Σκαρφαλωμένο στο
όρος Άγκιστρο και σε υψόμετρο 1.339 μ., το θρυλικό Οχυρό Ρούπελ ατενίζει από
ψηλά ολόκληρο τον κάμπο και το μεγαλύτερο μέρος των ελληνοβουλγαρικών συνόρων. Ανεβαίνοντας
εδώ, το βλέμμα μας πλανάται ελεύθερα και ευχαριστιέται να βλέπει τις κατάφυτες
πλαγιές και την ομορφιά της φύσης. Σήμερα είναι μια ειρηνική και γαλήνια
περιοχή, δεν ήταν όμως πάντα έτσι… Τούτα τα χώματα έχουν ποτιστεί με αίμα και
τούτες οι πλαγιές έχουν αντηχήσει από κραυγές ηρωικές. Οι άλλοτε
μπαρουτιασμένες πλαγιές και οι υπόγειες δαιδαλώδεις στοές του Οχυρού μάς
σιγοψιθυρίζουν τη δική τους ιστορία που συγκινεί ακόμα και τον πιο σκληρό
ταξιδιώτη…
 |
| Στους λόφους στα αριστερά βρίσκονταν τα υπόλοιπα Οχυρά της "Γραμμής Μεταξά". Στον κάμπο διακρίνεται και ο ποταμός Στρυμόνας |
 |
| Αναπαράσταση ιατρείου εντός των στοών |
Νομός Σερρών,
Αύγουστος… Λίγα μόλις χιλιόμετρα από τα ελληνοβουλγαρικά σύνορα βρίσκεται το
όρος Άγκιστρο. Η πρόσβαση μέχρι εδώ είναι εύκολη και γρήγορη, μέσω ενός
τμήματος της Εγνατίας που ενώνει τη Θεσσαλονίκη με το τελωνείο του Προμαχώνα.
Τελικός προορισμός μας είναι το περίφημο Οχυρό Ρούπελ, το μεγαλύτερο από τα 21
Οχυρά της λεγόμενης «Γραμμής Μεταξά», το οποίο δεσπόζει στο στρατηγικό πέρασμα
των στενών του ποταμού Στρυμόνα. Η είσοδος είναι ελεύθερη, παρόλα αυτά θα
πρέπει να αφήσουμε στην πύλη μια ταυτότητα, την οποία θα πάρουμε πίσω κατά την
αποχώρηση, καθώς πρόκειται για φυλασσόμενη στρατιωτική περιοχή. Φτάνουμε λίγα
λεπτά πριν ξεκινήσει η τελευταία ξενάγηση της ημέρας και ο σκοπός στην πύλη
ενημερώνει τον ξεναγό να καθυστερήσει την έναρξη της ξενάγησης μέχρι να
ανέβουμε. Από εκείνο το σημείο μέχρι την κορυφή του λόφου είναι μερικά λεπτά
απόσταση. Ο δρόμος είναι ασφαλτοστρωμένος σε όλο του το μήκος και στο τέλος του
υπάρχει οργανωμένος χώρος στάθμευσης.
 |
| Ο χώρος στάθμευσης και το αναψυκτήριο |
Η επίσκεψη περιλαμβάνει τρία μέρη: πρώτα
ανεβαίνουμε στον λόφο του Προφήτη Ηλία όπου βρίσκεται το παρατηρητήριο προς τα
ελληνοβουλγαρικά σύνορα και ένα λιτό Ηρώο με τα ονόματα των πεσόντων στη
φημισμένη «Μάχη των Οχυρών», στη δεύτερη φάση περνάμε στο υπόγειο κομμάτι που
περιλαμβάνει την κεντρική στοά η οποία στέγαζε το Σταθμό Διοικήσεως κατά τον Β’
Παγκόσμιο Πόλεμο και στο τέλος, κατεβαίνοντας πάλι προς την πύλη, κάνουμε μια
στάση στο Στρατιωτικό Μουσείο. Σε κάθε σημείο μας υποδέχεται διαφορετικός
ξεναγός. Πρόκειται για καταρτισμένο στρατιωτικό προσωπικό που πραγματοποιεί
καθημερινές οργανωμένες ξεναγήσεις ανά 45 λεπτά και στην ουσία απαρτίζεται από
φαντάρους που υπηρετούν τη θητεία τους στο 567 Τάγμα Πεζικού με έδρα το
Σιδηρόκαστρο.
