Στα κοσμοπολίτικα και εναλλακτικά... Κουφονήσια!

Μια σειρά από μικρά νησάκια διάσπαρτα στο πέλαγος, κάπου δυτικά της Αμοργού και νοτιοανατολικά της Νάξου… Αυτά είναι τα περίφημα Κουφονήσια, που επί σειρά ετών αποτελούσαν πόλο έλξης των εναλλακτικών ενώ τα τελευταία χρόνια, δειλά αλλά σταθερά, κατακτούν τις καρδιές παντός είδους ταξιδιωτών! Όταν πριν μερικά χρόνια έλεγα στους φίλους ότι είχα πεταχτεί στο Άνω Κουφονήσι από την Αμοργό που παραθέριζα, με κοιτούσαν με απορία. Σχεδόν κανείς δεν το γνώριζε και φυσικά κανείς δεν είχε πάει! Φέτος, αντίθετα, παίζει να άκουσα από καμιά δεκαριά διαφορετικά άτομα ότι έκαναν ένα πέρασμα από το νησί. Κάποιοι μάλιστα το αποκάλεσαν και «Μύκονο των εναλλακτικών»! Αργήσατε, μου ήρθε να τους πω… Αργήσατε αλλά τελικά βρήκατε το δρόμο και επιτέλους ανακαλύψατε όλη αυτή την παραδεισένια ομορφιά που χωρά μέσα σε αυτές τις τόσο δα μικρούλες κουκκίδες του χάρτη, τις σχεδόν ξεχασμένες από Θεό κι ανθρώπους…      

Αύγουστος, θυμάμαι, ήταν και είχε μελτέμια! Αρκετά -αν και όχι πολλά- τα μποφόρ στο Αιγαίο και ο θρυλικός «Σκοπελίτης» είδε κι έπαθε να δέσει στο λιμάνι της Αμοργού. Θα δεινοπαθήσουμε, είπε ένας επιβάτης και πλακώθηκε στις δραμαμίνες. Άλλος να κρατιέται σφιχτά από την κουπαστή και άλλος να παραπατάει από το πολύ το κούνημα του καραβιού σαν μεθύστακας… Στα μισά της διαδρομής έπιασα κουβέντα με ένα ζευγάρι. Είχαν μείνει 2-3 μέρες στη Δονούσα, είχαν δει τα πάντα από δυο φορές και είχαν βαρεθεί τη ζωή τους. Μπήκαν στο πρώτο πλοίο που πέρασε απ’ το λιμάνι και τράβηξαν πλώρη για Κουφονήσια, μονοήμερη εκδρομούλα. Η απόσταση άλλωστε που χωρίζει τις Μικρές Κυκλάδες είναι πολύ μικρή!

Οι θαλασσοσπηλιές πίσω από το Πορί

Τα Κουφονήσια, όπως προείπαμε, είναι ένα σύμπλεγμα από νησάκια που διοικητικά ανήκουν στο Δήμο Νάξου και Μικρών Κυκλάδων. Τα σημαντικότερα είναι δύο: το Άνω και το Κάτω Κουφονήσι. Κοντά σε αυτά έρχεται να προστεθεί επίσης η Κέρος (που -αν και μεγαλύτερη σε έκταση από όλα- είναι ακατοίκητη) καθώς και εννιά ακόμα μικρότερες νησίδες. Το μοναδικό απ’ όλα που κατοικείται ως τις μέρες μας είναι το Άνω Κουφονήσι. Το όνομά τους πιθανόν το πήραν λόγω των πολλών «κούφιων» σημείων που κρύβουν, κάτι που γίνεται άμεσα αντιληπτό αν κοιτάξει κανείς τους γκρεμούς στην πίσω πλευρά της παραλίας Πορί. Απότομοι γκρεμοί κρύβουν σπηλιές που είναι δύσκολο να τις δει κανείς από μακριά γι’ αυτό και συχνά χρησιμοποιήθηκαν ως καταφύγιο για πειρατικά πλοία. Τα αρχαιολογικά ευρήματα αποδεικνύουν ότι τα Κουφονήσια κατοικούνταν ήδη από την Προϊστορική εποχή! Οι σχετικές ανασκαφές που έγιναν, έφεραν στο φως σημαντικά ευρήματα του Κυκλαδικού πολιτισμού, μερικούς ιδιόρρυθμους θαλαμοειδείς τάφους αλλά και αντικείμενα των ελληνιστικών και ρωμαϊκών χρόνων. Τα Κουφονήσια, στη διάρκεια της Ιστορίας, γνώρισαν την κατάκτηση των Ενετών και αργότερα των Τούρκων και περιήλθαν στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος το 1830 μαζί με τις υπόλοιπες Κυκλάδες.     

