κόρη ή έστω τα οστά της και να τα μεταφέρουν στην Κωνσταντινούπολη. Οι απεσταλμένοι φτάνουν στη Χίο και βρίσκουν την κοπέλα να ζει στη σπηλιά πλήρως θεραπευμένη από την ασθένειά της. Ικανοποιημένος από την εξέλιξη των γεγονότων, ο Αυτοκράτορας αποφασίζει να ευχαριστήσει το Θεό χτίζοντας στην περιοχή έναν Ναό. Καθώς όμως οι εργασίες προχωρούσαν, οι εργάτες έβρισκαν κάθε πρωί τα εργαλεία τους, με τρόπο θαυματουργό, έξω από τη σπηλιά όπου έζησε τα τρία προηγούμενα χρόνια η κοπέλα. Το γεγονός αυτό θεωρήθηκε σημάδι γι' αυτό και πήραν την απόφαση να χτίσουν το Ναό ακριβώς σε εκείνο το σημείο. Λέγεται μάλιστα ότι όλα αυτά τα χρόνια εκείνη υπέμενε καρτερικά την εξορία της, προσευχόταν στο Θεό και έπινε από τον αγιασμό που έσταζε σταγόνα-σταγόνα από έναν σταλακτίτη του Σπηλαίου. 

"Ο Βράχος του Αράπη"

Το υγρό αυτό, που αποδείχτηκε τελικά θεραπευτικό, έμοιαζε πολύ με γάλα, εξ ου και η ονομασία “Άγιο Γάλας” που δόθηκε στο Σπήλαιο αλλά και στο κοντινό χωριό, το οποίο μέχρι τότε ονομαζόταν Άγιος Θαλένης. Στο εσωτερικό του Σπηλαίου βρίσκουμε τον μικρό βυζαντινό Ναό του 13ου αιώνα με το σπάνιο ξυλόγλυπτο τέμπλο του 1711. Βρίσκουμε επίσης το σημείο στο βράχο απ' όπου στάζει το “Άγιο Γάλας” αλλά και τους εντυπωσιακούς σχηματισμούς που δημιουργούν οι σταλακτίτες και οι σταλαγμίτες. Ένας από αυτούς τους περίτεχνους σχηματισμούς έχει λάβει τον ονομασία “Βράχος του Αράπη”! Ο θρύλος, σε αυτή την περίπτωση, λέει ότι την εποχή της μεγάλης σφαγής οι κάτοικοι από τα κοντινά χωριά κρύφτηκαν στο σπήλαιο για να σωθούν από τη μανία των Τούρκων που έσφαζαν όποιον έβρισκαν μπροστά τους. Λένε, λοιπόν, ότι ένας Τούρκος και ένας Αράπης θέλησαν να προχωρήσουν πιο βαθιά από τους υπόλοιπους μέσα στη σπηλιά. Μόλις όμως τόλμησαν να κάνουν ένα βήμα, σαν από θαύμα, πέτρωσαν και έτσι παραμένουν μέχρι σήμερα!

6. Το Πυργί

Η Χίος και συγκεκριμένα το χωριό Πυργί θεωρείται από πολλούς ως η γενέτειρα του Χριστόφορου Κολόμβου! Τη θεωρία αυτή φαίνεται να επιβεβαιώνει τόσο ο ίδιος ο Κολόμβος, μιας και στα γραπτά του αναφέρεται συχνά στο νησί και δείχνει να γνωρίζει πολλά γι' αυτό, όσο και η ύπαρξη του επωνύμου “Κολόμβος”, που είναι ένα αρκετά συνηθισμένο επώνυμο που απαντάται στη Χίο. Μάλιστα στο Πυργί διατηρείται μέχρι σήμερα το σπίτι του σπουδαίου θαλασσοπόρου και εξερευνητή, στο οποίο λέγεται ότι συγκέντρωσε τους Χιώτες ναυτικούς που πήρε μαζί του στο ταξίδι του προς τις “Δυτικές Ινδίες”. Το Πυργί είναι το μεγαλύτερο από τα μεσαιωνικά χωριά της Χίου, απέχει περί τα 25 χλμ. από την πρωτεύουσα και παρουσιάζει έντονο αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον λόγω των περίτεχνων διακοσμητικών μοτίβων που στολίζουν τις προσόψεις των σπιτιών και είναι γνωστά ως “ξυστά”.

