Σπήλαιο Αλιστράτης: Εφαρμογή ρομποτικού συστήματος ξενάγησης σε παγκόσμια πρωτοτυπία!

Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, στο φαράγγι του ποταμού Αγγίτη που διασχίζει την περιοχή της Αλιστράτης και συγκεκριμένα στη θέση Πετρωτό εμφανιζόταν η Σφίγγα. Στο ίδιο φαράγγι βρισκόταν η Πύλη του Άδη όπου ο Πλούτωνας οδήγησε την Περσεφόνη, θυγατέρα της θεάς Δήμητρας, όταν την έκλεψε. Στην περιοχή αυτή βρίσκεται και το θαυμάσιο Σπήλαιο Αλιστράτης, το οποίο επισκεφθήκαμε. Το Σπήλαιο απέχει περί τα 50 χλμ. από την πόλη των Σερρών, 25 χλμ. από τη Δράμα και 55 χλμ. από την Καβάλα και θεωρείται ένα από τα μεγαλύτερα και ομορφότερα της Ελλάδος –ίσως και της Ευρώπης!- το οποίο η φύση στόλισε με έναν εντυπωσιακό διάκοσμο από διαφόρων ειδών σχηματισμούς. Βρίσκεται στη θέση Πετρωτό, σε μία έκταση 14.000 στρεμμάτων και απέχει 6 χλμ. από την ομώνυμη Κοινότητα Αλιστράτης και 250 μ. από το σημείο διέλευσης της σιδηροδρομικής γραμμής Σερρών-Δράμας. Σε μικρή απόσταση υπάρχει το φαράγγι του ποταμού Αγγίτη που φιλοξενεί ένα ακόμα σπουδαίο σπήλαιο.  

 

Το ιστορικό πλαίσιο της εξερεύνησης του Σπηλαίου…

 

Ήδη από τις αρχές τις δεκαετίας του ’70, οι ντόπιοι γνώριζαν για την ύπαρξη ενός σπηλαίου που ανοιγόταν στο βάθος ενός βαράθρου. Ορισμένοι τολμηροί μάλιστα, παρασυρμένοι από θρύλους για την ύπαρξη μυθικών θησαυρών στο εσωτερικό του, επεδίωκαν να κατέβουν δεμένοι με σχοινιά και προχωρούσαν για λίγα μέτρα στον υπόγειο λαβύρινθο. Όλα αυτά μέχρι τη στιγμή που ένας καθηγητής αποφάσισε να επισκεφθεί το σπήλαιο με τους μαθητές του. Αντιλαμβανόμενος αμέσως την αξία του, φρόντισε να ενημερώσει την Ελληνική Σπηλαιολογική Εταιρία και κάπως έτσι, το Σεπτέμβριο του 1975, ξεκίνησε η πρώτη αποστολή εξερεύνησης. Ακολούθησε μια επίσκεψη Αυστριακών γεωλόγων του Φυσιογραφικού Μουσείου της Βιέννης, η οποία κατέληξε να συμπεριλάβει το Σπήλαιο Αλιστράτης στα σημαντικότερα της Ευρώπης. Η συστηματική εξερεύνηση και μελέτη ξεκίνησε το Μάιο του 1977 από μια ομάδα ερευνητών με επικεφαλής τον Καθηγητή Νίκο Συμεωνίδη. Η ομάδα βασίστηκε μεν στην πρώτη χαρτογράφηση των Αυστριακών, προχώρησε όμως σε νέα και πιο λεπτομερή χαρτογράφηση ενώ εξερεύνησε και προσέθεσε στη μελέτη επιπλέον τμήματα.  

 

Ξενάγηση στο εσωτερικό του Σπηλαίου…

 