Η Κέρος…   

Η Κέρος

Το ακατοίκητο σήμερα νησί της Κέρου, απ’ ότι φαίνεται δεν ήταν πάντα ακατοίκητο! Τα ευρήματα που έχουν έλθει στο φως χρονολογούνται από την εποχή του Κυκλαδικού πολιτισμού. Πρόκειται κυρίως για κυκλαδικά ειδώλια, που οδήγησαν τους ερευνητές στην υπόθεση ότι το νησί κατά την αρχαιότητα αποτελούσε λατρευτικό τόπο, όπως και η Δήλος. Έχει έκταση περί τα 15 τ.χλμ., γεγονός που την καθιστά το μεγαλύτερο από όλα τα Κουφονήσια, ωστόσο το ορεινό και άγονο έδαφός της σε συνδυασμό με την έλλειψη πηγών πόσιμου νερού και τη δύσκολη πρόσβαση, φαίνεται να είναι οι πιθανότεροι λόγοι εγκατάλειψης της νήσου. Στην αρχαιότητα υπήρξε μέλος της Αθηναϊκής Συμμαχίας, κατά το Μεσαίωνα υπήρξε ορμητήριο πειρατών, στα νεότερα χρόνια πέρασε στη δικαιοδοσία της Ιεράς Μονής Παναγίας Χοζοβιώτισσας της Αμοργού ενώ κατέληξε να γίνει βοσκοτόπι για τα ζωντανά των βοσκών των γύρω νησιών. Μέρος των ευρημάτων του πολιτιστικού πλούτου της Κέρου φυλάσσεται στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, τα δύο σπουδαιότερα ευρήματα (δηλαδή τα ειδώλια του Αρπιστή και του Αυλητή) φιλοξενούνται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Αθήνας ενώ άλλα ευρήματα εκτίθενται στο Μουσείο Νάξου.     

Το Κάτω Κουφονήσι…

Παραλία στο Κάτω Κουφονήσι

Έχει έκταση μόλις 4,4 τ.χλμ. και στις μέρες μας είναι και αυτό ακατοίκητο. Παλαιότερα διέμεναν εδώ λίγες οικογένειες, με τον καιρό όμως το εγκατέλειψαν και απέμειναν μονάχα οι λιγοστές κατοικίες που χρησιμοποιούν οι ψαράδες κυρίως κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. Από το 1992 μάλιστα απαγορεύθηκε η δόμηση εδώ καθώς το νησί συμπεριελήφθη μαζί με την Κέρο στη ζώνη απόλυτης προστασίας από το Αρχαιολογικό Συμβούλιο. Τα καλοκαίρια, στο Κάτω Κουφονήσι καταφθάνουν και στήνουν τις σκηνές τους όσοι αγαπούν το ελεύθερο camping. Γι’ αυτό το λόγο εδώ λειτουργεί και μια ταβέρνα, η θρυλική πια ταβέρνα του Γιάννη Βενετσάνου. Το Δεκαπενταύγουστο το σκηνικό αλλάζει… Το νησί γεμίζει με καΐκια που φέρνουν προσκυνητές για το γραφικό εκκλησάκι, που είναι χτισμένο πάνω σε αρχαία ερείπια στο μόλο του Δέτη και είναι αφιερωμένο στην Παναγία. Γίνεται λοιπόν λειτουργία, οι πιστοί προσκυνούν την εικόνα της Παναγίας και ακολουθεί γλέντι στο Πάνω Κουφονήσι. 

Το Άνω Κουφονήσι…

Ο μοναδικός οικισμός του νησιού αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα της παραδοσιακής κυκλαδίτικης αρχιτεκτονικής και είναι χτισμένος στη θέση ενός παλαιού ρωμαϊκού οικισμού. Τα αρχαιολογικά ευρήματα άλλωστε έχουν φέρει στο φως τα θεμέλια παλαιοχριστιανικών βασιλικών, γεγονός που μαρτυρά τη συνεχή ανθρώπινη παρουσία στο νησί. Το Άνω Κουφονήσι είναι λίγο μεγαλύτερο από το Κάτω, έχοντας έκταση 5,7 τ.χλμ. και οι κάτοικοί του ασχολούνται κυρίως με την αλιεία, την εκτροφή αιγοπροβάτων και εσχάτως με τον τουρισμό. Οι δύο εκκλησίες είναι ο Άγιος Νικόλαος και ο Άγιος Γεώργιος και υπάγονται στην Ιερά Μητρόπολη Αμοργού.   

Παραλίες…

Οι επιλογές για μπάνιο είναι περιορισμένες αλλά οι παραλίες που θα συναντήσετε εδώ είναι ιδιαίτερες και αξίζουν πραγματικά! Φτάνοντας στο λιμάνι στο Άνω Κουφονήσι οι επιλογές μας είναι δύο: είτε θα ακολουθήσουμε τον παραλιακό δρόμο είτε το δρόμο που οδηγεί στην ενδοχώρα του νησιού. Προτιμήσαμε το δεύτερο δρόμο για να αποκτήσουμε μια γενικότερη εικόνα του τοπίου το οποίο, αν και όμορφο, είναι βεβαίως άγονο και ξερό, γεμάτο χωράφια και γαϊδουράκια.