Τα λεγόμενα “ξυστά” αποτελούν έναν ιδιαίτερο τύπο διακόσμησης που χρησιμοποιεί γεωμετρικά μοτίβα σε μαύρο και λευκό. Η τεχνική, που θυμίζει έντονα τα ιταλικά sgraffiti και την έχουμε συναντήσει και αλλού στα ταξίδια μας στην Ιταλία και την Κεντρική Ευρώπη, βασίζεται στη μαύρη άμμο του επιχρίσματος, η οποία αφού ασπριστεί, ξύνεται σχηματίζοντας απλά ή σύνθετα μαύρα μοτίβα πάνω σε λευκό φόντο. Η πιο χαρακτηριστική εικόνα από το Πυργί είναι αυτή των περίτεχνων προσόψεων με τα “ξυστά” και με τα τσαμπιά από κόκκινα ντοματάκια και πιπερίτσες που κρεμιούνται στον ήλιο για να “λιαστούν”.  

Ενδιαφέρον παρουσιάζει επίσης ο Ιερός Ναός των Αγίων Αποστόλων, που αποτελεί αντίγραφο του Καθολικού της Νέας Μονής και διαθέτει πλούσιο κεραμικό διάκοσμο και μαρμάρινους κιονίσκους. Χτίστηκε μεταξύ 13ου και 14ου αιώνα ενώ οι τοιχογραφίες του χρονολογούνται από το 1665, διατηρούνται σε πολύ καλή κατάσταση και θεωρούνται έργο της Κρητικής Σχολής. Στην ίδια περιοχή συναντάμε το Ναό του Ταξιάρχη του 1680, το Ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου του 1694 και το Μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου του 19ου αιώνα.

7. Τα Μεστά

Συνεχίζουμε την περιήγησή μας στα μεσαιωνικά χωριά της Χίου και αυτή τη φορά φτάνουμε στα 35 χλμ. νοτιοδυτικά της πρωτεύουσας για να γνωρίσουμε ένα από τα ομορφότερα χωριά του νησιού, τα Μεστά. Ολόκληρο το χωριό είναι χτισμένο με τη μορφή Κάστρου και χαρακτηρισμένο ως διατηρητέο μνημείο και αυτό από μόνο του ίσως τα λέει όλα! 

Περίτεχνη αρχιτεκτονική της βυζαντινής περιόδου, μικρά πέτρινα σπιτάκια, χτισμένα το ένα κολλητά στο άλλο έτσι ώστε στην εξωτερική τους περίμετρο να σχηματίζουν ένα ισχυρό προστατευτικό τείχος, πλακόστρωτα σοκάκια και μπαλκόνια που σχηματίζουν καμάρες συνθέτουν μια εικόνα μοναδική που συναρπάζει τον επισκέπτη. Τριγυρίζουμε στα στενάκια που μοιάζουν να έχουν παγώσει το χρόνο ώστε να μην κυλά πια. Ησυχία, απλότητα, γαλήνη. 