 |
| Το Ρούπελ είναι στρατιωτική περιοχή και την ευθύνη του έχει το 567 Τάγμα Πεζικού |
Λίγα λόγια για την Ιστορία…
Καθίσαμε στο
υπόστεγο κάτω από το παρατηρητήριο, στο ψηλότερο σημείο του λόφου και ενώ το
βλέμμα μας έφτανε μέχρι τα βουλγαρικά εδάφη, ο πρώτος ξεναγός μας ανέλαβε να
μας ενημερώσει σχετικά με τα γεγονότα που έλαβαν χώρα κατά την περίφημη «Μάχη
των Οχυρών»…
 |
| Στον βάθος τα πρώτα χωριά της Βουλγαρίας |
 |
| Η κεντρική στοά |
Η «Γραμμή Μεταξά»
κατά μήκος των συνόρων αποτελούταν από συνολικά 21 αμυντικά συγκροτήματα, τα
γνωστά σε όλους μας ως «Οχυρά». Το Ρούπελ δεν είναι το μοναδικό επισκέψιμο
Οχυρό, είναι όμως το γνωστότερο, το μεγαλύτερο, το καλύτερα διατηρημένο και το
πιο εύκολα προσβάσιμο. Το μήκος των υπόγειων στοών του αγγίζει τα 4.251 μ.,
ωστόσο για το κοινό είναι ανοιχτό μόνο ένα μέρος τους. Η 10η
Απριλίου του 1941 είναι μια ημερομηνία-σταθμός στην ιστορία του Ρούπελ καθώς
είναι η μέρα της παράδοσης του Οχυρού στον Γερμανό κατακτητή. Είχε προηγηθεί
τριήμερη πολεμική αναμέτρηση κατά την οποία οι Γερμανοί έπλητταν το Οχυρό
λυσσαλέα και από στεριάς και από αέρος ενώ οι Έλληνες υπερασπιστές του
αντιστέκονταν σθεναρά. Στο Ρούπελ υπήρχαν λίγοι αξιωματικοί και οπλίτες, τη
στιγμή που οι αντίπαλοι υπερείχαν κατά πολύ αριθμητικά. Επίσης, γύρω από το
Οχυρό υπήρχαν μόλις 8 πυροβόλα, μοιρασμένα στις πυροβολαρχίες του Λοχαγού
Κοζώνη και του Λοχαγού Κυριακίδη, τα οποία βρίσκονταν σε κρυμμένες τοποθεσίες.
Την ίδια στιγμή, οι Γερμανοί ήταν πάνοπλοι με πολύ περισσότερο και καλύτερο
τεχνολογικά εξοπλισμό.