Επισκεφθήκαμε το Σπήλαιο στις αρχές Αυγούστου και η είσοδός μας σε αυτό ήταν μια αληθινή ανάσα δροσιάς μέσα στον καύσωνα. Έξω επικρατούσαν θερμοκρασίες που έφταναν στους 45-47^ο C ενώ μέσα η θερμοκρασία παραμένει σταθερά στους 17-20^ο C σε όλη τη διάρκεια του χρόνου! Ο προθάλαμος του Σπηλαίου είναι μια ευρύχωρη αίθουσα ύψους 8 μ. και από εκεί ξεκινούν διάφορες στοές με μεγάλο ύψος και πλουσιότατο διάκοσμο από σταλακτίτες και σταλαγμίτες. Μόνο ένα μικρό μέρος είναι επισκέψιμο από το κοινό καθώς το Σπήλαιο εκτείνεται σε αμέτρητες στοές και ορόφους που ακόμη δεν έχουν χαρτογραφηθεί. Όσο προχωράμε προς το εσωτερικό, τόσο ο διάκοσμος γίνεται πλουσιότερος και περιλαμβάνει όλο και πιο περίτεχνους φυσικούς σχηματισμούς. Εκτός από τους κλασικούς σταλακτίτες και σταλαγμίτες που συναντάμε στα περισσότερα σπήλαια, εδώ έχουμε τη δυνατότητα να δούμε επίσης κατάλευκους σταλακτίτες σε μορφή παραπετάσματος, σταλακτίτες που λόγω του κόκκινου χρώματός τους έχουν ονομαστεί «φλόγες», «ελικτίτες» που αναπτύσσονται στα τοιχώματα και στις οροφές με ελικοειδή μορφή και τροφοδοτούνται από μικρά ανοίγματα στο πέτρωμα, «ασπίδες» ή «παλέτες» που σχηματίζονται από διαφυγές νερού μέσω ρωγμών, «μαργαριτάρια» που έχουν σφαιρική μορφή και αποτελούν ασβεστολιθικές συνενώσεις, «γκουρ» που είναι μικροφράγματα ανθρακικού ασβεστίου τα οποία δημιουργούνται λόγω των βροχοπτώσεων, «ωοειδείς» σκουρόχρωμες σπηλαιοαποθέσεις που απαντώνται στο δάπεδο του σπηλαίου μέσα σε φυσικές κοιλότητες, «εκκεντρίτες» με πολυποίκιλα σχήματα και τέλος «κουνουπιδοειδείς» σχηματισμούς που ονομάστηκαν έτσι γιατί θυμίζουν το σχήμα του κουνουπιδιού. Σύμφωνα με μελέτες, για να γίνουν 2 χιλιοστά ενός σταλακτίτη χρειάζονται 100 χρόνια ενώ σύμφωνα με τον Αυστριακό Δρ. Ζέεμαν, ο τελευταίος βράχος που έπεσε μέσα στο σπήλαιο ήταν πριν από 700.000 χρόνια! Όπως προανέφερα, οι διακυμάνσεις της θερμοκρασίας στη διάρκεια του χρόνου είναι μικρές και κυμαίνονται γενικά μεταξύ 15 και 20 βαθμών Κελσίου ενώ κάτι αντίστοιχο ισχύει και με την υγρασία, η οποία είναι πολύ υψηλή όλο το έτος (περίπου 95-105%!), λόγω του μειωμένου εξαερισμού και των πολλών βροχοπτώσεων την περίοδο του χειμώνα. Ανεβασμένα είναι επίσης τα επίπεδα διοξειδίου του άνθρακα εντός του σπηλαίου εξαιτίας της υψηλής σταλακτιτικής δραστηριότητας. Μεγάλο βιολογικό ενδιαφέρον παρουσιάζει το οικοσύστημα καθώς το σπήλαιο φιλοξενεί μια αρκετά πλούσια πανίδα. Πρώτα από όλα, αποτελεί «τόπο διαμονής» ενός εντυπωσιακού αριθμού νυχτερίδων ενώ συναντώνται επίσης σημαντικοί πληθυσμοί ψευδοσκορπιών αλλά και αρπακτικά τρωγλόφιλα, κολεόπτερα, μαλάκια και λεπιδόπτερα. Συνολικά 36 είδη μικροοργανισμών έχουν καταμετρηθεί, μεταξύ των οποίων και ένα είδος που δεν έχει βρεθεί πουθενά αλλού παγκοσμίως παρά μόνο στο Σπήλαιο της Αλιστράτης, γι’ αυτό και έχει ονομαστεί Alistratia Beroni. Οι περισσότεροι από τους μικροοργανισμούς αυτούς ζουν στα περιττώματα των νυχτερίδων, που ονομάζονται guano! Αυτός είναι και ο λόγος που οι αρμόδιες αρχές και οι επιστήμονες δεν απομακρύνουν τα κόπρανα από το σπήλαιο, με αποτέλεσμα αυτά να έχουν μετατραπεί με τα χρόνια σε συμπαγείς μαύρους λόφους. Το Σπήλαιο της Αλιστράτης είναι από τα ελάχιστα στον ελλαδικό χώρο που περιέχει τόσο μεγάλες ποσότητες από περιττώματα νυχτερίδων. Οι περισσότερες ποσότητες βρίσκονται στην αίθουσα των guano όπου παρατηρούμε μεγάλους λόφους ιδιαίτερης σημασίας για το οικοσύστημα, οι οποίοι φιλοξενούν πλήθος από κολεόπτερα, διπλόποδα, αράχνες και δίπτερα. Ωστόσο, υπάρχουν επίσης αρκετοί λόφοι που βρίσκονται σε προχωρημένο στάδιο αποσύνθεσης είτε έχουν καταπατηθεί από τους επισκέπτες και δεν μπορούν πια να φιλοξενήσουν πληθυσμούς μικροοργανισμών. Σχετικά με τις νυχτερίδες τώρα, αν φιλοδοξείτε να τις δείτε, μάλλον θα απογοητευτείτε αφού οι περισσότερες δεν ζουν πλέον στην αίθουσα των guano γιατί ενοχλούνται από την υψηλή επισκεψιμότητα από ανθρώπους και έχουν μεταφερθεί στα ενδότερα του σπηλαίου και ειδικά στα σκοτεινά ανεξερεύνητα κομμάτια του. 

 

Βαδίζοντας προς το μέλλον…     

 

Η Περσεφόνη

Από τα τέλη Ιουλίου της φετινής χρονιάς, το Σπήλαιο της Αλιστράτης υποδέχτηκε την έλευση της «Περσεφόνης». Πρόκειται για ένα ρομπότ εξελιγμένης τεχνολογίας που θα παραλαμβάνει τους επισκέπτες από την είσοδο και θα τους ξεναγεί για τα επόμενα 100 μέτρα εντός του σπηλαίου. Είχαμε μάλιστα την τύχη να είμαστε από τους πρώτους που δοκίμασαν την εμπειρία αυτής της ξενάγησης από το μέλλον. Το λογισμικό της «Περσεφόνης» έχει κατασκευαστεί εξ ολοκλήρου από το Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ) και μπορεί να ξεναγήσει σε περισσότερες από 40 γλώσσες αλλά και να απαντήσει σε συγκεκριμένα ερωτήματα των επισκεπτών. Στο γκρουπ με το οποίο μπήκαμε εμείς έτυχε να υπάρχουν γερμανόφωνοι και γαλλόφωνοι επισκέπτες, οπότε η «Περσεφόνη» ρυθμίστηκε από την αρμόδια υπάλληλο να κάνει την ξενάγησή της στα ελληνικά, τα γερμανικά και τα γαλλικά. Η κίνησή της γίνεται σε συγκεκριμένο διάδρομο με μόνο αρνητικό το γεγονός ότι πρέπει να προσέχουμε ώστε να μην πατάμε πάνω στο δρόμο της και κυρίως το ότι κινείται πάρα πολύ αργά. Φυσικά, από κοντά ακολουθεί πάντα η επίσημη ξεναγός του Σπηλαίου ώστε να φροντίζει για τη σωστή λειτουργία της Περσεφόνης αλλά και γιατί αναλαμβάνει εκείνη τη συνέχιση της ξενάγησης μετά τα πρώτα 100 μέτρα που κάνει η Περσεφόνη. Παράλληλα με την ξενάγηση από το ρομπότ, μπορούμε να κατεβάσουμε μια εφαρμογή στο κινητό μας, η οποία μας δίνει τη δυνατότητα να πλησιάσουμε σε ειδικά σημεία ενημέρωσης μέσα στο σπήλαιο και να αντλήσουμε πληροφορίες για όσα βλέπουμε. Έτσι, το Σπήλαιο της Αλιστράτης εισέρχεται σε μια νέα εποχή ψηφιακού μετασχηματισμού και αποτελεί πλέον κοιτίδα καινοτομίας και παγκόσμιας πρωτοτυπίας.

Σιντριβάνι στην Αλιστράτη

- Ώρες λειτουργίας: 09:00 -17:00 όλο το χρόνο, εκτός από Μάιο-Ιούλιο: 09:00 – 18:00, Αύγουστο: 09:00 – 19:00

- Τιμή εισιτηρίου: 8 € (κανονικό), 6 € (για γκρουπ τουριστών), 4 € (μειωμένο για φοιτητές, ανέργους, πολύτεκνους και μαθητές Γυμνασίου-Λυκείου), 3 € (για μαθητές Δημοτικού) 

- Μέγιστος αριθμός επισκεπτών κατά την ξενάγηση: 20 άτομα

- Έξω από το Σπήλαιο λειτουργεί αναψυκτήριο αλλά και μαγαζάκια με σουβενίρ, χειροποίητα κοσμήματα και τοπικά προϊόντα. 

- Στο εσωτερικό του Σπηλαίου απαγορεύονται οι φωτογραφίες και η βιντεοσκόπηση.