Ταξιάρχης, Μεστά

Ταξιάρχης, Μεστά

Ένας ηλικιωμένος κάτοικος έχει βγάλει την καρεκλίτσα του έξω από την πόρτα του σπιτιού του και περνάει την ώρα του λύνοντας σταυρόλεξα. Μια νοικοκυρά αδειάζει έναν κουβά με νερό την ώρα που από τα παράθυρά της εξέρχονται θεσπέσιες μυρωδιές από το μεσημεριανό γεύμα που ετοιμάζει. Η καθημερινότητα των Μεστών σε μαγνητίζει με τρόπο μοναδικό και σε αιχμαλωτίζει για πάντα. Φτάνουμε στον Ταξιάρχη, μια αρχικά μονόκλιτη βασιλική που το 1714 έγινε δίκλιτη. Καθώς ανάβουμε ένα κεράκι “έτσι, για το καλό”, το βλέμμα μας περιεργάζεται τις αξιόλογες τοιχογραφίες και το ξυλόγλυπτο τέμπλο του 1833 με τις παραστάσεις από την Παλαιά και την Καινή Διαθήκη, αντιπροσωπευτικό δείγμα της χιώτικης ξυλογλυπτικής τέχνης. Ολοκληρώνουμε τη βόλτα μας με μια παγωμένη γρανίτα καρπούζι στο καφέ της κεντρικής πλατείας... 

8. Ανάβατος και Αυγώνυμα

Ανάβατος

Έχει χαρακτηριστεί από πολλούς ως ο “Μυστράς του Αιγαίου” είτε ως το “Ζάλογγο της Χίου” μιας και υπήρξε τόπος μαρτυρικός, που με προδοσία έπεσε στα χέρια του κατακτητή. 

Τα χαλάσματα στον Ανάβατο

Ο λόγος για το μεσαιωνικό χωριό Ανάβατος που αποτελεί ένα από τα πιο ενδιαφέροντα αξιοθέατα της Χίου. Απέχει περίπου 16 χλμ. από την πόλη της Χίου και είναι χτισμένο σε υψόμετρο και σε δύσβατη περιοχή, ωστόσο αξίζει και με το παραπάνω να σας φέρουν τα βήματά σας ως εδώ. Κάποτε ο Ανάβατος ήταν ένα βυζαντινό χωριό σαν όλα τα άλλα μέχρι που το 1822 γράφτηκε ο πιο αιματοβαμμένος επίλογος. Μετά τα γεγονότα της μεγάλης σφαγής, το χωριό απέμεινε έρημο, κρυμμένο από τα βλέμματα των πολλών, να δεσπόζει σαν πελώριο Φρούριο πάνω στο λόφο, κουβαλώντας στα έρημα καλντερίμια του φωνές και ιστορίες από το παρελθόν. 

Ανάβατος, η "αετοφωλιά" της Χίου

Ο επισκέπτης μπορεί και να δακρύσει την ώρα που περιπλανιέται στα πέτρινα σοκάκια, ανάμεσα από τα επιβλητικά εγκαταλελειμμένα σπίτια, τα τόξα, τις αψίδες και τη θέα στο κενό που κόβει την ανάσα. Ο Μεγάλος Ταξιάρχης, το μόνο κτίσμα που στέκεται αλώβητο στο χρόνο, δεσπόζει με υπερηφάνεια ανάμεσα στα νεκρά χαλάσματα. Μια οικοδομή που τώρα χτίζεται, δίνει ελπίδα στις καρδιές πως ίσως με τον καιρό αυτό το χωριό-φάντασμα ζωντανέψει ξανά! 

Αυγώνυμα

Αφήνουμε πίσω μας τον σιωπηλό Ανάβατο και προχωράμε προς το σχεδόν δίδυμό του χωριό, τα Αυγώνυμα. Αποτελεί άλλο ένα από τα μεσαιωνικά χωριά της Χίου, διατηρεί τη δομή Φρουρίου όσον αφορά την αρχιτεκτονική του και χτίστηκε τον 11ο αιώνα από τους εργάτες της Νέας Μονής. Τα σπίτια είναι από πέτρα και έχουν μικρά παράθυρα για προστασία από τις πειρατικές επιδρομές του παρελθόντος. Εδώ το υψόμετρο αγγίζει τα 500 μ. ενώ οι λιγοστοί κάτοικοι που απομένουν, απολαμβάνουν μια ζωή γαλήνια και ήρεμη μέσα σε ένα καταπράσινο τοπίο γεμάτο πεύκα.