 |
| Προτομή του Γεωργίου Δουράτσου |
Την τέταρτη μέρα των βομβαρδισμών και ενώ παράλληλα η
Θεσσαλονίκη είχε ήδη καταληφθεί από τις ναζιστικές ορδές που είχαν καταφέρει να σπάσουν την άμυνα και να εισέλθουν στη χώρα από άλλο πέρασμα, απεσταλμένοι του διοικητή των γερμανικών δυνάμεων, κρατώντας λευκές σημαίες, απαίτησαν από τον επικεφαλής των ελληνικών δυνάμεων του Ρούπελ, τον
αντισυνταγματάρχη Γεώργιο Δουράτσο, την παράδοση του Οχυρού, για να λάβουν την
ηρωική απάντηση: «... τα Οχυρά παραδίδονται μόνο όταν κυριευθούν από τον εχθρό. Τέτοιες διαταγές περί ανακωχής στερούμαστε από τις ιεραρχικά προϊστάμενες αρχές μας. Διαταγές λαμβάνουμε και εκτελούμε, μόνο εκείνες που προέρχονται από τις προϊστάμενες αρχές μας. Ο αγώνας θα συνεχιστεί. Οποιαδήποτε απόπειρα προσεγγίσεως του Οχυρού θα συντριβεί». Η ιστορική του
φράση είναι σήμερα γραμμένη στην είσοδο της στοάς, θυμίζοντάς μας το μέγεθος
του ηρωισμού των Ελλήνων, παρά τον άνισο και απελπισμένο αγώνα τους. Μην
πιστεύοντας λοιπόν τον Γερμανό διοικητή, συνέχισε να αγωνίζεται ενώ η χώρα είχε
ήδη πέσει στα χέρια των κατακτητών και χρειάστηκε να επικοινωνήσει με
Θεσσαλονίκη ώστε να πληροφορηθεί επίσημα την κατάληψη της πόλης και τη
συνθηκολόγηση της Ελλάδας με τους Γερμανούς. Έτσι, αναγκάστηκε να παραδώσει τα
Οχυρά, αξιώνοντας όμως ότι κανένας Γερμανός δεν θα ανέβαινε στο Οχυρό έως ότου
και οι τελευταίοι Έλληνες αποχωρήσουν, ενώ ταυτόχρονα ζήτησε η παράδοση να
γίνει στους Βούλγαρους και όχι στους Γερμανούς.
 |
| Εκκλησάκι μέσα στο Οχυρό |
Φωτογραφικά ντοκουμέντα από την
εκκένωση των Οχυρών δείχνουν τους Έλληνες πολεμιστές να αποχωρούν με το
χαμόγελο στα χείλη, όπως δεν είχε ξαναγίνει ποτέ στην Ιστορία και αυτό γιατί
είχαν επίγνωση ότι, χάρη στον ηρωισμό και την αυτοθυσία τους, τα Οχυρά δεν
καταλήφθηκαν ποτέ! Οι Γερμανοί δεν πρωτομπήκαν στη χώρα από το Ρούπελ αλλά από
άλλο σημείο και αν η χώρα δεν είχε συνθηκολογήσει, οι ίδιοι θα συνέχιζαν να
πολεμούν μέχρι την τελευταία ρανίδα του αίματός τους. Δεν έφευγαν λοιπόν ως
ηττημένοι από το ύψωμα γιατί επί της ουσίας ποτέ δεν νικήθηκαν! Επιπλέον,
μπορεί όλα να τελείωσαν με την τελική επικράτηση των Γερμανών, όμως οι δικές
τους απώλειες ήταν σχεδόν διπλάσιες από αυτές των Ελλήνων. Ο Γερμανός
Συνταγματάρχης που παρέλαβε στη συνέχεια το Οχυρό, έδωσε συγχαρητήρια στον
Έλληνα διοικητή και εξέφρασε το θαυμασμό και την εκτίμησή του για την αντίσταση
και τον ηρωισμό των Ελλήνων στρατιωτών. Τόνισε μάλιστα ότι αποτελούσε τιμή και
υπερηφάνεια για τους Γερμανούς το ότι είχαν έναν τόσο ηρωικό αντίπαλο ενώ έξω
από το Οχυρό βρισκόταν παραταγμένο ένα τμήμα του γερμανικού στρατού που απέδωσε
τιμές στους αποχωρήσαντες στρατιώτες. Όταν οι Γερμανοί μπήκαν στο Ρούπελ,
βρήκαν γραμμένη με κιμωλία πάνω σε έναν τοίχο τη φράση: «Στις Θερμοπύλες
σκοτώθηκαν οι 300, εδώ θα πέσουν οι 80», όσοι ήταν δηλαδή οι οπλίτες που
επάνδρωναν τον συγκεκριμένο τομέα…
 |
| Ο Λόφος του Προφήτη Ηλία με το Ηρώο και τα πυροβόλα |
Οι Έλληνες
αξιωματικοί και στρατιώτες που επέζησαν, συνέχισαν πεζοί για το Σιδηρόκαστρο
και τις Σέρρες. Κάποιοι άλλοι όμως ήρωες επέλεξαν οι ίδιοι τη μοίρα τους και
συνέχισαν μέχρι το τέλος να μάχονται. Πρόκειται για την ιστορία του Λοχαγού
Αλέξανδρου Κυριακίδη και των στρατιωτών του που προτίμησαν να θυσιαστούν παρά
να παραδοθούν. Ο Λοχαγός Κυριακίδης αρνήθηκε να προχωρήσει σε παύση των βολών
του πυροβολικού του, με αποτέλεσμα να γίνει στόχος των γερμανικών στούκας και
να βρει τραγικό θάνατο μαζί με τους άντρες του μέσα στο καταφύγιο της
πυροβολαρχίας. Μάλιστα τα οστά τους, μαζί με τα προσωπικά τους αντικείμενα,
βρέθηκαν μέσα στο όρυγμα μόλις το 2001, εξήντα ολόκληρα χρόνια μετά την
αυτοθυσία τους το 1941!
