Οι ανεμόμυλοι της Πάτμου…

Νωρίς το απόγευμα, με τον ήλιο να βάφει σε χρώμα χρυσαφί το νησί της Πάτμου, ανηφορίζουμε στο λόφο με τους ανεμόμυλους. Λόγω της ασυνήθιστης ώρας, η απουσία τουριστών είναι χαρακτηριστική. Ο τόπος είναι γαλήνιος, μοναχικός και τυλιγμένος με ένα πέπλο νοσταλγίας. Στην κορυφή του λόφου στέκουν αγέρωχοι οι τρεις ανεμόμυλοι, ιδιοκτησία της Ιεράς Μονής του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου... 

Οι Ανεμόμυλοι της Πάτμου

Κατασκευάστηκαν το 1558 από τον Καθηγούμενο Ιωνά ως δώρο για το Μοναστήρι και επί αιώνες τροφοδοτούσαν τόσο το Μοναστήρι όσο και τους κατοίκους του υπόλοιπου νησιού με αλεύρι.

Θέα προς το λιμάνι

Καθώς θαυμάζουμε την υπέροχη θέα προς τη Χώρα και το λιμάνι, μια άγνωστη φιλική φωνή διακόπτει τις σκέψεις μας. Μας πλησιάζει η Υπεύθυνη και μας προτείνει μια (δωρεάν) επίσκεψη στο εσωτερικό του ενός από τους μύλους. Την ακολουθούμε λοιπόν σε μια πριβέ ξενάγηση, διάρκειας πλέον της μιας ώρας, που περισσότερο μοιάζει με φιλική συζήτηση παρά με τυπική ξενάγηση. Η Υπεύθυνη λοιπόν, κυρία Μαρίνα Πέντε, μας μιλά για την ιστορία των ανεμόμυλων αλλά και ολόκληρου του νησιού, μας εξηγεί για την ενεργό συμβολή και προσφορά της Μονής στην οικονομική και πνευματική ζωή του τόπου καθώς σχεδόν τα πάντα εδώ είναι συνυφασμένα με το Μοναστήρι. Μας μιλά, επίσης, για την αρχιτεκτονική των σπιτιών της Χώρας, τη βυζαντινή τεχνοτροπία στην αρχιτεκτονική δομή τους και για την καθημερινότητα στο νησί με όλες τις ελλείψεις, τις δυσκολίες, τις μικρότητες, τους ανταγωνισμούς αλλά και την άφατη ομορφιά της απλής ζωής που στάθηκε αιτία και για την ίδια ώστε να γυρίσει μετά τις σπουδές της πίσω στον τόπο της και να εγκατασταθεί μόνιμα.

Η κουβέντα μας βεβαίως στρέφεται κυρίως προς τους ανεμόμυλους, αυτά τα ξεχωριστά δείγματα της ευρωπαϊκής πρωτο-βιομηχανικής κληρονομιάς. Ο πέτρινος πύργος, τυπικό δείγμα της παραδοσιακής μεσογειακής αρχιτεκτονικής, στεγάζει έναν ειδικό ξύλινο μηχανισμό που τίθεται σε λειτουργία από δώδεκα πανιά που ο μυλωνάς τύλιγε και ξετύλιγε υπομονετικά με το χέρι και με προσοχή στη λεπτομέρεια σε καθημερινή βάση. Φρόντιζε μάλιστα να τα ρυθμίζει ανάλογα με τη φορά του εκάστοτε ανέμου. Ανεβαίνουμε στον πάνω όροφο και η Μαρίνα μας εξηγεί τον τρόπο με τον οποίο ο μηχανισμός γυρίζει τη μυλόπετρα για να αλέσει τους κόκκους του σιταριού και να τους μετατρέψει σε αλεύρι. 

Θέα προς το Κάστρο και την Ιερά Μονή Ιωάννη Θεολόγου

Οι ανεμόμυλοι χρησιμοποιήθηκαν εκτενώς μέχρι περίπου τα μέσα της δεκαετίας του ’50, οπότε εγκαταλήφθηκαν και ερειπώθηκαν λόγω της έλευσης των μηχανών πετρελαίου αλλά και της εισαγωγής εμπορικά παραγόμενου αλευριού. Η επαναλειτουργία τους οφείλεται καθαρά και μόνο στην αγάπη των ανθρώπων. Τι εννοούμε; Το 2010 ολοκληρώθηκε ένα μεγαλόπνοο έργο αποκατάστασης που χάρισε και πάλι ζωή στους ερειπωμένους ανεμόμυλους έπειτα από πενήντα και πλέον χρόνια συνεχούς αδράνειας. Εμπνευστής αυτού του σχεδίου υπήρξε ένας Ελβετός τραπεζίτης, ο Charles Pictet, που χάρη στην ευαισθησία του συνέλαβε την ιδέα αποκατάστασης των μύλων. Ήταν μόνο ζήτημα χρόνου μέχρι να κινητοποιηθούν και άλλοι φορείς, όπως το «Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος», το οποίο σε συνεργασία με τον «Σύνδεσμο Ελλήνων και Ελβετών Φίλων των Ανεμόμυλων της Πάτμου» έφτασαν να υλοποιήσουν το όραμα του Ελβετού φιλέλληνα. Οι νέες μυλόπετρες που τοποθετήθηκαν, προέρχονται από το ξακουστό λατομείο της γαλλικής Ferte-sous-Jouarre και χρονολογούνται από το 1850! Διασώθηκαν από έναν εγκαταλελειμμένο ανεμόμυλο της Νότιας Γαλλίας και χρειάστηκε να επαναχαραχθούν και να ακονιστούν ώστε να είναι σε θέση να ξαναχρησιμοποιηθούν.

Το 2012 το έργο αποκατάστασης τιμήθηκε με το Βραβείο πολιτισμικής κληρονομιάς «EUROPA NOSTRA» της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενώ έλαβε περαιτέρω αναγνώριση το 2013 από τον Οργανισμό «The Best in Heritage».     

- Ευχαριστούμε θερμά τη Μαρίνα Πέντε για το χρόνο που μας διέθεσε, την ξενάγηση και την όμορφη κουβέντα μας.