9. Τα Αρμόλια

Κατάστημα με κεραμικά στα Αρμόλια

Σε απόσταση 20 χλμ. νοτιοδυτικά της πρωτεύουσας βρίσκονται τα Αρμόλια, το σταυροδρόμι απ' όπου περνάει σίγουρα κανείς για να φτάσει στα χωριά του Νότου. Τα Αρμόλια φημίζονται κυρίως για τα κεραμικά τους και επιβάλλεται να κάνουμε μια στάση για να θαυμάσουμε ή και να αγοράσουμε περίτεχνα πήλινα αντικείμενα όπως στάμνες, βάζα και διακοσμητικά. Τα σπίτια του οικισμού είναι μικρά και πέτρινα, χτισμένα πολύ κοντά το ένα στο άλλο. Τα σοκάκια μάς βγάζουν στην πλατεία του χωριού όπου δεσπόζει η εκκλησία της Παναγίας, ενωμένη με αυτή του Αγίου Δημητρίου, όπου σώζεται ένα εκπληκτικό τέμπλο του 1744. Λίγο έξω από το χωριό και πάνω στο λόφο, βρίσκεται το Κάστρο των Απολίχνων, που χτίστηκε το 1446 από τον Ιερώνυμο Ιουστινιάνι και λειτούργησε από τους Γενοβέζους ως Διοικητικό Μέγαρο των Μαστιχοχωρίων. 

10. Το Μουσείο Μαστίχας

Και αφού γνωρίσαμε από κοντά τα πιο σημαντικά χωριά της Χίου, αφήσαμε για το τέλος το Μουσείο Μαστίχας που θα μας βοηθήσει να "δέσουμε" τις γνώσεις μας σχετικά με τα Μαστιχοχώρια και την παραγωγή του βασικού αυτού προϊόντος της χιώτικης γης. Με τον όρο "Μαστιχοχώρια" αποκαλείται το σύνολο των μεσαιωνικών χωριών της Νότιας Χίου - τα περισσότερα από τα οποία αναφέρθηκαν ανωτέρω- όπου καλλιεργείται ο σχίνος της ποικιλίας Pistacia lentiscus var. Chia από τον οποίο παράγεται η μαστίχα. 

Μαστίχα, το "δάκρυ της φύσης"

Όπως είδαμε, οι Γενοβέζοι ήταν οι πρώτοι που οργάνωσαν συστηματικά το εμπόριο της μαστίχας ενώ αργότερα, με την τουρκική κατάκτηση, τα Μαστιχοχώρια υποχρεώθηκαν να καλλιεργούν μαστίχα για τα σουλτανικά ανάκτορα. Βρίσκονταν υπό την προστασία της Βαλιντέ Σουλτάνας (της μητέρας, δηλαδή, του Σουλτάνου) και διοικούνταν από Τούρκο Αγά. Το Μουσείο Μαστίχας μάς ταξιδεύει στην ιστορία του προϊόντος, μας προσφέρει πληροφορίες γύρω από την αρχιτεκτονική και την κοινωνική οργάνωση των Μαστιχοχωρίων και μας βοηθά να γνωρίσουμε ολόκληρη τη διαδικασία παραγωγής της μαστίχας, από την καλλιέργεια μέχρι τη συνεταιριστική εκμετάλλευση, τη μεταποίηση και την εξαγωγή της στα πέρατα του κόσμου. Να σημειωθεί εδώ ότι η καλλιέργεια της μαστίχας, έχει ενταχθεί από το 2014 στη Λίστα της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας και προστατεύεται από την UNESCO.