 |
| Το πυροβόλο του Αλέξανδρου Κυριακίδη |
Ο Λόφος του Προφήτη Ηλία, οι υπόγειες στοές και το
Στρατιωτικό Μουσείο…
Αφήσαμε πίσω μας
το παρατηρητήριο και κατεβαίνοντας το λόφο, σταθήκαμε για λίγο μπροστά στο
μαρμάρινο μνημείο των πεσόντων στρατιωτών, αξιωματικών και υπαξιωματικών που
θυσίασαν τη ζωή τους για το καλό της πατρίδας.
 |
| Το μαρμάρινο μνημείο Πεσόντων |
Μπαίνοντας στον προθάλαμο των
υπόγειων στοών παρατηρήσαμε τα λιγοστά προσωπικά αντικείμενα στρατιωτών
–Ελλήνων αλλά και Γερμανών- που βρέθηκαν στον τόπο των μαχών καθώς και μια
ελληνική σημαία με τη βασιλική κορώνα επάνω της. Στους τοίχους κρέμονται κάδρα
με τις φωτογραφίες όλων των προσώπων που διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στα
γεγονότα εκείνων των ημερών, από αξιωματικούς μέχρι τον ίδιο τον Ιωάννη Μεταξά,
οι οποίες συνοδεύονται από λίγα λόγια για την τύχη που τους επεφύλασσε η μοίρα.
Άλλες φωτογραφίες απεικονίζουν τους Έλληνες στρατιώτες την ώρα που αποχωρούν
από το Οχυρό χαμογελώντας γιατί δεν ηττήθηκαν ποτέ. Από ένα άνοιγμα ψηλά στον
τοίχο στο βάθος ξεπροβάλλει ένα πολυβόλο. Αυτό θα ήταν η τελευταία προσπάθεια
άμυνας των Ελλήνων σε περίπτωση που κάποιος Γερμανός επιχειρούσε να εισέλθει
στη στοά.
 |
| Στους τοίχους οι φωτογραφίες προσώπων που έπαιξαν κομβικό ρόλο στα γεγονότα του Ρούπελ |
 |
| Φωτογραφικό ντοκουμέντο από την αποχώρηση των Ελλήνων από το Οχυρό |
 |
| Η πόρτα του Θωρηκτού Κιλκίς ή Λήμνος |
Επίσης στον τοίχο διαβάζουμε τη φράση του διοικητή Δουράτσου «Τα
Οχυρά δεν παραδίδονται. Καταλαμβάνονται» ενώ στην άκρη βρίσκεται ακουμπισμένη η
πόρτα του Θωρηκτού Κιλκίς ή του Λήμνος, που είχε λάβει μέρος στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο,
στις επιχειρήσεις της Κριμαίας το 1919 αλλά και στα γεγονότα της Μικρασιατικής
Καταστροφής. Η πόρτα αυτή χρησιμοποιήθηκε στην κατασκευή των οχυρών μετά τον παροπλισμό των θωρηκτών το 1931 και βρέθηκε πολύ αργότερα στην αποθήκη ενός χωρικού στη... Βουλγαρία. Η είσοδός μας στη στοά ήταν αρχικά μια
ευχάριστη εμπειρία καθώς εκεί επικρατούσε απίστευτη δροσιά, κάτι που είχαμε
ανάγκη καταμεσής του καλοκαιρινού καύσωνα! Η περιήγηση ωστόσο στη στοά (η οποία
κατά τα άλλα αποτελεί άριστο δείγμα μηχανικής και άρτιας οργάνωσης,
εφευρετικότητας και προνοητικότητας) μας προκάλεσε συγκίνηση, λες και οι φωνές
των μαχητών αντηχούν ακόμη εδώ. Δυστυχώς, η πρόσβαση στα πυροβολεία είναι πλέον
απαγορευμένη για λόγους ασφαλείας καθώς οι σκάλες που οδηγούν σε αυτά δεν
βρίσκονται σε καλή κατάσταση.