Παραλία Πορί

Μετά από μόλις 15 λεπτά περίπου περπάτημα φτάσαμε στην παραλία Πορί. Ό,τι και να πω είναι λίγο! Τα λόγια είναι περιττά καθώς το τοπίο μιλάει από μόνο του! Πρόκειται ίσως για την ομορφότερη παραλία που έχω συναντήσει στην Ελλάδα και ευτυχώς την πέτυχα σχεδόν άδεια, παρόλο που βρέθηκα εκεί στα μέσα του Αυγούστου. Ένας μεγάλος φυσικός κόλπος, καλά προστατευμένος από τους νότιους και δυτικούς ανέμους, κρύβει μια πανέμορφη, σχεδόν εξωτική παραλία με άμμο που θυμίζει πούδρα και με γαλήνια, ρηχά και πεντακάθαρα νερά που μοιάζουν με πισίνα. Δύο καφέ-εστιατόρια λειτουργούν στην περιοχή, έτοιμα να εξυπηρετήσουν τους επισκέπτες. Στην πίσω πλευρά των εστιατορίων, το τοπίο αλλάζει. Απότομοι γκρεμοί κρύβουν ενδιαφέρουσες σπηλιές με παράξενα ονόματα: η σπηλιά του Ξυλομπάτη, το Γάλα και το Μάτι του Διαβόλου. 

Απολαμβάνουμε τις πρώτες μας βουτιές και έπειτα ακολουθούμε τον παραλιακό δρόμο, ανακαλύπτοντας διαδοχικά, τη μία μετά την άλλη, όλες τις πανέμορφες παραλίες του νησιού... 

Η "Πισίνα"

Πρώτη μας στάση στην λεγόμενη Πισίνα, μια κυκλική φυσική «κολυμπήθρα» ανάμεσα στα βράχια, όπου συνηθίζουν να απομονώνονται τα ερωτευμένα ζευγάρια.

Η παραλία που συναντάμε στη συνέχεια έχει το ευφάνταστο όνομα «Ιταλίδα», το οποίο απέκτησε λόγω της Ιταλίδας ιδιοκτήτριας του σπιτιού που βρίσκεται πάνω από την παραλία. Οι ντόπιοι συνήθιζαν να λένε «πάμε για μπάνιο στης Ιταλίδας» με αποτέλεσμα να γίνει γνωστή με αυτό το… «παρατσούκλι»! Η πραγματική ονομασία της παραλίας είναι Πλατιά Πούντα. Αμμώδης, αρκετά δημοφιλής, με πεντακάθαρα γαλαζοπράσινα νερά και πλήρως ανοργάνωτη. Στη μια της άκρη συνηθίζουν να κάνουν γυμνισμό, γι’ αυτό καλό θα είναι να μην την επισκεφθείτε αν έχετε μαζί σας μικρά παιδιά.  
  

Cafe "Φανός"

Σειρά έχει η αμμώδης παραλία Φανός. Είναι προστατευμένη από τους βόρειους και τους δυτικούς ανέμους και διαθέτει το ομώνυμο beach bar «Φανός» και μερικά studios προς ενοικίαση. Πιάνουμε τραπεζάκι στη σκιά, τσιμπάμε γαυράκι τηγανιτό και ξεκινάμε τουρνουά τάβλι με την παρέα. Καθόλου άσχημος τρόπος για να περάσουμε διασκεδαστικά το μεσημέρι μας!     

Η παραλία «Χαροκόπου» είναι επίσης γνωστή και ως «Φοίνικας» λόγω της επωνυμίας του ξενοδοχείου και καφέ-εστιατορίου που βρίσκεται εκεί. Και αυτή η παραλία έχει άμμο και πρασινογάλαζα νερά ενώ απέχει περίπου 1.100 μ. από το χωριό.        

Η παραλία «Χοντρός Κάβος» έχει βοτσαλάκι και βρίσκεται περί τα 850 μ. από το χωριό.

Στο τέλος της διαδρομής μας ανακαλύπτουμε την παραλία «Άμμος». Από το όνομα και μόνο καταλαβαίνει κανείς ότι πρόκειται για μια αμμώδη ακρογιαλιά που βρίσκεται ακριβώς μπροστά από τον μοναδικό οικισμό του νησιού. 

Πριν αποχαιρετήσουμε το Άνω Κουφονήσι, ρίχνουμε μια τελευταία βουτιά στα κρυστάλλινα νερά ενώ παρατηρούμε τις αραγμένες ψαρόβαρκες στο γραφικό λιμανάκι...