Παραλίες

Παραλίες για όλα τα γούστα διαθέτει το νησί της Χίου: από πλήρως οργανωμένες και με νεανικό παλμό μέχρι οικογενειακές με ρηχά νερά και από άκρως κοσμικές μέχρι τελείως απομονωμένες.

Κώμη

Παραλία Κώμη

Μία από τις ομορφότερες και πιο εκτεταμένες αμμουδιές του νησιού. Βρίσκεται στο νοτιοανατολικό τμήμα, απέχει 6 χλμ. από τον οικισμό της Καλαμωτής και περίπου μισή ώρα από την πρωτεύουσα. Διαθέτει ομπρέλες, ξαπλώστρες, δυνατότητα για θαλάσσια σπορ και αρκετές καφετέριες κατά μήκος της παραλίας.

Μαύρα Βόλια

Παραλία Μαύρα Βόλια

Η γνωστότερη ίσως παραλία της Χίου που διαθέτει -όπως μαρτυρά και το όνομά της- εντυπωσιακά ολόμαυρα βότσαλα. Τοπίο ηφαιστειογενές και μαγευτικό, με απότομα ψηλά βουνά να περιβάλλουν τους τρεις διαδοχικούς κόλπους που απαρτίζουν τα “Μαύρα Βόλια”. Νερά βαθιά και σκουρόχρωμα λόγω του χρώματος που έχουν τα βότσαλα στον πυθμένα. Στο λιμανάκι θα βρείτε ενοικιαζόμενα δωμάτια, ταβέρνες και καταστήματα ενώ σε κοντινή απόσταση βρίσκεται και ο αρχαιολογικός χώρος του Εμπορειού με ευρήματα από τον 6ο και 7ο αιώνα π.Χ.

Λιθί

Παραλία Λιθί

Μεγάλη παραλία με ψιλή άμμο και ρηχά, πεντακάθαρα νερά. Πρόκειται για το ήσυχο, φυσικό λιμανάκι του ομώνυμου οικισμού, όπου δένουν τα αλιευτικά καΐκια τους οι φημισμένοι ψαράδες της περιοχής. Ο οικισμός του Λιθιού είναι αμφιθεατρικά χτισμένος, μέσα στα πεύκα και διαθέτει πολλές ταβέρνες και ουζερί. Στα ατού, το υπέροχο ηλιοβασίλεμα!

Αγία Φωτιά

Η εκκλησία της Αγίας Φωτεινής -Αγία Φωτιά για τους ντόπιους- έδωσε το όνομά της σε αυτήν εδώ την παραλία και τον ομώνυμο οικισμό. Πεντακάθαρα νερά, βότσαλα, νεανικός παλμός, κοσμικός και τουριστικός χαρακτήρας. Ταβέρνες, καφετέριες και καταστήματα συμπληρώνουν την εικόνα στο πιο αγαπημένο στέκι των νέων.

Καρφάς

Το απόλυτο τουριστικό κέντρο του νησιού βρίσκεται ακριβώς εδώ και σε απόσταση μόλις 5 χλμ. από την πόλη της Χίου. Μεγάλη χρυσαφένια αμμουδιά με ρηχά και ζεστά νερά. Πλήρως οργανωμένη παραλία με ξαπλώστρες, ομπρέλες, Σχολή Καταδύσεων και δυνατότητα για θαλάσσια σπορ. Πολυτελείς ξενοδοχειακές μονάδες, ενοικιαζόμενα δωμάτια, καφετέριες και έντονη νυχτερινή ζωή. Πολυκοσμία, βαβούρα και φασαρία είναι η άλλη όψη του νομίσματος!

Παραλία Παπάλια

Παραλία Καρίντα

Κολπίσκος στην Καρίντα

Σιδηρούντας

Για πιο ήσυχες καταστάσεις, προτιμήστε τις λιγότερο γνωστές παραλίες ή ανακαλύψτε τους μικρούς κολπίσκους που κρύβονται στον Νότο της Χίου. Επισκεφθείτε τις δύο παραλίες των Νενήτων (τα Γρίδια και τη Βοκαριά), την Καρίντα, τον Σιδηρούντα, τα Παπάλια και την Αγία Μαρκέλλα.

Πολιτιστικά δρώμενα

Το Πάσχα είναι μια εξίσου ωραία περίοδος για να επισκεφθεί κανείς τη Χίο. Ένα από τα διασημότερα έθιμα του Πάσχα είναι ο ρουκετοπόλεμος του Βροντάδου. Ο Βροντάδος βρίσκεται στο Βόρειο τμήμα του νησιού και είναι η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Χίου. Εδώ κατοικούν πολλοί ναύτες και καπετάνιοι και κάθε Πάσχα αναβιώνουν ένα έθιμο που έχει τις ρίζες του στην Τουρκοκρατία. Το βράδυ της Ανάστασης, οι κάτοικοι συγκεντρώνονται στις δύο μεγαλύτερες ενορίες της πόλης, του Αγίου Μάρκου και της Παναγίας της Ερυθιανής και επιδίδονται σε μια απίστευτη “ανταλλαγή πυρών” εκτοξεύοντας χιλιάδες χειροποίητα βεγγαλικά προς την αυλή της αντίπαλης εκκλησίας. Την ίδια ώρα στα Μεστά, οι νέοι παίρνουν το φως από τον ιερέα και αφού ανάψουν τον μεγάλο φανό στην κεντρική πλατεία, καίνε το ομοίωμα του Ιούδα.

Η κεντρική πλατεία των Μεστών

Διαμονή

Η Χίος είναι ένα αρκετά μεγάλο νησί και προσφέρει αρκετές επιλογές για διαμονή, για όλα τα βαλάντια και για όλα τα γούστα: από τις μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες της πρωτεύουσας και του Καρφά μέχρι τα αγροτουριστικά καταλύματα και τα ενοικιαζόμενα δωμάτια σε ειδυλλιακά και ήσυχα χωριά, όπως τα Αυγώνυμα. Η αλήθεια είναι πως δεν έχω να προτείνω κάποιο συγκεκριμένο κατάλυμα μιας και κατά την παραμονή μου στο νησί, φιλοξενήθηκα σε φιλικό σπίτι στο χωριό Κοινή. Η Κοινή ανήκει στα 24 χωριά της Νότιας Χίου που απαρτίζουν τα Μαστιχοχώρια και βρίσκεται κοντά στην Καλαμωτή και τα Νένητα. Δεν υπήρξε ποτέ μεγάλο χωριό, οι κάτοικοί της μόλις και μετά βίας έφταναν τους 300 ενώ στον καταστροφικό σεισμό του 1881 σκοτώθηκαν οι μισοί και το χωριό καταστράφηκε σχεδόν ολοσχερώς. Ο κάτοικος της Κοινής ονομάζεται στο τοπικό γλωσσικό ιδίωμα “Κοινούσης”, όπως ο Χιώτης τραγουδιστής Γιώργος Κοινούσης που κατάγεται από εδώ. Η βόλτα στα δρομάκια του χωριού αποδείχτηκε μια άκρως ενδιαφέρουσα εμπειρία για μένα. Τα παλιά, ερειπωμένα σπίτια, τα χαλάσματα των αλλοτινών εποχών, οι γνήσιοι άνθρωποι που ζουν και δίνουν με τη σειρά τους ζωή σε τούτον εδώ τον ξεχασμένο τόπο, μίλησαν στην καρδιά μου με τρόπο μοναδικό και ανεπανάληπτο... Εδώ δεν υπάρχουν ούτε ξενοδοχεία, ούτε εστιατόρια. Εδώ ο τουρισμός δεν έχει φτάσει ακόμα. Εδώ χτυπά η αληθινή καρδιά της Χίου και αισθάνομαι τυχερή που την άκουσα...

Κουζίνα

Φρέσκα ψάρια και θαλασσινά πρωταγωνιστούν στη νησιώτικη κουζίνα της Χίου και τα συνοδεύουμε με ούζο, κρασί από τα Μεστά και σούμα. Η σούμα είναι ένα τοπικό ποτό που παράγεται από την απόσταξη σύκων και σταφυλιών. Έχει ιδιαίτερη γεύση και συνιστάται μόνο σε... γερούς πότες! Για ποιοτική κουζίνα με πιάτα που μυρίζουν θάλασσα, επισκεφθείτε την ψαροταβέρνα “Βοκαριά” (παραλία Βοκαριάς, Νένητα) και δοκιμάστε οπωσδήποτε τηγανητή αθερίνα με κρεμμυδάκι (βλ. τη συνταγή, εδώ). Μην παραλείψετε επίσης να περάσετε από τα ουζερί στο Λιθί. Αποτελούν την απόλυτη πρόταση όλων των ντόπιων, οι οποίοι είναι από τους πρώτους που σπεύδουν στην περιοχή για να απολαύσουν το μπάνιο τους στην παραλία του Λιθίου και έπειτα το γεύμα τους σε κάποια από τις ψαροταβέρνες. Αν αποζητάτε ωστόσο κάτι πιο ιδιαίτερο, ένα γεύμα που θα μπορούσε να αποτελέσει εμπειρία ζωής έξω από τα συνηθισμένα, η πρόταση είναι μία: “Argentikon”! Το βραβευμένο εστιατόριο του ξενοδοχείου “Argentikon Luxury Suites” στον Κάμπο υπόσχεται πιάτα υψηλής γαστρονομίας και αισθητικής και βραδιές παραμυθένιες στους κήπους του κτήματος κάτω από τον έναστρο ουρανό. Το προσωπικό, φορώντας επίσημη στολή, μας υποδέχεται στους χώρους του γενοβέζικου αρχοντικού του 14ου αιώνα και μας καλεί σε ένα γοητευτικό ταξίδι στο χρόνο. Περιποιημένοι κήποι Λιγουριανού τύπου, βοτσαλωτά μονοπάτια, κρήνες και λιμνούλες με νούφαρα αποτελούν το διάκοσμο για ένα γεύμα που μας μένει σίγουρα αξέχαστο. (Για περισσότερες λεπτομέρειες, δείτε το σχετικό μου άρθρο, εδώ) 

Διασκέδαση

Καφέ "Μεσαίωνας"

Ξεκινάμε τη μέρα μας από την πόλη της Χίου με ένα γενναίο πιάτο λουκουμάδες και αχνιστή μπουγάτσα, συνεχίζουμε με μια δροσερή γρανίτα στο “Καφέ Μεσαίωνας” στην γραφική κεντρική πλατεία των Μεστών για να ξαποστάσουμε από το περπάτημα της μέρας και κλείνουμε τη βραδιά μας με ένα ποτό στο “Καφεκούτι”, το πολύ ιδιαίτερο lounge cafe του Βροντάδου που προσφέρει εκπληκτική πανοραμική θέα στη θάλασσα και την πόλη της Χίου.

"Καφέ Μεσαίωνας", Μεστά

Αγορές

Η Χίος διαθέτει πολλά και ενδιαφέροντα καταστήματα για να πραγματοποιήσουμε τις αγορές μας, από είδη ρουχισμού μέχρι δωράκια και διακοσμητικά. Στα Αρμόλια βρίσκουμε πανέμορφα κεραμικά και οικιακά σκεύη από πηλό ενώ στην πόλη της Χίου ανακάλυψα ένα μαγαζάκι με υπέροχα, ασυνήθιστα διακοσμητικά και εικόνες, από όπου αγόρασα μια εικόνα της Αγίας Μαρκέλλας ζωγραφισμένη πάνω σε πέτρα.