Δείτε φωτογραφίες από το χώρο των στοών:
 |
| Οχυρό, εξωτερικά |
 |
| Οπλισμός και προσωπικά αντικείμενα Ελλήνων στρατιωτών |
 |
| Οπλισμός και προσωπικά αντικείμενα Γερμανών στρατιωτών |
 |
| Υπόγεια στοά |
Τελευταίος σταθμός της ξενάγησής μας ήταν η
επίσκεψη στους λιτούς χώρους του Μουσείου. Στην κεντρική αίθουσα συναντήσαμε ένα
διόραμα τομής των στοών του Ρούπελ σε κλίμακα ενώ στους τοίχους ήταν αναρτημένες φράσεις σπουδαίων προσωπικοτήτων (όπως ο Τσώρτσιλ) αλλά και των διεθνών
μέσων ενημέρωσης της εποχής σχετικά με τον αγώνα και τον ηρωισμό των Ελλήνων.
 |
| Το Μουσείο του Ρούπελ |
 |
| Η κεντρική αίθουσα με το διόραμα των στοών του Οχυρού |
Στη δεύτερη αίθουσα εκτίθενται δείγματα ατομικού οπλισμού της εποχής
(περίστροφα, πιστόλια, τουφέκια, αραβίδες και αυτόματα όπλα) τόσο των Ελλήνων
όσο και των Γερμανών στρατιωτών και έχουμε τη δυνατότητα να συγκρίνουμε πόσο
εμφανώς πιο προηγμένης τεχνολογίας ήταν ο εξοπλισμός που είχαν στη διάθεσή τους
οι Γερμανοί σε σχέση με τους Έλληνες. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το κατεστραμμένο
πυροβόλο που βρέθηκε το 2000 αλλά και το ένα από τα δύο αντιαρματικά πυροβόλα SCODA που διέθετε η
φρουρά του Οχυρού. Ανάμεσα στα εκθέματα βλέπουμε επίσης σημαίες, φωτογραφίες,
στολές των Αξιωματικών αλλά και παράσημα – μετάλλια που τους απονεμήθηκαν για
την προσφορά τους στη Μάχη των Οχυρών.
 |
| Η δεύτερη αίθουσα του μουσείου |
Σε μία τρίτη, ειδικά διαμορφωμένη
αίθουσα γίνεται προβολή οπτικοακουστικού υλικού για την εν λόγω μάχη, αλλά
δυστυχώς φτάσαμε πολύ αργά και οι προβολές είχαν τελειώσει για εκείνη τη μέρα.
Παρόλα αυτά, μια επίσκεψη στο Ρούπελ αποτελεί ιδιαίτερη εμπειρία καθώς αποτελεί
ένα ζωντανό μνημείο της νεότερης ελληνικής Ιστορίας αλλά και ένα διαχρονικό
σύμβολο των πανανθρώπινων αξιών.
- Ώρες Λειτουργίας: Καθημερινά 09:00 – 13:00
- Είσοδος: Ελεύθερη
- Πηγή πληροφοριών
άρθρου: www.roupel.gr
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου